Kiến nghị Bộ Công an điều tra 4 vụ sai phạm tại Gang thép Thái Nguyên

Dự án gang thép Thái Nguyên có tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng sau 5 năm triển khai đã đội vốn lên tới 8.104 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa công bố kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO). Cơ quan này đã chỉ rõ trong quá trình thực hiện dự án, TISCO, Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công Thương và các đơn vị, cá nhân liên quan đã có những khuyết điểm, sai phạm.

Theo đó, TTCP đã kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an điều tra 4 vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự mà TTCP đã chuyển hồ sơ sang Bộ Công an, gồm:

• Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ thuộc cấp và cán bộ thuộc Tổng công ty thép Việt Nam (VNS) đã ký các biên bản thỏa thuận, ký hợp đồng giao việc cho các nhà thầu cũng như thanh toán theo đơn giá không đúng hợp đồng EPC, làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư, gây thất thoát vốn;
• Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ liên quan đã ký các phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, xuất xứ, nguồn gốc hàng hóa không đúng theo hợp đồng EPC;
• Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ trực thuộc ký thanh toán nhiều khoản tiền cho các nhà thầu, nhà thầu phụ, tổ chức tư vấn vi phạm quy định;
• VINAINCON lập dự toán điều chỉnh thiếu căn cứ, bán thầu hưởng phí trái pháp luật.

Theo kết luận thanh tra, từ cuối năm 2004, Thủ tướng Chính phủ có văn bản cho phép TISCO lập báo cáo nghiên cứu khả thi nâng công suất sản xuất phôi thép từ 250.000 tấn lên 750.000 tấn/năm.

Năm 2005, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của TISCO được phê duyệt với tổng mức đầu tư 3.843 tỷ đồng, dự kiến thời gian thực hiện là 2,5 năm, thời hạn thu hồi vốn dự kiến là 6,87 năm. Dự án có 2 gói thầu chính là mỏ sắt Tiến Bộ, tổng giá trị 442 tỷ đồng và gói thầu tổng EPC số 01 dây chuyền công nghệ luyện kim khu vực Lưu Xá, tổng giá trị 143 triệu USD (tương đương gần 2.300 tỷ đồng). Ngoài ra, dự án còn phải thực hiện 22 gói thầu khác.

Từ năm 2007, TISCO ký hợp đồng 01 EPC với nhà thầu Công ty tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MMC) trị giá 160,8 triệu USD (tỷ giá USD thời điểm này là 1 USD = 15.850 đồng). Hai bên xác định đây là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng. Thời gian thực hiện dự kiến là 30 tháng.

Sau đó, TISCO và MMC đã ký với nhau nhiều phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng trong hợp đồng EPC đã ký. Theo số liệu của TISCO, tổng giá trị thanh toán tính đến ngày 31/12/2016 là gần 4.500 tỷ đồng, trong đó chi phí thiết bị hơn 2.100 tỷ đồng, chi phí xây dựng gần 1.000 tỷ… Tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả của dự án là 3.900 tỷ (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỷ đồng/tháng).

Thực tế dự án này đã phải kéo dài, chậm tiến độ trên 10 năm, đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay. Tổng mức đầu tư của dự án đã phải tăng nhưng toàn bộ các hạng mục chính chưa hoàn thành. MMC chưa chuyển đủ thiết bị theo danh mục, tình trạng máy móc thiết bị hư hỏng, sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật… ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án.

Theo TTCP, một trong những sai phạm nghiêm trọng tại dự án này là nâng tổng mức đầu tư hàng ngàn tỷ đồng thiếu cơ sở căn cứ pháp lý. Cụ thể, từ đề xuất của TISCO, tháng 8/2012, VNS đã có văn bản gửi Bộ Công thương và đề nghị Thủ tướng điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án từ 3.800 tỷ lên 8.100 tỷ đồng.

TTCP cho hay thời điểm xin ý kiến điều chỉnh tổng mức đầu tư, theo chỉ đạo của Thủ tướng, một số bộ, ngành và Ngân hàng Nhà nước cho ý kiến cho rằng việc dự án đội vốn là thiếu cơ sở nhưng Bộ Công thương khi đó với vai trò thẩm tra, rà soát vẫn trình Chính phủ phương án điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Từ các sai phạm trên, TTCP đã kiến nghị Thủ tướng xử lý về kinh tế với số tiền sai phạm lên tới hàng ngàn tỷ đồng, bao gồm: thu hồi khoản tiền thanh toán cho MMC số tiền hơn 13 triệu USD; xử lý số tiền thanh toán sai cho các nhà thầu phụ hơn 876 tỷ đồng, gần 10 tỷ đồng chi cho việc tiếp khách, đi công tác nước ngoài,…

TTCP cũng chuyển kết luận thanh tra đến UBKTTU để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên có khuyết điểm, sai phạm thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.

Phạm Toàn

Xem thêm: