Ý kêu gọi thành lập “quân đội chung châu Âu”

Ngoại trưởng Ý Antonio Tajani cảnh báo, không có quân đội chung châu Âu, các quốc gia EU chỉ là “những con chim sẻ không có khả năng tự vệ trong thế giới đại bàng.”

Vì vậy, Ngoại trưởi Tajani đã kêu gọi các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) thành lập quân đội chung châu Âu. Ông lập luận rằng không có quân đội chung, khối này không thể có một chính sách đối ngoại đáng tin cậy.

Phát biểu với tờ La Stampa của Ý hôm Chủ nhật (7/1), Ngoại trưởng Tajani giải thích: “Nếu chúng ta muốn trở thành người mang lại hòa bình trên thế giới, chúng ta cần có quân đội châu Âu.”

Ông tiếp tục: “Đây là điều kiện tiên quyết cơ bản để châu Âu có một chính sách đối ngoại hiệu quả.” Đồng thời ông nhận định, trong một thế giới của “những người chơi quyền lực” như Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc, công dân châu Âu “chỉ có thể được bảo vệ bởi thứ đã tồn tại và đó được gọi là Liên minh châu Âu.”

Khoảng 22 quốc gia EU hiện là thành viên NATO, đây là liên minh quân sự phương Tây gồm 31 thành viên do Mỹ dẫn đầu thực hiện một cách hiệu quả chính sách an ninh tại châu Âu kể từ khi bắt đầu Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một số nhà lãnh đạo châu Âu đã đưa ra ý tưởng tập hợp quân đội của họ thành một lực lượng chung độc lập khỏi sự kiểm soát của Hoa Kỳ.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel là hai trong những nhà lãnh đạo EU ủng hộ mạnh mẽ nhất ý tưởng này. Tổng thống Macron nổi tiếng khi chỉ trích NATO là “chết não” vào năm 2019, và kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu theo đuổi chính sách “tự chủ chiến lược” tách khỏi sự kiểm soát của Washington.

Tuy nhiên năm 2021, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã cảnh báo rằng một động thái như vậy sẽ “làm suy yếu mối liên hệ giữa Bắc Mỹ và châu Âu.” Khi bình luận về ý tưởng thành lập một quân đội châu Âu độc lập lần đầu xuất hiện cách đây hai thập kỷ, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lúc đó là William Cohen đã thẳng thừng hơn khi cảnh báo rằng ý tưởng này là “mối đe dọa đối với sự tồn tại của NATO.”

Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine rõ ràng đã cản trở các cuộc thảo luận về quyền tự chủ của châu Âu. Kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine diễn ra, Tổng thống Macron đã thay đổi luận điệu về NATO và hiện ủng hộ việc mở rộng liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu này. Thủ tướng Đức Olaf Scholz, người thay thế bà Merkel, tuy vẫn nói về sự cần thiết của “một Liên minh châu Âu tự chủ hơn,” nhưng vẫn giữ im lặng về ý tưởng xây dựng cái mà bà Merkel gọi là “một quân đội châu Âu đích thực, thực sự.”

Trong khi đó, các quốc gia Đông Âu là thành viên NATO lại là những nước ủng hộ mạnh mẽ nhất việc Hoa Kỳ chịu trách nhiệm an ninh ở châu Âu. Sau khi Ba Lan nhận được khoản vay 2 tỷ đô la để hiện đại hóa quân đội của mình và chào đón lực lượng đồn trú thường trực đầu tiên của quân đội Mỹ đến căn cứ ở Poznan của Ba Lan, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan lúc đó là Mariusz Blaszczak đã cảnh báo vào tháng 11/2023 rằng “khi nói đến an ninh, bất kỳ sự cạnh tranh nào giữa NATO và EU đều là điều rất tệ hại,” và Warsaw đã chọn quan hệ đối tác chặt chẽ với Hoa Kỳ thay vì với “một quân đội châu Âu tưởng tượng nào đó.”

Cuối cùng, EU đã phê chuẩn việc thành lập một chiến lược phòng thủ chung vào năm ngoái, trong đó cho phép thành lập một lực lượng “triển khai nhanh” gồm 5.000 người, kém xa rất nhiều so với một quân đội chung.