Những tính toán đằng sau việc ông Tập nâng cao vị thế chính trị của ông Hồ Diệu Bang

Ngày 20/11, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tổ chức tọa đàm tưởng niệm 110 năm ngày sinh ông Hồ Diệu Bang tại Bắc Kinh. Lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình có bài phát biểu tại sự kiện này. Theo phân tích, bài phát biểu của ông Tập Cận Bình tiết lộ những toan tính chính trị nhằm chuẩn bị cho việc tái nhiệm của ông. Có ý kiến cho rằng sự “thay đổi” trong phát biểu của ông Tập không phải là mong muốn thật sự của ông, mà là ý muốn của những người thao túng phía sau. ĐCSTQ đã lâm vào khủng hoảng kéo dài, những người thao túng quyền lực buộc phải đưa ông Hồ Diệu Bang ra để đánh lừa dư luận.

Tọa đàm tưởng niệm 110 năm ngày sinh ông Hồ Diệu Bang

Tân Hoa Xã của ĐCSTQ đưa tin, tọa đàm tưởng niệm 110 năm ngày sinh ông Hồ Diệu Bang diễn ra ngày 20/11 tại Đại lễ đường Nhân dân Bắc Kinh. Ông Tập Cận Bình tham dự và có bài phát biểu. Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị ĐCSTQ Thái Kỳ chủ trì tọa đàm, Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị ĐCSTQ Lý Hy tham dự. Các nhân vật tham dự còn có ông Thạch Thái Phong, Lý Cán Kiệt, Lý Thư Lỗi, Lý Hồng Trung, Trần Văn Thanh, Lưu Kim Quốc, Vương Tiểu Hồng và Trương Thăng Dân.

Ông Tập Cận Bình nhấn mạnh rằng ông Hồ Diệu Bang tích cực khởi xướng và thúc đẩy cải cách mở cửa, “toàn thể đảng viên phải như ông ấy, dám đứng mũi chịu sào, đổi mới quyết liệt, dùng tinh thần kiên trì vượt khó để cải cách một cách sâu rộng , không ngừng giải phóng và phát triển sức sản xuất xã hội, kích thích và tăng cường sức sống xã hội”.

Ông Tập Cận Bình chỉ rõ, ông Hồ Diệu Bang làm rất nhiều việc thực chất cho phát triển kinh tế, giúp nhân dân sớm có cuộc sống tốt hơn, “toàn thể đảng viên phải như ông ấy, luôn giữ trái tim hướng về nhân dân, thực hiện lợi ích về cho toàn dân, tự giác thực hiện tôn chỉ cơ bản của đảng, đi đúng đường lối quần chúng trong thời đại mới, không ngừng nỗ lực thiết thực để tăng cảm giác thụ hưởng, hạnh phúc và an toàn của nhân dân”.

Ông Hồ Diệu Bang được coi là nhân vật phe cải cách, từng giữ chức Tổng Bí thư và Chủ tịch ĐCSTQ. Ông mất vào ngày 15/4/1989 khi đang tham dự cuộc họp Bộ Chính trị về cải cách giáo dục vì đột quỵ tim, hưởng thọ 74 tuổi.

Bỏ qua các sự kiện lịch sử trọng đại

Đài phát thanh Quốc tế Pháp (RFI) trích dẫn ý kiến phân tích cho biết, trong bài phát biểu, ông Tập Cận Bình có đề cập việc ông Hồ Diệu Bang tổ chức và thúc đẩy cuộc thảo luận về tiêu chuẩn thực tiễn cho chân lý, chuẩn bị lý luận quan trọng cho “giải phóng tư tưởng”, cũng như ông Hồ Diệu Bang “kiên quyết sửa sai”, tích cực giải oan cho những vụ án sai thời ông Mao Trạch Đông. Tuy nhiên, bài phát biểu của ông Tập cơ bản tước bỏ sắc thái tự do của ông Hồ Diệu Bang, nhấn mạnh “trung thành tuyệt đối với đảng”, hoàn toàn phù hợp với yêu cầu của ông Tập về “trung thành” đối với lãnh đạo, “không người làm hai mặt”, “giữ gìn giang sơn”.

Các nhà phân tích chỉ ra, ông Tập Cận Bình cố tình né tránh những sự kiện lịch sử lớn như:

• Năm 1983, nhóm bảo thủ không hài lòng với phong trào giải phóng tư tưởng đã phát động cuộc “chống ô nhiễm tinh thần” trong giới văn hóa, nhưng nhờ ông Hồ Diệu Bang, ông Triệu Tử Dương can thiệp nên chỉ kéo dài vài tháng;
• Khi còn tại chức, ông Hồ Diệu Bang thúc đẩy tách biệt đảng – chính phủ, bỏ chế độ lãnh đạo trọn đời, đề xướng môi trường chính trị khoan dung, cởi mở – nay đều trở thành điều cấm kỵ trong chế độ Tập Cận Bình. Ông Tập càng không nhắc tới việc qua đời của ông Hồ Diệu Bang liên quan trực tiếp đến “sự kiện Thiên An Môn năm 1989”.

Phân tích cho rằng, dù ông Tập Cận Bình nhiều lần nhắc tới “cải cách”, nhưng các cải cách như tách biệt đảng – chính phủ, bỏ chế độ lãnh đạo trọn đời đã thuộc về quá khứ, cải cách chính trị càng không có khả năng thực hiện.

Đưa hình tượng Hồ Diệu Bang ra để định hướng hoặc trấn an dư luận?

Nhà bình luận thời sự Chu Hiểu Huy viết trong một bài bình luận rằng, so với bài phát biểu của Tập cách đây mười năm trong buổi tọa đàm kỷ niệm ngày sinh tương tự, bài phát biểu lần này đã có một số thay đổi, bao gồm việc nhấn mạnh vai trò quan trọng của ông ta trong “cải cách và mở cửa”. Ông cũng đặc biệt nhấn mạnh rằng Hồ Diệu Bang “chú trọng mọi việc phải xuất phát từ thực tế”, và cách diễn giải điểm này khác với mười năm trước.

Mười năm trước, ông Tập nhắc đến lời Hồ Diệu Bang khuyên mọi người rằng: “Làm bất cứ việc gì cũng không được xuất phát từ sách vở, từ những quy định nhỏ nhặt, từ mê tín, hay từ suy diễn chủ quan.”

Còn lần này, việc ông trích dẫn một đoạn nói khác của Hồ lại rất đáng chú ý, đó là: “Phàm những tư tưởng mới, sáng tạo mới, kinh nghiệm mới phù hợp với lợi ích của nhân dân và yêu cầu của thời đại, chúng ta đều nên vui lòng tiếp thu; còn những khuôn mẫu cũ, lối mòn cũ, điệp khúc cũ không phù hợp với nhiệm vụ lịch sử mới và yêu cầu của thực tiễn cách mạng, chúng ta đều phải dám vứt bỏ.”

Nhà bình luận Chu Hiểu Huy cho rằng điều này như một ám chỉ cho ĐCSTQ hiện nay nên lựa chọn thế nào.

Bài phát biểu lần này cũng nhấn mạnh việc ông Hồ Diệu Bang làm việc vì dân, và tương tự đã trích dẫn một số lời nói của ông ấy, chẳng hạn như: “Nếu quốc gia không thể trở nên hùng mạnh, nhân dân không thể trở nên giàu có, thì mọi thứ đều không thể bàn tới.”

Về điều này, nhà bình luận Chu Hiểu Huy đặt câu hỏi: “Mấy chục năm nay, ĐCSTQ luôn mượn danh nghĩa mưu cầu phúc lợi cho nhân dân, nhưng khi nào họ thật sự nghĩ cho người dân Trung Quốc? Người dân Trung Quốc chăm chỉ cần cù tạo ra lượng tài sản khổng lồ, vậy mà vẫn còn rất nhiều người không mua nổi nhà, không học nổi, không chữa nổi bệnh, không nuôi nổi tuổi già. ĐCSTQ thật sự sẵn lòng chia sẻ khoản lợi ích khổng lồ mà họ có được cho người dân sao?”

Ông cho rằng sự “thay đổi” trong bài phát biểu của ông Tập Cận Bình không phải là xuất phát từ ý muốn thực sự của ông ta, mà nên được hiểu là ý đồ của những người đứng sau kiểm soát ĐCSTQ. “Điều được truyền tải là những kẻ kiểm soát vẫn muốn giữ lại chính quyền ĐCSTQ đang lảo đảo sắp sụp đổ; khi không tìm được lối thoát, họ đưa ông Hồ Diệu Bang — người có danh tiếng tốt trong quần chúng—ra để mê hoặc người dân.”

Động cơ chính trị rõ ràng, ông Tập trải đường để tái nhiệm

Nhà báo kỳ cựu Vương Kiếm phân tích về tính toán phía sau việc ông Tập nâng cao địa vị chính trị của ông Hồ Diệu Bang.

Theo ông Vương Kiếm, ĐCSTQ chia hoạt động tưởng niệm lãnh đạo thành 3 cấp độ. Cấp độ 1 là Mao Trạch Đông, cấp độ 2 là các lãnh đạo ở vị trí hạt nhân: Chu Ân Lai, Lưu Thiếu Kỳ, Chu Đức, Đặng Tiểu Bình, Trần Vân. Cấp độ 3 là các lãnh đạo cấp nguyên thủ quốc gia. “Ông Hồ Diệu Bang thuộc cấp độ 3, tức là cấp nguyên thủ quốc gia.”

Nếu so với kỷ niệm 90 năm ngày sinh ông Hồ Diệu Bang, lúc đó ông Hồ Cẩm Đào không dự lễ tưởng niệm, thì lần này ông Tập Cận Bình dự tọa đàm, ông Thái Kỳ chủ trì, ông Lý Hy tham dự, tức là nâng mức độ tưởng niệm từ cấp 3 lên cấp 2.

Sự thay đổi này thể hiện hai điều: Một là đánh giá của ĐCSTQ về ông Hồ Diệu Bang có sự chuyển biến lớn; hai là địa vị của ông ấy được nâng lên hàng lãnh đạo hạt nhân.

Ông Vương Kiếm phân tích, nửa cuối năm nay, ông Tập Cận Bình đã có những điều chỉnh về vị trí chính trị, có thể xuất phát từ áp lực chính trị hoặc ý đồ chính trị nào đó. Vì vậy, trong Hội nghị Trung ương 4 khóa 20 ông lại nhấn mạnh xây dựng kinh tế làm trung tâm.

Ngoài ra, ông Tập Cận Bình nhắc lại câu “Không quên ý chí ban đầu, ghi nhớ sứ mệnh”.

Ông Vương Kiếm cho rằng, điều này cho thấy ông Tập vẫn mong nhận được thêm sự ủng hộ trong đảng. Nhìn chung, ông Tập thông qua việc nâng mức độ tưởng niệm ông Hồ Diệu Bang để mở rộng nền tảng chính trị cho mình.

“Động cơ chính trị của ông Tập Cận Bình là rất rõ ràng. Trong bối cảnh chia rẽ rõ nét ở thượng tầng ĐCSTQ, ông ấy phát biểu như vậy là để phục vụ tái nhiệm, cũng là tính toán chiến lược. Bởi vì ông Tập Cận Bình tái nhiệm không chỉ phải đối mặt với sự phản đối, nghi ngờ trong đảng do những hậu quả chính trị và kinh tế mà ông gây ra trong hơn chục năm cầm quyền, mà còn phải giải quyết các vấn đề khác trong nội bộ.”