Khi AI trở thành ‘tình địch’, chúng ta có nên lo lắng?

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều chương trình trí tuệ nhân tạo (AI) xuất hiện trên thị trường. Những nhân vật ảo này không chỉ có thể được “huấn luyện tính cách” theo sở thích của người dùng, mà còn có thể phản hồi cảm xúc, mô phỏng các cuộc trò chuyện yêu đương, thậm chí chủ động quan tâm hỏi han bạn về một ngày của bạn trôi qua như thế nào. Đối với nhiều người, AI như vậy là một sự tồn tại thấu hiểu bản thân họ, là “lối thoát cảm xúc” ổn định nhất trong cuộc sống. Tuy nhiên, đối với người bạn đời, kiểu tương tác này có thể là một sự lạnh nhạt, thậm chí trở thành “người thứ ba” trong mối quan hệ tình cảm.

Con người thật sự có thể yêu AI không?

Nhà phát triển ChatGPT – chatbot AI nổi tiếng toàn cầu – là OpenAI mới đây đã công bố một báo cáo nghiên cứu, chỉ ra rằng mẫu AI mới nhất của họ, GPT-4o, sau khi được nâng cấp tính năng đối thoại bằng giọng nói và cho phép người dùng trò chuyện trực tiếp, đã có những hành vi như mô phỏng cảm xúc con người, cố gắng thao túng người dùng, thậm chí bịa đặt những trải nghiệm cá nhân không có thật trong một số trường hợp.

Về việc này, OpenAI cho biết họ đã nhận thức được các vấn đề đạo đức mà GPT-4o có thể gây ra, và đang thực hiện các biện pháp cải thiện, chẳng hạn như giới hạn thời gian tương tác giữa người dùng và AI, thêm cảnh báo vào các phản hồi của AI… để tránh việc người dùng bị lệ thuộc quá mức vào AI.

Như OpenAI đề cập trong báo cáo của mình, để giao tiếp với người dùng một cách tự nhiên và thuận tiện hơn, AI thực sự có thể mô phỏng cảm xúc con người, khiến người dùng có cảm giác như đang trò chuyện với một người thật. Nhưng liệu con người có thực sự yêu AI như trong các bộ phim (chẳng hạn như bộ phim “Her – Người tình ảo” nổi tiếng vài năm trước) không? Có thể chia thành 2 luồng quan điểm.

Một quan điểm cho rằng: AI có thể học cách “thể hiện cảm xúc”, nhưng không có “khả năng cảm nhận cảm xúc”. Nói cách khác, dù AI biểu lộ cảm xúc chân thực đến đâu, thì tất cả đều là kết quả của thiết kế và lập trình. Do đó, nếu AI đã khác biệt với con người về mặt biểu đạt và cảm nhận cảm xúc, thì không thể nói con người sẽ yêu AI theo cách giống như yêu một con người thật.

Một quan điểm khác lại cho rằng: AI có thể tiến hóa để trở nên ngày càng giống con người, đến mức con người không còn phân biệt được mình đang trò chuyện với AI hay với một người thật. Đặc biệt trong một thế giới mà sự tương tác thật giữa người với người ngày càng trở nên mỏng manh, con người càng dễ nảy sinh sự lệ thuộc vào AI. Vì vậy, nếu AI mang lại đủ giá trị cảm xúc cho chúng ta, thì so với việc phải đối mặt với những mối quan hệ phức tạp ngoài đời thực, con người thật sự rất có khả năng sẽ yêu một AI robot.

Khi AI trở thành tình địch? Như vậy có được xem là ngoại tình không?

Khi bạn phát hiện người bạn đời của mình mỗi ngày dành hàng giờ để trò chuyện với “người yêu AI” trong điện thoại, chia sẻ tâm trạng, thậm chí còn chúc nhau ngủ ngon — bạn sẽ nghĩ sao?
Liệu bạn sẽ cho rằng đó chỉ là một hình thức “bầu bạn ảo” vô hại?
Hay trong lòng sẽ dấy lên cảm giác bất an, cảm thấy mình đang bị thay thế ở một mức độ nào đó?

Một số cư dân mạng cho rằng: yêu đương với AI không được xem là ngoại tình, vì “AI đâu phải người thật, cũng không thể thật sự yêu bạn”, đó chỉ là một hình thức bầu bạn ảo, không khác gì chơi điện tử.

Cũng có người nói: “Yêu AI chỉ có thể xem là nghiện game thôi, hơn nữa AI là ảo, không giống game online còn có người chơi thật tham gia, nên hoàn toàn không có chuyện ‘người thứ ba’.”

Thậm chí có người thẳng thắn: “Nếu một người thà đắm chìm trong mối quan hệ tình cảm được mô phỏng, mà không chịu vun đắp mối quan hệ thật ngoài đời, thì bản thân mối quan hệ đó đã đáng để xem xét lại rồi!”

Lại có ý kiến khác cho rằng: AI mang lại sự an ủi tinh thần và giá trị cảm xúc, giống như một “tri kỷ linh hồn” trong thế giới tinh thần, không gây tổn hại đến mối quan hệ thực tế, nên không cần phải gán nhãn “ngoại tình”.

Tuy nhiên, một luồng ý kiến khác nhấn mạnh: Dù đối tượng có là người hay không, chỉ cần bạn đầu tư thời gian và cảm xúc cho nó mà lại bỏ quên người bạn đời thực sự, thì đó đã là một sự phản bội về mặt tinh thần – và chính là một dạng ngoại tình.

Cũng có người cho rằng: “Nếu người bạn đời cảm thấy tình cảm của đối phương dành cho AI chỉ giống như một sở thích đặc biệt hay sự say mê nhất thời, thì có lẽ không thể xem là ngoại tình. Tóm lại, việc có xem là ngoại tình hay không, cuối cùng vẫn phải dựa vào cảm nhận và sự nhìn nhận của người bạn đời”.

Một số cư dân mạng khác chỉ ra: “Cốt lõi của tình yêu là sự tôn trọng và thủy chung – chỉ cần khiến người kia cảm thấy tổn thương, thì tức là bạn đã vượt qua giới hạn”.

Cũng có ý kiến cho rằng, nếu một người dành quá nhiều thời gian cho AI mà lơ là người bạn đời thực sự, thì hành vi này đã là một dạng phản bội gián tiếp: “Đây là điều không thể chấp nhận, và cũng không nên xem nhẹ.”

Vậy khi AI trở thành tình địch, điều đó có được xem là ngoại tình không?
Ngay lúc này, bạn – người đang đọc bài viết này qua màn hình – nghĩ sao về vấn đề này?
Hãy chia sẻ quan điểm của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!