Những ‘quy củ’ xưa đang dần biến mất, bạn biết được bao nhiêu?

Người xưa rất coi trọng ‘quy củ’, bởi lẽ người xưa coi quy củ thể hiện sâu sắc tinh thần “trung đạo”, “trung dung” trong văn hóa truyền thống. Khi mọi người miêu tả một người là tốt, họ nói rằng người đó “trung quy trung củ”.

Người xưa coi trọng câu “không có quy củ thì không thành khuôn phép”. Sự hài hòa và sự ngay thẳng chính là triết lý đối nhân xử thế của người xưa. Thế hệ lớn tuổi dùng những quy tắt bất thành văn này để duy trì phép tắc và đạo đức.

Tuy nhiên, theo sự thay đổi của thời đại và lối sống, nhiều quy củ cũ đang dần phai nhạt trong tầm mắt của thế hệ trẻ. Trong cuộc sống đô thị vội vã với ‘video ngắn và trà sữa’, từ “quy củ” trở nên “lỗi thời” đối với đa số người trẻ. Rất ít người trẻ có thể duy trì những lễ nghi truyền thống này, người lớn tuổi giữ lại nhiều hơn.

Hãy cùng điểm lại những “quy củ cũ đang biến mất” để xem bạn biết được bao nhiêu nhé!

Lễ nghi ăn uống

Kỵ cắm đũa vào giữa bát cơm:

Ý nghĩa: Tượng trưng cho việc cúng tế người đã khuất.

Hiện nay: Nhiều người không còn để ý, thậm chí dùng đũa cắm vào cơm để chụp ảnh.

Không lật cá, không động đầu và đuôi cá:

Người xưa (đặc biệt ngư dân) kiêng kỵ: Sợ “lật thuyền”.

Hiện nay: Đa số mọi người đều lật cá khi ăn.

Vòi ấm trà không hướng vào người đối diện:

Ý nghĩa: Hướng vòi ấm vào người khác tương đương với “đuổi khách”.

Hiện nay: Uống trà thường dùng tách, không ai để ý hướng vòi ấm.

Đầu gà kính biếu người lớn tuổi:

Ý nghĩa: Thể hiện sự tôn trọng.

Hiện nay: Nhiều người chia gà thành miếng, đầu gà không ai để ý.

Gắp thức ăn không quá vạch giữa đĩa:

Ý nghĩa: Giữ chừng mực.

Hiện nay: Ăn uống tự nhiên, gắp thức ăn tùy ý.

Không xới, lựa chọn thức ăn khi gắp:

Kiêng kỵ: Bới móc.

Hiện nay: Nhiều người thích xới tới xới lui để chọn món mình thích.

Không chóp chép miệng khi ăn:

Quan niệm: Bị coi là thiếu giáo dục.

Hiện nay: Không ít người vừa ăn vừa trò chuyện, không để ý.

Không cắn đũa, gõ bát trong khi ăn:

Quan niệm: Giống người ăn xin.

Hiện nay: Nhiều người vô ý cắn đũa, không ai nhắc nhở.

Người lớn chưa động đũa, con cháu không được ăn trước:

Ý nghĩa: Thể hiện tôn ti trật tự.

Hiện nay: Các bữa ăn gia đình thường mạnh ai nấy ăn.

Chủ nhà chưa động đũa, khách không được ăn trước:

Ý nghĩa: Tôn trọng chủ nhà.

Hiện nay: Các bữa tiệc tùng thường thoải mái, không ai đợi chủ nhà.

Khi ăn phải bưng bát cơm lên ăn, không được cúi rạp người xuống bàn để ăn:

Ý nghĩa: Bưng bát là lịch sự.

Hiện nay: Nhiều người, đặc biệt trẻ em, thường cúi rạp người xuống bàn ăn.

Khi ăn cơm nói chuyện nhẹ nhàng, tránh nói khi miệng còn thức ăn:

Ý nghĩa: Giữ vệ sinh và lịch sự.

Hiện nay: Vừa ăn vừa trò chuyện đã trở thành chuyện bình thường.

Khi khách đến nhà, rót trà bảy phần, lấy cơm tám phần, nhưng rượu phải rót đầy:

Ý nghĩa: Thể hiện sự vừa vặn, tôn trọng.

Hiện nay: Mọi người rót trà, rót nước tùy ý, không để ý bảy phần tám phần.

Khi rót rượu, miệng bình hướng về phía mình:

Quan niệm: Miệng bình hướng về phía khách là khiêu khích.

Hiện nay: Uống rượu thường dùng chai để rót không ai để ý hướng bình.

Khi đưa dao, lưỡi dao hướng về phía mình, chuôi dao hướng về phía người đối diện:

Ý nghĩa: An toàn và lịch sự.

Hiện nay: Mọi người đưa dao thường tùy tiện.

Lễ nghi đối nhân xử thế

Vay gạo không vay muối:

Quan niệm: Muối tượng trưng cho “tài khí”.

Hiện nay: Mọi người dễ dàng mua gạo, muối nên không thấy đi vay.

Trả lễ phải hậu hĩnh hơn nhận lễ:

Quan niệm: Đáp lại tình cảm.

Hiện nay: Trao đổi quà cáp tùy tâm trạng.

Việc hỉ không mời không đến, việc tang không mời tự đến:

Quan niệm: Việc vui đợi thiệp, việc buồn chủ động giúp đỡ.

Hiện nay: Nhiều người cả hai việc đều đợi lời mời.

Đi thăm người bệnh không mang quả lê:

Quan niệm: “Lê” đồng âm với “ly” (chia ly).

Hiện nay: Tặng hoa quả không kiêng kỵ.

Gấp mép thư có ý nghĩa sâu xa:

Quan niệm: Nếp gấp thư truyền tải thông tin.

Hiện nay: Không ai viết thư, gửi tin nhắn là xong.

Tặng khăn tay, ngụ ý là trao tình cảm:

Quan niệm: Khăn tay thêu thể hiện tâm ý của người tặng.

Hiện nay: Tùy ý tặng đồ.

Nói chuyện phải dùng kính ngữ, gặp người lớn tuổi gọi “Ngài/Ông/Bà”:

Quan niệm: Thể hiện sự tôn trọng.

Hiện nay: Những kính ngữ này ngày càng ít sử dụng.

Khi nhắc đến người lớn tuổi phải dùng tôn xưng:

Quan niệm: Thêm “Thưa”, “Dạ”…

Hiện nay: Gọi tùy tiện, có khi cha con nói chuyện cũng không có trên dưới.

Đưa đồ không được đưa trực tiếp, phải dùng khay hoặc hai tay:

Quan niệm: Thể hiện lễ nghi.

Hiện nay: Đa phần đưa trực tiếp.

Hỏi đường phải xuống ngựa (xe):

Quan niệm: Thể hiện sự khiêm tốn.

Hiện nay: Hỏi đường cứ lớn tiếng hỏi.

Tặng đồ kỷ niệm không tặng ô:

Quan niệm: “Ô” đồng âm với “tán” (chia tán).

Hiện nay: Tặng thoải mái.

Quy tắc giao tiếp xã hội

Không được ngồi dạng chân, không được rung đùi:

Quan niệm: Chú trọng dáng vẻ.

Hiện nay: Ngồi tùy ý.

Không được liếc mắt nhìn người khác:

Quan niệm: Bị coi là vô lễ.

Hiện nay: Ít người để ý.

Không được lớn tiếng ồn ào nơi công cộng:

Quan niệm: Giữ yên tĩnh nơi công cộng, tôn trọng người khác.

Hiện nay: Ồn ào nơi công cộng là chuyện thường.

Khi nói chuyện với người khác, mắt phải nhìn thẳng:

Quan niệm: Thể hiện sự tôn trọng.

Hiện nay: Vừa xem điện thoại vừa trò chuyện.

Thói quen gia đình và sinh hoạt

Buổi tối không quét nhà:

Quan niệm: Sợ quét đi tài khí.

Hiện nay: Tan làm về muộn, tối quét nhà rất phổ biến.

Chuyển nhà phải chuyển bếp trước:

Quan niệm: Nổi lửa mới coi là an cư.

Hiện nay: Công ty chuyển nhà lo trọn gói.

Trẻ con không được dẫm lên ngưỡng cửa:

Quan niệm: Ngưỡng cửa là “sống rồng”.

Hiện nay: Nhà hiện đại hầu như không có ngưỡng cửa.

Khuy áo nam để bên trái, nữ để bên phải:

Quan niệm: Xưa phân biệt nam nữ, và theo quan niệm của Đạo gia ‘nam tả, nữ hữu’, nam dương nên thuộc bên trái, nữ âm nên thuộc bên phải.

Hiện nay: Áo thời trang ngày nay không phân biệt trái phải.

Chó không được ‘lảng vảng’ ở trong bếp:

Quan niệm: Sợ chọc giận Táo quân.

Hiện nay: Thú cưng lên bàn ăn là chuyện thường.

Gương không được đối diện giường:

Quan niệm: Sợ đêm khuya giật mình.

Hiện nay: Giới trẻ còn lắp đèn và gương ở đầu giường.

Đi đường vào ban đêm không ngoái đầu lại:

Quan niệm: Sợ ma quỷ.

Hiện nay: Chạy bộ, đạp xe đêm thành trào lưu.

Tối không cắt móng tay:

Quan niệm: Sợ rước tà khí.

Hiện nay: Mọi người cắt móng tay bất cứ lúc nào.

Không được xắn ống quần, xắn tay áo cao:

Quan niệm: Không trang trọng.

Hiện nay: Mùa hè xắn ống quần rất phổ biến.

Sáng sớm không gọi tên người khác (sợ gọi mất hồn):

Quan niệm: Kiêng kỵ.

Hiện nay: Gọi nhau dậy là bình thường.

Không được tùy tiện ngồi lên đầu giường:

Quan niệm: Đầu giường là vị trí quan trọng.

Hiện nay: Mọi người ngồi đầu giường chụp ảnh, dùng điện thoại.

Khi chúng ta tiện tay lướt video ngắn, tận hưởng cuộc sống tiện nghi, có lẽ nên dừng lại một chút để nhìn lại những quy củ đơn giản này xem sao. Thực ra, quy củ không phải là sự ràng buộc, mà là thứ khiến mối quan hệ giữa người với người trở nên ấm áp và có chừng mực hơn.