Trung Quốc ký 2.800 hợp đồng AI quân sự, nhiều với khu vực tư nhân

Cánh quân sự của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã trao các hợp đồng AI từ năm 2023–2024, bao gồm hàng trăm hợp đồng cho các nhà cung ứng phi truyền thống không có mối liên hệ rõ ràng với nhà nước.

Chế độ cộng sản Trung Quốc đã ban hành hơn 2.800 hợp đồng quân sự liên quan đến hàng hóa và dịch vụ trí tuệ nhân tạo trong vòng 2 năm, theo một báo cáo mới.

Đáng chú ý, phần lớn các tổ chức nhận từ hai hợp đồng trở lên là những “nhà cung ứng phi truyền thống,” tức là những tổ chức không có mối liên hệ công khai với ĐCSTQ.

Báo cáo, được công bố vào đầu tháng 9 bởi viện nghiên cứu Center for Security and Emerging Technology, phát hiện rằng “một lớp doanh nghiệp và trường đại học mới nổi… không có mối liên hệ sở hữu nhà nước được tự báo cáo” đang thúc đẩy sự phát triển AI thương mại và quân sự của ĐCSTQ.

Báo cáo đã tổng hợp một bộ dữ liệu gồm 2.857 thông báo trao thầu hợp đồng liên quan đến AI của Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), cánh quân sự của ĐCSTQ, được ban hành từ tháng 1/2023 đến tháng 12/2024.

Các nhà nghiên cứu sau đó đã phân tích 338 tổ chức giành được ít nhất hai hợp đồng như vậy, trong đó 243 thuộc diện nhà cung ứng phi truyền thống.

“Những tổ chức này dường như đang đóng vai trò đáng kể trong việc cung cấp các công nghệ liên quan đến AI cho PLA, có khả năng thúc đẩy sự phát triển công nghệ và sự lan tỏa của AI trong toàn quân đội Trung Quốc,” báo cáo cho biết.

Một lực lượng tiên phong mới của chủ nghĩa quân phiệt ĐCSTQ

Báo cáo cho rằng sự xuất hiện của các nhà cung ứng AI phi truyền thống tại Trung Quốc — phần lớn được thành lập trong vòng 15 năm qua — gắn liền với học thuyết chiến lược quân-dân dung hợp của Bắc Kinh.

Theo khuôn khổ quân-dân dung hợp, ĐCSTQ tìm cách tích hợp chặt chẽ các lĩnh vực quốc phòng và dân sự của Trung Quốc, qua đó xây dựng một văn hóa khởi nghiệp trong nước có khả năng tạo ra công nghệ mới vừa phục vụ dân sự, vừa ứng dụng trong quân sự.

Để đạt được mục tiêu đó, báo cáo lưu ý rằng nhiều công ty nhận được nhiều hợp đồng liên quan đến AI từ PLA “tập trung phát triển công nghệ lưỡng dụng, cho thấy các công ty này coi cả lĩnh vực dân sự và quốc phòng đều là con đường tăng trưởng.”

Các công ty này cũng có khả năng đã được hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp bởi dòng vốn đầu tư tương đối không bị cản trở vào lĩnh vực công nghệ Trung Quốc từ các quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ trong nhiều thập kỷ qua, điều đã thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển AI của Bắc Kinh, bao gồm cả những công nghệ được PLA sử dụng.

Một công ty điển hình là iFlytek, trước đó đã bị Chính phủ Mỹ trừng phạt vì cáo buộc tham gia giám sát cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ tại Trung Quốc. iFlytek cũng bị Ủy ban Đặc biệt Hạ viện về ĐCSTQ cáo buộc đã trực tiếp hợp tác với quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ GRS Ventures trong nhiều dự án AI.

Báo cáo mới phát hiện rằng iFlytek là nhà cung ứng phi truyền thống duy nhất được PLA trao tới 20 hợp đồng liên quan đến AI, càng nhấn mạnh khả năng việc Mỹ hỗ trợ các công ty AI Trung Quốc có thể thúc đẩy sự phát triển quân sự của ĐCSTQ.

Kết quả này phù hợp với nhận thức về phạm vi và quy mô của chiến lược quân-dân dung hợp, vốn theo một tài liệu tóm lược được Bộ Ngoại giao Mỹ công bố dưới thời chính quyền Trump, bao gồm những nỗ lực nhằm thu thập “sở hữu trí tuệ, nghiên cứu then chốt và tiến bộ công nghệ của công dân, nhà nghiên cứu, học giả và khu vực tư nhân toàn cầu nhằm thúc đẩy mục tiêu quân sự của ĐCSTQ.”

Liên quan đến vấn đề này, một báo cáo mới được công bố ngày 5/9 bởi Ủy ban Đặc biệt Hạ viện về ĐCSTQ phát hiện rằng các nghiên cứu do quân đội Mỹ tài trợ vẫn tiếp tục chảy vào cơ chế quân-dân dung hợp của Trung Quốc.

Báo cáo xác định khoảng 1.400 bài nghiên cứu được công bố trong giai đoạn từ tháng 6/2023 đến tháng 6/2025, có thừa nhận đã nhận tài trợ hoặc hỗ trợ nghiên cứu từ Bộ Quốc phòng Mỹ, đồng thời có sự hợp tác với các tổ chức đặt tại Trung Quốc.

Báo cáo cũng phát hiện “…một mô hình phổ biến và vô cùng đáng lo ngại về việc nghiên cứu do người nộp thuế Mỹ tài trợ đang được tiến hành cùng với các tổ chức Trung Quốc có liên hệ trực tiếp với nền tảng nghiên cứu và công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc — nhiều trong số đó có tên trong các danh sách cơ quan chính phủ Mỹ — và các chương trình chiêu mộ nhân tài do nhà nước tài trợ.”

Vấn đề đối với chính sách đối ngoại của Mỹ

Những báo cáo này cho thấy sự khó khăn mà Washington phải đối mặt trong việc tìm cách cô lập khả năng của Bắc Kinh trong việc nhanh chóng nâng cao năng lực công nghệ và quân sự.

Do vậy, báo cáo của Trung tâm Công nghệ An ninh và Công nghệ Mới nổi thừa nhận nhiệm vụ vô cùng phức tạp trong việc nhận diện các nhà cung ứng phi truyền thống mới trong chuỗi cung ứng nội địa của ĐCSTQ, cũng như cách thức áp đặt trừng phạt đối với những thực thể này khi họ nhanh chóng mở rộng cơ sở nghiên cứu và hoạt động ra nước ngoài.

“Nhiều tổ chức trong bộ dữ liệu của chúng tôi đã thành lập cơ sở nghiên cứu hoặc hoạt động thương mại ở nước ngoài. Phần lớn không thuộc diện bị Mỹ trừng phạt hoặc hạn chế thương mại,” báo cáo viết.

“Khi ranh giới giữa công nghệ dân sự và quân sự ngày càng mờ nhạt, Mỹ sẽ phải đối mặt với những đánh đổi khó khăn giữa việc duy trì sự cởi mở cần thiết cho đổi mới và việc giảm thiểu rủi ro an ninh quốc gia.”

Theo đó, báo cáo cho rằng những nỗ lực của Mỹ nhằm kiềm chế hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc đã phần nào bị vô hiệu hóa khi ĐCSTQ thành công trong việc tạo dựng một khu vực quốc phòng trong nước có sức cạnh tranh nhất định.

“Những thách thức này nhấn mạnh sự khó khăn mà Mỹ và các đồng minh phải đối mặt khi vừa thúc đẩy tiến bộ công nghệ của chính mình, vừa cản trở khả năng của PLA trong việc phát triển, mua sắm và áp dụng công nghệ tiên tiến,” báo cáo viết.

“Hơn nữa, những phát hiện của chúng tôi có thể cho thấy Trung Quốc đã đạt được thành công, ở một mức độ nào đó, trong việc thúc đẩy cạnh tranh trong khu vực quốc phòng vốn kém hiệu quả trong lịch sử của nước này.”

Theo The Epoch Times
Thanh Phong biên dịch