Hơn 37% linh kiện quang điện sản xuất tại Trung Quốc không đạt chuẩn, gây cháy nổ thường xuyên

Năng lực sản xuất điện mặt trời (quang điện) của Trung Quốc đang dư thừa nghiêm trọng, cuộc chiến giá cả diễn ra khốc liệt, khiến các doanh nghiệp quang điện thua lỗ quy mô lớn từ năm 2024 đến nay. Để giảm chi phí, nhiều doanh nghiệp trong nước đã cắt giảm chất lượng, dẫn đến lượng lớn sản phẩm quang điện kém chất lượng tràn vào thị trường, làm tỷ lệ đạt chuẩn giảm mạnh. Từ đầu năm nay, các sự cố cháy nổ tại các dự án điện mặt trời xảy ra thường xuyên. Giới phân tích cho rằng, sản phẩm quang điện không đạt chuẩn có bốn mối nguy hại lớn.

Tỷ lệ đạt chuẩn của linh kiện quang điện nội địa chỉ 62,9%

Theo các báo cáo gần đây từ “Thế kỷ Năng lượng Mới” (Century New Energy Network), “Năng lượng Mặt trời Quang điện Sao Bắc Cực” và “Năng lượng Số Một”, tại Hội thảo đánh giá phát triển ngành quang điện nửa đầu năm 2025 và triển vọng nửa cuối năm, “Trung tâm Kiểm định Chất lượng Sản phẩm Quang điện Mặt trời Quốc gia” công bố, từ năm 2019 đến 2024, tỷ lệ đạt chuẩn tổng thể của linh kiện quang điện giảm từ 100% xuống còn 62,9%, giảm gần 40 điểm phần trăm. Điều này có nghĩa là hơn một phần ba linh kiện quang điện trên thị trường có vấn đề về chất lượng.

Trong năm 2025, 36 doanh nghiệp với tổng cộng 69 lô linh kiện được kiểm tra, tỷ lệ không đạt chuẩn gần 16%. Trong đó, 11 lô không đạt tiêu chuẩn chung, 5 lô không đạt về tải trọng cơ học, 8 lô không đạt về hiệu suất chuyển đổi, và 3 lô không đạt về công suất.

Tuy nhiên, theo “Năng lượng Số Một”, tình hình thực tế về tỷ lệ đạt chuẩn của linh kiện quang điện có thể còn tồi tệ hơn. Tại hội thảo, một số bộ phận mua sắm của các doanh nghiệp nhà nước cho biết, trong năm 2024, họ kiểm tra các linh kiện mua vào và phát hiện tỷ lệ đạt chuẩn chưa đến 40%, và đến năm nay, tỷ lệ không đạt chuẩn còn cao hơn.

Dữ liệu từ Trung tâm Kiểm định Quang điện Quốc gia cũng cho thấy, kính quang điện liên quan đến an toàn hiệu suất của linh kiện có tỷ lệ không đạt chuẩn đáng lo ngại. Trong lần kiểm tra gần nhất với 10 lô, 3 lô không đạt chuẩn.

Tỷ lệ đạt chuẩn của khung viền cũng giảm thêm. Các vấn đề như độ dày màng giảm, độ dày thành khung mỏng đi ngày càng nổi bật. Trong lần kiểm tra gần nhất với 20 lô, tỷ lệ đạt chuẩn đã dưới 50%.

Điều đáng báo động hơn là tỷ lệ đạt chuẩn của dây hàn, màng keo và hộp nối cũng giảm nghiêm trọng trong những năm gần đây. Kết quả kiểm tra mới nhất cho thấy: trong 61 lô dây hàn được kiểm tra, 26 lô không đạt chuẩn; màng keo POE có tỷ lệ đạt chuẩn khoảng 80%, màng EVA khoảng 85%, trong khi màng EPE dưới 80%.

Vấn đề với hộp nối đặc biệt nghiêm trọng, với tỷ lệ đạt chuẩn của 29 lô kiểm tra dưới 50%. Các thử nghiệm về hiệu suất nhiệt và mất kiểm soát nhiệt của diode bypass có tỷ lệ thất bại cao, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ.

Trái đắng của cuộc cạnh tranh giá cả, doanh nghiệp quang điện cắt giảm nguyên liệu để giảm chi phí

Ngành quang điện Trung Quốc đối mặt với tình trạng dư thừa năng lực sản xuất nghiêm trọng, mất cân bằng cung cầu. Từ khi ngành bước vào “mùa đông” vào năm 2023, cuộc chiến giá cả trên thị trường quang điện diễn ra liên tiếp, khiến các doanh nghiệp quang điện rơi vào tình trạng thua lỗ nặng. Trong nửa đầu năm 2025, năm gã khổng lồ quang điện là Tongwei, Longi Green Energy, JA Solar, Trina Solar và TCL Zhonghuan ghi nhận tổng mức lỗ 17,3 tỷ nhân dân tệ.

Theo báo cáo của CSC Financial, đến cuối năm 2024, năng lực sản xuất của chuỗi cung ứng chính trong ngành quang điện, bao gồm vật liệu silicon, tấm silicon, pin và linh kiện, lần lượt đạt 1.447 GW, 1.160 GW, 1.193 GW và 1.428 GW, với mức dư thừa năng lực ở mỗi khâu đều vượt gấp đôi nhu cầu.

Dư thừa năng lực dẫn đến cuộc chiến giá khốc liệt. Ông Vương Bột Hoa (Wang Bohua), Chủ tịch danh dự Hiệp hội Quang điện Trung Quốc, cho biết tại hội thảo rằng giá trung bình của các sản phẩm chủ lực như polysilicon, tấm silicon, pin và linh kiện đã giảm lần lượt 88,3%, 89,6%, 80,8% và 66,4% so với mức cao nhất kể từ năm 2020.

Theo Epoch Times, năm 2025, ngành quang điện Trung Quốc đối mặt với cuộc tái cơ cấu sâu rộng, với hơn 50 doanh nghiệp quang điện bước vào quy trình phá sản thanh lý hoặc tái cơ cấu. Tỷ lệ sử dụng năng lực sản xuất trung bình của ngành đã giảm xuống dưới mức báo động 58%. Giá linh kiện quang điện đã giảm từ “giá cải trắng” xuống mức “trả thêm tiền để cho đi”, khiến ngành rơi vào vòng xoáy “sản xuất càng nhiều, lỗ càng lớn”.

Ông Tào Nhân Hiền (Cao Renxian), Chủ tịch Hiệp hội Ngành Quang điện, tại Hội nghị Quang điện Toàn quốc năm 2024, cho biết: “Ngành (quang điện) nhìn chung đang bị ‘chảy máu’, tỷ suất lợi nhuận gộp cực kỳ thấp, gần như không có lãi. Hiện nay có doanh nghiệp đấu thầu với giá thấp hơn cả chi phí, đó chính là hành vi tự sát.”

Cơ chế truyền dẫn giá ngược chiều làm trầm trọng thêm cuộc chiến giá

Ngoài cuộc chiến giá phổ biến trong các doanh nghiệp Trung Quốc, đặc điểm riêng của ngành quang điện càng làm gia tăng sự khốc liệt của cuộc chiến này.

Theo phân tích của “Thế kỷ Năng lượng mới”, cơ chế truyền dẫn giá trong chuỗi cung ứng quang điện tuân theo logic ngược chiều: “định giá theo nhu cầu cuối → truyền dẫn đến khâu giữa → điều chỉnh ở khâu đầu”. Trong bối cảnh giá điện thị trường hóa, lợi nhuận của các nhà máy điện cuối cùng đã bị giới hạn, khiến không gian tăng giá của linh kiện bị hạn chế nghiêm ngặt.

Các nhà máy điện hạ nguồn khó chấp nhận giá linh kiện cao hơn, buộc các doanh nghiệp khâu giữa phải kiểm soát chi phí và giữ đơn hàng bằng cách “giảm chất liệu” và “cắt giảm công đoạn”. Kết quả là rơi vào vòng xoáy tiêu cực: “đấu thầu giá thấp → chất lượng giảm → danh tiếng sụp đổ”.

Hỏa hoạn tại các dự án quang điện xảy ra thường xuyên

Để duy trì giá thấp và giảm chi phí, một số doanh nghiệp điều chỉnh thông số của các vật liệu cốt lõi, như giảm độ dày kính, thu hẹp độ dày thành khung, dẫn đến một lượng lớn sản phẩm không đạt chuẩn tràn ra thị trường.

Hơn một phần ba sản phẩm quang điện kém chất lượng tất yếu gây ra các tai nạn an toàn nghiêm trọng. Theo thông tin tổng hợp từ “Nền tảng Thông tin Năng lượng Quốc gia”, “Mạng Năng lượng Hoa Hạ” và các nền tảng xã hội như Douyin, phóng viên Epoch Times đã ghi nhận các vụ cháy liên quan đến quang điện từ đầu năm nay.

Trên Douyin, khi tìm kiếm “tai nạn cháy quang điện”, chỉ trong tháng Tám đã có 10 video liên quan, trong đó nhiều video ghi lại cảnh cháy quang điện trên mái nhà ở nông thôn, với khói đen cuồn cuộn và ngọn lửa bốc cao. Video của một người dùng có tên “Cuộc sống tốt đẹp hơn” cho thấy hậu quả sau vụ cháy quang điện: ngôi nhà tan hoang, hộp điện và đồng hồ điện bị phá hủy hoàn toàn, các bộ phận của tủ lạnh văng ra khắp nơi.

Người dùng này bình luận: “Đây là bài học đắt giá. Ai chưa lắp quang điện thì đừng lắp. Đến giờ công ty quang điện vẫn không cử người đến, quá vô trách nhiệm.”

Ngày 21/7, tại nhà máy ngừng sản xuất giai đoạn một của Beehive Energy ở quận Kim Đàn, thành phố Thường Châu, tỉnh Giang Tô, các tấm quang điện trên mái nhà bốc cháy dữ dội. Đây là vụ cháy thứ hai trong vòng chưa đầy một năm.

Ngày 21/5, một đám cháy xảy ra trên các tấm quang điện ở đỉnh cầu vượt Nam Hồng Mai, Thượng Hải. Dự án quang điện trên cầu vượt Nam Hồng Mai là dự án tích hợp “quang điện + màn chắn âm thanh” đầu tiên tại Trung Quốc, bắt đầu hòa lưới từ ngày 30/4 năm nay.

Ngày 9/4, một nhà máy của Công ty TNHH Điện tử Ô tô ở thành phố Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang, bị cháy với diện tích bị ảnh hưởng khoảng 210 m². Nguyên nhân là do sự cố đường dây dưới tấm quang điện gây cháy và lan sang các vật liệu dễ cháy bên dưới.

Tháng 3, một nhà máy tại Khu Phát triển Kinh tế Vĩnh Khang, thành phố Kim Hoa, tỉnh Chiết Giang, bị cháy. Kiểm tra ban đầu cho thấy đám cháy bắt nguồn từ cáp nối tấm quang điện trên mái nhà.

Ngày 28/1, một nhà kho ở quận Dịch Thành, thành phố Trú Mã Điếm, tỉnh Hà Nam, bị cháy tại trạm quang điện trên mái. Gần như toàn bộ linh kiện quang điện trên mái kho bị thiêu rụi.

Ngày 2/1, một vụ cháy xảy ra tại dự án phát điện quang điện của Công ty TNHH Kỹ thuật Điện lực Hưng Tường, huyện Lợi Tân, thành phố Đông Dinh, tỉnh Sơn Đông, gây thiệt hại kinh tế trực tiếp 28,519 triệu nhân dân tệ. Điều tra xác định nguyên nhân là do sự cố điện nhiệt ở tấm quang điện và đường dây kết nối gây cháy lan sang các vật liệu dễ cháy xung quanh.

Bốn mối nguy của sản phẩm quang điện không đạt chuẩn

Theo bài viết của “Thế kỷ Năng lượng Mới”, sản phẩm quang điện không đạt chuẩn gây ra bốn mối nguy lớn: