Đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Trung Quốc giảm thấp nhất trong một thập kỷ

Trong tháng 5 năm nay, kể từ khi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc liên tục giảm 2 con số, FDI đã giảm mạnh 34% so với cùng kỳ vào tháng 9 năm nay. Đây là mức giảm lớn nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu được công bố vào năm 2014, gây thêm áp lực cho nền kinh tế hiện đang chậm lại của Trung Quốc.

Chủ nhật (29/10), Financial Times đưa tin, theo dữ liệu của Bộ Thương mại Trung Quốc do nhà cung cấp dữ liệu Wind tổng hợp, dòng vốn FDI vào Trung Quốc đã giảm xuống còn 72,8 tỷ nhân dân tệ (~ 9,49 tỷ USD) trong tháng 9, giảm 34% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này gia tăng áp lực thúc đẩy nền kinh tế lên chính quyền trung ương và địa phương.

Trang web chính thức của Bộ Thương mại Trung Quốc chỉ công bố số liệu lũy kế. Bắt đầu từ tháng 8 năm nay, bộ sẽ không tiếp tục công bố số liệu FDI tính bằng USD.

Dữ liệu từ Bộ Thương mại cho thấy, từ tháng 1 – 9 năm nay, vốn đầu tư nước ngoài sử dụng thực tế là 919,97 tỷ NDT (~ 125,7 tỷ USD), giảm 8,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong khi vốn đầu tư nước ngoài sử dụng thực tế từ tháng 1 – 8 là 847,17 tỷ NDT (~ 115,77 tỷ USD), giảm 5,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Rõ ràng, FDI trong tháng 9 đã làm giảm đáng kể giá trị tích lũy.

Báo cáo cho biết, dữ liệu cán cân thanh toán quốc tế của Trung Quốc cũng phản ánh tình hình đầu tư nước ngoài đang xấu đi. Nợ đầu tư trực tiếp nước ngoài (DIL) đo lường dòng vốn nước ngoài, là 6,7 tỷ USD trong quý 2 năm nay, giảm mạnh so với 21 tỷ USD trong quý 1, lập mức thấp kỷ lục kể từ năm 2000.

Báo cáo cho rằng sự sụt giảm FDI trong những tháng gần đây trái ngược hoàn toàn với làn sóng FDI vẫn mạnh mẽ trong thời kỳ đại dịch viêm phổi Vũ Hán (COVID-19) khi Trung Quốc áp dụng chính sách phong tỏa Zero-COVID nghiêm ngặt, thậm chí gần như cắt đứt liên lạc với thế giới bên ngoài.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, năm 2022, FDI của Trung Quốc đạt mức trung bình hàng năm kỷ lục là 189 tỷ USD.

Sau khi Chính phủ Trung Quốc ngừng công bố số liệu FDI bằng USD vào tháng 8, trong những tháng gần đây, họ chỉ công bố bằng đồng nhân dân tệ. Trước đó, bắt đầu từ tháng 7, Chính phủ Trung Quốc dừng công bố số liệu thất nghiệp của giới trẻ.

Báo cáo trích dẫn phân tích của Brad Setser, nhà nghiên cứu cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại – một tổ chức tư vấn của Hoa Kỳ, nhận định, dữ liệu cho thấy các doanh nghiệp có vốn nước ngoài không còn tái đầu tư vào Trung Quốc, thay vào đó họ đang nhanh chóng chuyển lợi nhuận ra khỏi Trung Quốc.

Bị thúc ép bởi cuộc khủng hoảng bất động sản và chi phí của các chính sách không loại trừ thuế, lần đầu tiên sau nhiều năm, chính quyền địa phương Trung Quốc đã đưa ra những thỏa thuận với các giám đốc điều hành nước ngoài.

Tuy nhiên, khi quan hệ ngoại giao Mỹ-Trung tiếp tục xấu đi và phương Tây kêu gọi “giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng”, phái đoàn doanh nghiệp đến thăm Trung Quốc đã giữ thái độ im lặng.

Báo cáo cũng cho biết, các tỉnh thường được hưởng lợi từ FDI hiện đang buộc phải tìm kiếm các phương thức tài trợ thay thế. Nhiều công ty phải dựa vào nguồn tài trợ của chính phủ để thay thế đầu tư nước ngoài.

Ông Larry Hu, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Macquarie – một trong những tập đoàn ngân hàng lớn nhất nước Úc, cho biết nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm FDI của Trung Quốc là do lãi suất của Mỹ cao hơn, khiến các công ty Mỹ chuyển vốn lưu động khỏi Trung Quốc và quay trở lại Mỹ.

Ông nói, thu nhập đầu tư ở Mỹ tiếp tục tăng, trong khi thu nhập đầu tư của Trung Quốc vẫn giữ nguyên. Điều này tạo ra cơ hội kinh doanh chênh lệch giá rất lớn.

Báo cáo nhận định, dấu hiệu hiện có cho thấy, chính quyền các cấp của Trung Quốc ngày càng lo ngại về sự sụt giảm FDI. Tại lễ kỷ niệm 10 năm “Dự án Vành đai và Con đường ở Bắc Kinh” gần đây, ông Tập Cận Bình cho biết, Bắc Kinh sẽ dỡ bỏ các hạn chế đối với FDI trong lĩnh vực sản xuất.

CNA Đài Loan đưa tin, về sự sụt giảm ngày càng lớn của FDI từ tháng 1 – 9 năm nay, Bộ Thương mại Trung Quốc giải thích, so với số liệu cao hơn cùng kỳ năm ngoái, quy mô đầu tư đã giảm từ tháng 1 – 9 năm nay, nhưng vẫn ở mức cao lịch sử. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cho biết, đầu tư nước ngoài sẽ mất nhiều thời gian, trong đó nhìn chung vốn nước ngoài sẽ lần lượt đến theo tiến độ xây dựng dự án.

Mặc dù nền kinh tế Trung Quốc đang xấu đi, nhưng Chính phủ Trung Quốc vẫn tiếp tục làm những việc khiến các công ty nước ngoài phải tháo chạy.

Trong năm nay, một số công ty nước ngoài đã bị chính quyền đột kích. Vào tháng 9, ông Vương Trung Hòa, Chủ tịch bộ phận ngân hàng đầu tư Trung Quốc tại Ngân hàng Quốc tế Nomura của Nhật Bản, bị cấm rời khỏi Trung Quốc. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài đang hủy chuyến du lịch và hoãn kế hoạch đầu tư.

Kênh giao tiếp giữa Chính phủ Trung Quốc và các nhà đầu tư nước ngoài càng cứng nhắc hơn. Hầu hết các câu hỏi từ người nước ngoài đều nhận được phản hồi theo mẫu. Vào thời điểm mà các quy định mới, như truyền dữ liệu ở Trung Quốc, gây ra rủi ro pháp lý rất lớn cho các công ty nước ngoài, kiểu giao tiếp này càng đổ thêm dầu vào lửa.

Hiện tại, du lịch nội địa của Trung Quốc vẫn chậm chạp một cách đáng kinh ngạc. Số lượng hành khách đến trên các chuyến bay quốc tế trong nửa đầu năm đã giảm hơn 3/4 so với cùng kỳ năm 2019, tính đến tháng 7 con số này vẫn chỉ ở mức hơn 50%.

Trung Quốc gần như vắng bóng du khách phương Tây trong năm nay, khiến đất nước này mất đi những kết nối hữu ích giữa con người với nhau. So với năm 2019, du lịch theo nhóm từ Hoa Kỳ đã giảm khoảng 99% trong quý 2 năm nay.

Ông Alex Capri, nhà nghiên cứu tại Quỹ Hinrich, kiêm giảng viên Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, nói với CNN, về cơ bản, đã đến lúc phải suy nghĩ lại vấn đề Trung Quốc.

Ông nói, điều kiện kinh tế ngày càng xấu đi của Trung Quốc đã gây ra một hiện tượng lớn hơn và quan trọng hơn, đó là sự sụp đổ hoàn toàn niềm tin vào Đảng Cộng sản Trung Quốc.