Bloomberg: 14 tướng lĩnh cấp cao được Tập Cận Bình thăng chức đã biến mất

Kể từ khi nhậm chức vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tiến hành một cuộc cải tổ mạnh mẽ trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), với trọng tâm là thanh trừng tham nhũng trong hàng ngũ quân đội. Chiến dịch này được đánh giá là có quy mô và cường độ vượt xa bất kỳ chiến dịch nào dưới thời các lãnh đạo tiền nhiệm như Giang Trạch Dân hay Hồ Cẩm Đào.

Theo Bloomberg, trong số 79 tướng lĩnh cấp cao được ông Tập Cận Bình trực tiếp thăng chức kể từ khi lên nắm quyền, đã có ít nhất 14 người – tức khoảng 17,7% – bị điều tra hoặc mất tích. Con số này vượt trội so với giai đoạn của các lãnh đạo trước, khi không có trường hợp nào tương tự được ghi nhận.

Chiến dịch chống tham nhũng trong quân đội của Tập bắt nguồn từ thực trạng mua bán chức vụ vốn từng là “bí mật công khai” trong PLA: từ việc tân binh phải hối lộ để được nhập ngũ, đến các sĩ quan cần chi tiền để thăng cấp và quay lại “trả nợ” bằng cách tiếp tục đút lót lên trên. Tập đã nhiều lần cảnh báo rằng tham nhũng quân sự là mối đe dọa hiện hữu đối với sự tồn vong của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).

Tuy nhiên, chiến dịch này cũng khiến bộ máy lãnh đạo quân đội rơi vào trạng thái hỗn loạn chưa từng thấy. Cấu trúc quyền lực của Quân ủy Trung ương – cơ quan tối cao kiểm soát PLA – bị thu hẹp từ 7 ủy viên xuống còn 4, mức thấp nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Điều này cho thấy sự khan hiếm nhân sự cấp cao đủ tiêu chuẩn hoặc đáng tin cậy trong con mắt của lãnh đạo tối cao.

Sự sụp đổ của các đồng minh thân cận

Một điểm đáng chú ý trong các cuộc thanh trừng gần đây là nhiều nạn nhân từng là cộng sự thân thiết hoặc được Tập Cận Bình trực tiếp trọng dụng. Ví dụ điển hình là ông Hà Vệ Đông, một trong những nhân vật cao cấp nhất bị loại bỏ khỏi Quân ủy Trung ương kể từ thời cố Tổng Bí thư Triệu Tử Dương. Hà Vệ Đông từng làm việc cùng Tập tại Phúc Kiến, sau đó thăng tiến nhanh chóng và phụ trách chiến lược quân sự đối với Đài Loan – một lĩnh vực tối quan trọng trong chính sách quốc phòng Trung Quốc.

Việc Hà Vệ Đông bị cách chức không chỉ gây bất ngờ, mà còn đặt ra nghi vấn về năng lực sẵn sàng chiến đấu của PLA, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng leo thang tại eo biển Đài Loan. Joel Wuthnow – chuyên gia tại Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ – nhận định rằng, điều đáng lo ngại hơn là bản thân Tập Cận Bình có thể đang mất niềm tin vào khả năng chiến đấu và chất lượng trang bị của PLA.

Tác động đến việc kế nhiệm và cơ cấu quyền lực

Những biến động trong quân đội cũng gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch nhân sự của ông Tập Cận Bình. Hội nghị Trung ương 4 của ĐCSTQ sắp tới sẽ là thời điểm bổ sung nhân sự cho Quân ủy Trung ương, đồng thời thảo luận về kế hoạch phát triển kinh tế 5 năm mới.

Ông Neil Thomas – chuyên gia chính trị Trung Quốc tại tổ chức Asia Society – đánh giá rằng Tập Cận Bình vẫn chưa tiết lộ bất kỳ dấu hiệu nào về người kế nhiệm. Việc trì hoãn quyết định hoặc khiến cả đồng minh lẫn đối thủ không thể đoán trước được lựa chọn kế vị là một chiến lược quyền lực điển hình, nhằm duy trì vị thế tối cao của bản thân.

Trong bối cảnh đó, khả năng một nhân vật dân sự được bổ nhiệm vào Quân ủy Trung ương – vốn là một chỉ dấu tiềm năng cho việc chuẩn bị kế nhiệm – gần như không thể xảy ra. Một kịch bản thực tế hơn là Tập sẽ chọn từ 29 vị tướng hiện tại để lấp đầy các vị trí trống, trong khi tiếp tục duy trì kiểm soát chặt chẽ.

Mọi thảo luận công khai về người kế nhiệm Tập cũng đang bị kiểm duyệt nghiêm ngặt trên mạng xã hội và truyền thông Trung Quốc.

Lễ duyệt binh ngày 3/9 và vị thế ngoại giao suy yếu

Trung Quốc sẽ tổ chức lễ duyệt binh “Ngày 3 tháng 9” – sự kiện mang tính biểu tượng nhằm kỷ niệm chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Nhật và kết thúc Thế chiến II. Tuy nhiên, theo phân tích từ BBC tiếng Trung, sự kiện năm nay mang bầu không khí “ảm đạm” hơn đáng kể so với 10 năm trước, khi các nhà lãnh đạo từ Hàn Quốc, châu Âu và nhiều nước phương Tây từng tham dự.

Hiện nay, trong bối cảnh quan hệ Trung – Mỹ xấu đi rõ rệt, không có lãnh đạo phương Tây nào xác nhận sẽ tham dự. Ngoại trừ Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un – cả hai đều đang đối mặt với các lệnh trừng phạt quốc tế – hầu hết các lãnh đạo nước ngoài còn lại chủ yếu đến từ các quốc gia đang phát triển hoặc đồng minh trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc.

Theo Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi Kiệt, 26 nguyên thủ quốc gia và chính phủ sẽ tham gia lễ duyệt binh. Danh sách bao gồm các lãnh đạo từ Nga, Belarus, Cuba, Triều Tiên, Malaysia, Indonesia, Mông Cổ, Việt Nam, Myanmar, Campuchia, Lào, Nepal, Iran, Pakistan, Maldives, Uzbekistan, Kazakhstan, Tajikistan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, Azerbaijan, Armenia, Zimbabwe, Serbia, Slovakia và Congo.

Sự hiện diện của nhiều nhà lãnh đạo từ các nước đang phát triển thể hiện xu hướng ngày càng rõ rệt: Trung Quốc đang dịch chuyển trọng tâm ngoại giao khỏi phương Tây và tìm cách xây dựng một khối liên minh mới – phần nhiều dựa vào lợi ích kinh tế và đối trọng với ảnh hưởng của Mỹ và NATO.

Lý Ngọc theo Vision Times