Đồng tiền châu Phi thời trung cổ được phát hiện ở Úc

Sự kiên trì của các nhà khảo cổ học trong cuộc tìm kiếm trên một hòn đảo xa xôi ngoài khơi Lãnh thổ phía Bắc (Northern Territory) nước Úc dường như đã được đền đáp bằng một đồng xu cổ nhỏ bé.

Nhóm nghiên cứu đã tìm thấy một đồng xu nhỏ rất có thể có nguồn gốc từ một thành phố châu Phi thời trung cổ. Điều này được coi là một khám phá lớn của cộng đồng khảo cổ địa phương. Phát hiện này đã mở ra một cuộc tranh luận về ai là những người đầu tiên đặt chân đã đến nước Úc trước khi người châu Âu đến. Nhà sử học Mike Hermes, người tìm thấy đồng xu, đã tuyên bố nó có thể “thay đổi mọi thứ.”

Bí ẩn của đồng xu Kilwa

Đồng xu được phát hiện trên quần đảo Wessel – địa điểm từng có một trong những phát hiện khảo cổ đáng chú ý nhất trong lịch sử nước Úc.

Năm 1944, một thành viên thuộc Không Lực Hoàng Gia Úc (Royal Australian Air Force – RAAF) đã tìm thấy một bộ sưu tập tiền Kilwa, là những cổ vật lâu đời nhất từng được phát hiện ở Úc. Địa điểm tìm thấy không được biết chính xác nhưng các đồng tiền này có niên đại từ những năm 1400 thời Trung cổ. Chúng được đúc tại Kilwa, một thành phố hùng mạnh thời bấy giờ, nằm trên bờ biển phía đông châu Phi, là một trung tâm thương mại và hàng hải quan trọng của tộc người đi biển Swahili.

Cuộc tìm kiếm trường kỳ

Đồng xu Kilwa mới nhất được tìm thấy trên bãi biển của hòn đảo Elcho xa xôi và là nơi không có người ở. Được coi là một trong những khu vực hẻo lánh nhất trên thế giới, hòn đảo này gần vùng đất hoang sơ Arnhem, về phía Đông Bắc nước Úc.

Các nhà khảo cổ học, tự xưng là “những người thông thạo quá khứ” (Past Masters), tin rằng vẫn còn có nhiều đồng xu chưa được khám phá trên các hòn đảo này. Họ đã bắt đầu tìm kiếm từ năm 2013 nhưng không gặp nhiều may mắn. Mãi cho đến gần đây, tại một địa điểm được giữ bí mật, họ đã khai quật được đồng tiền được cho là từ thời trung cổ.

“Đồng xu được tìm thấy có cùng kích thước với đồng xu Kilwa được khai quật vào năm 1944. Các nhà khảo cổ tin rằng đồng xu này được làm bằng đồng. Ngoài ra, màu sắc và trọng lượng của nó giống với những đồng xu được tìm thấy trong Thế chiến II.

Lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2018, trang Tân Hoa Xã đưa tin rằng đồng xu đã được gửi đến Canberra để được xét nghiệm thêm. Tuy nhiên, các cuộc thử nghiệm đã không thể xác định được nguồn gốc đồng tiền. Mike Owens, một thành viên trong nhóm ‘Past Masters’, cho biết đồng xu này rất có thể đến từ Đông Phi vì không có mẫu vật nào khác có thể đối chiếu.

>> Bức ảnh “ngắm biển” khiến cả nước Úc xúc động

Đồng xu Kilwa được tìm thấy ở Kilwa, bán đảo Ả Rập và Quần đảo Wessel. Đây là một “sự phân tán kỳ lạ,” theo Hermes. Điều này có thể là bằng chứng cho thấy có giao dịch thương mại giữa thương nhân Kilwa và người Úc bản địa. Có khả năng đồng tiền này là một trong những đồng xu Kilwa, củng cố thêm giả thuyết rằng có những người đã đến bờ biển phía bắc nước Úc sớm hơn chúng ta được biết.

Tháng 4/2019, ông Owens đã yêu cầu quét CT cho đồng xu. Tuy nhiên, trưởng khoa X-quang tỏ ra khá bi quan về biện pháp này, do tình trạng xuống cấp của đồng tiền. Quả thật, không có chi tiết nào có thể nhìn thấy trên đồng xu, khiến việc nhận dạng vẫn còn khó khăn.

Sự xuất hiện của đồng tiền cùng với các khám phá từ năm 1944 cho thấy giả thuyết rằng các thương nhân Makassar đã đặt chân lên quần đảo Wessel cách đây vài thế kỷ. Họ đã chèo thuyền trên bờ biển Arnhem và giao dịch với thổ dân địa phương. Ngoài ra, cũng có khả năng những đồng tiền này được đưa đến bởi các thương nhân Ả Rập. Một chiếc thuyền Ả Rập đã được tìm thấy ở vùng biển Indonesia cho thấy các thương nhân Hồi giáo có thể đã đến thăm quần đảo Wessel, để tiếp cận nguồn cung cấp nước ngọt.

Tuy nhiên, việc tìm thấy đồng xu Kilwa không hoàn toàn có nghĩa là các nhà hàng hải đã đến thăm bờ biển nước Úc vào thời trung cổ. Có thể các thủy thủ thời hiện đại đã mang những đồng xu đến các hòn đảo này, hoặc chúng bị thất lạc từ những con tàu đi đang qua đây. Có ý kiến cho rằng các thủy thủ Đức đã du lịch đến thuộc địa của họ ở Papua New Guinea và đánh mất các đồng xu này vào khoảng cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.

Điều này có ý nghĩa gì?

Đồng tiền được tìm thấy gần địa điểm phát hiện của những đồng tiền tương tự. Làm sao một đồng tiền của châu Phi lại xuất hiện trên một hòn đảo hoang vắng nước Úc? Điều này có thể là bằng chứng cho thấy sự giao thương giữa Úc và các khu vực khác trên thế giới từ lâu trước khi người châu Âu xuất hiện tại đây.

Theo Ed Whelan, Ancient-Origins.net,
Thanh Sơn dịch