Phân tích: TikTok đang gây hại cho sức khỏe tâm thần của trẻ em như thế nào?

Chiều ngày 30/8, Tổ chức Ân xá Quốc tế Đài Loan đã tổ chức hội thảo và mời các chuyên gia phân tích chủ đề “Từ lo lắng đến xâm nhập: TikTok gây hại cho sức khỏe tâm thần và an ninh thông tin của trẻ em như thế nào”. 

Tổ chức Ân xá Quốc tế: Mô hình kinh doanh của TikTok khiến trẻ em gắn bó với nền tảng này

Ông Lưu Lý Quân Đạt, giám đốc chính sách lập pháp tại Tổ chức Ân xá Quốc tế Đài Loan, cho biết TikTok có hơn 1 tỷ người dùng trên toàn thế giới, chủ yếu là thanh thiếu niên. Thuật toán của ứng dụng này cực kỳ hung hăng, và chỉ cần sử dụng 20 phút cũng có thể khiến bạn tiếp xúc với vô số nội dung liên quan đến tự làm hại bản thân và tự tử. Thiết kế gây nghiện của TikTok khuyến khích trẻ em cuộn trang liên tục, đồng thời thu thập quá nhiều dữ liệu người dùng, xâm phạm nghiêm trọng quyền riêng tư.

Ông Lưu đã phân tích thiết kế gây nghiện của TikTok, bao gồm cả mục “Đề xuất cho bạn” khiến bạn cuộn liên tục: nó đẩy các video phù hợp với sở thích của bạn chỉ trong vài phút, dần dần thu hẹp phạm vi nội dung để giới thiệu nội dung siêu cá nhân hóa. Phần thưởng không liên tục: việc liên tục sản xuất “video bất ngờ” khai thác các cơ chế tâm lý để hình thành vòng lặp thói quen và khuyến khích sự nghiện ngập. Số lượt thích và so sánh xã hội: việc liên tục so sánh bài đăng của chính mình với hiệu suất của người khác dẫn đến sự bất an gia tăng.

Ông chỉ ra rằng các hành vi vi phạm quyền riêng tư của người dùng mà TikTok thực hiện bao gồm xâm phạm tùy ý: thu thập dữ liệu chủ động (bài đăng, lượt thích) và dữ liệu thụ động (thời gian xem, tốc độ cuộn, cảm xúc); mất kiểm soát: sử dụng “sự đồng ý trước khi sử dụng” làm điều kiện, tước đi sự đồng ý thực sự của người dùng; và thao túng danh tính: nền tảng này buộc người dùng tiết lộ thông tin cá nhân và sở thích của họ thông qua “lượt thích” và “lượt chia sẻ”, sau đó định hình chúng thông qua các thuật toán.

Ông Lưu nhấn mạnh rằng cá nhân cần có quyền riêng tư: quyền không bị xâm phạm, quyền kiểm soát thông tin và không gian cá nhân (hay phạm vi riêng tư trong cuộc sống). Đây là ba yếu tố cấu thành quyền riêng tư. Quyền không bị xâm phạm đề cập đến quyền không bị can thiệp tùy tiện hoặc bất hợp pháp; quyền kiểm soát thông tin đề cập đến việc cá nhân quyết định khi nào và bằng cách nào thông tin cá nhân của họ được chia sẻ. Không gian cá nhân đề cập đến quyền tự do xây dựng và thể hiện bản thân.

Một báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết mô hình kinh doanh của TikTok vi phạm quyền riêng tư và các quyền con người khác của người dùng. TikTok là một nền tảng “được thiết kế có chủ đích để gây nghiện”, tạo ra cảm giác bị mắc kẹt và không thể ngừng lướt. Người dùng trẻ quan tâm đến sức khỏe tâm thần có nguy cơ rơi vào hố sâu không đáy của nội dung thảo luận, lãng mạn hóa, hoặc thậm chí khuyến khích trầm cảm, tự làm hại bản thân và tự tử.

Phòng thí nghiệm Dân chủ Đài Loan: TikTok thu hút trẻ em để giúp ĐCSTQ thống nhất Đài Loan

Ông Eric Hsu, một nhà nghiên cứu tại Phòng Nghiên cứu Dân chủ Đài Loan, đã phân tích: “Tại sao TikTok lại thu hút thanh thiếu niên?” Bởi vì nó có nội dung đa dạng và kịp thời, nội dung thông tin súc tích và dễ tiếp thu, mục đích xã hội, cơ chế xã hội người dùng độc đáo và thuật toán chính xác. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là, liệu thuật toán của TikTok có thực sự có vấn đề gì không?

Ông Eric đã phân tích quan điểm của giới trẻ Đài Loan về vấn đề thống nhất. Người dùng TikTok tin rằng Đài Loan có thể không thể chống lại một cuộc xâm lược quân sự của Trung Quốc, rằng chiến tranh thật đáng sợ, và họ lo sợ cho sự an toàn của những người thân yêu, dẫn đến việc họ đầu hàng. Giới trẻ cũng tin rằng ngay cả việc thống nhất cũng có thể sẽ không tác động nhiều đến người dân thường. Họ cũng có cảm giác bất lực và thờ ơ mạnh mẽ đối với nhiều vấn đề. Cụ thể, họ thiếu hiểu biết tổng thể rõ ràng về mối đe dọa từ chính quyền Trung Quốc. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự nhạy cảm của họ trước mối đe dọa và ý chí phản kháng.

Ông Eric đã phân tích vai trò của TikTok trong công tác mặt trận thống nhất của ĐCSTQ tại Đài Loan, chỉ ra rằng TikTok lợi dụng các vấn đề nội bộ của Đài Loan để khơi dậy những cảm xúc tiêu cực và chia rẽ, làm giảm lòng tin của người dân vào chế độ dân chủ của Đài Loan, nhấn mạnh quá mức sự bất mãn với điều kiện sống hiện tại của Đài Loan và củng cố “sự gần gũi” giữa xã hội và người dân ở cả hai bên eo biển Đài Loan, gieo rắc hình ảnh bi thảm về tình hình chiến tranh và chủ động định hình “hình ảnh tích cực” về sự thống nhất hai bờ eo biển.

Ông Eric cho biết kết quả nghiên cứu của họ cho thấy việc sử dụng TikTok tích cực vẫn có tác động đến thái độ chính trị, đặc biệt là làm suy yếu sự hài lòng với hệ thống hiện tại của Đài Loan và niềm tin vào nền dân chủ. Việc sử dụng TikTok tích cực có xu hướng khiến người dùng ủng hộ cộng sản hơn, tích cực hơn về chính quyền của ĐCSTQ và có xu hướng hoài nghi dân túy hơn về hệ thống của Đài Loan.

Ông chỉ ra rằng TikTok đang tràn lan nạn bắt nạt trực tuyến và kỳ thị phụ nữ, và việc bắt nạt những người dễ bị tổn thương đang bị lợi dụng để giải trí nhằm thu hút lượt truy cập. TikTok cũng bị ảnh hưởng bởi các video có nội dung trẻ vị thành niên, hình ảnh khiêu dâm trẻ em và nguy cơ bóc lột tình dục. TikTok cũng sử dụng tài khoản làm mồi nhử, lượt truy cập được điều hướng qua Linktree, video riêng tư được bán trên nền tảng Patreon, và các vụ lừa đảo tống tiền liên quan đến trò chuyện khỏa thân và hình ảnh khiêu dâm được sử dụng thông qua tin nhắn riêng tư. Hơn nữa, còn tồn tại một chuỗi lừa đảo, bao gồm cờ bạc trực tuyến, tìm việc làm và lừa đảo đầu tư.

TikTok có liên quan đến chứng trầm cảm, lo âu ở thanh thiếu niên

Ông Lý Huỳnh Đức, nhà tâm lý học lâm sàng tại Trung tâm Trị liệu Tâm lý Hose và đồng sáng lập Trường Tâm lý học Nửa đêm, cho biết việc thanh thiếu niên sử dụng mạng xã hội và đắm chìm vào nội dung trên điện thoại di động và video ngắn có thể dễ dàng dẫn đến nghiện ngập, phân mảnh sự chú ý, suy giảm trí nhớ và thiếu ngủ, tất cả đều liên quan đến các vấn đề tâm lý như trầm cảm, lo âu và tức giận. Hơn nữa, việc sử dụng Internet có thể làm giảm tương tác của thanh thiếu niên với bạn bè, gia tăng các rào cản xã hội.

Ông Lý Huỳnh Đức đề xuất rằng cha mẹ nên trở thành người làm vườn của con cái thay vì thợ mộc; đồng hành cùng con cái để định hình những hình dạng mà chúng mong muốn thay vì bị định hình bởi những khái niệm được truyền tải trên các nền tảng xã hội; giúp trẻ “trở thành chủ nhân của chính mình” một lần nữa, thiết lập ý thức về giá trị, học cách điều chỉnh cảm xúc và có sự hỗ trợ tốt giữa các cá nhân.

Bà Chu Nhã Thuần, Tổng Thư ký Liên minh Hành động vì Trẻ em Thất học Đài Loan, đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc về tác động của các ứng dụng mạng xã hội như TikTok đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ em, cũng như cách người lớn nên ứng phó. Bà đã thảo luận về những kinh nghiệm thực tế từ các hội thảo gia đình dành cho cha mẹ và con cái, các mô hình tương tác giữa cha mẹ và con cái, và các cuộc thảo luận về việc khám phá các chuẩn mực trực tuyến giữa cha mẹ và con cái. Bà cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng lòng tin và giao tiếp, cũng như những rủi ro tiềm ẩn và các hiện tượng xã hội vốn có trong môi trường trực tuyến.

Ông Lưu Lý Quân Đạt kêu gọi mọi tầng lớp xã hội chú ý đến những nguy hiểm của TikTok và hành động. Có ba điều bạn có thể làm: 1. Cha mẹ và con cái nên thương lượng về các quy định sử dụng Internet và phần mềm kỹ thuật số; 2. Yêu cầu chính phủ và các nhà lập pháp xây dựng các quy định quản lý nền tảng kỹ thuật số; 3. Kêu gọi thêm nhiều người tham gia kiến ​​nghị yêu cầu TikTok cải thiện.