Tàu vũ trụ Nhật Bản có thể ngừng hoạt động sau khi đáp xuống Mặt Trăng

Tàu vũ trụ SLIM của Nhật Bản hạ cánh thành công trên Mặt Trăng lúc 21h20 ngày 19/1 nhưng pin quang năng không sản xuất điện như dự kiến có thể khiến tàu ngừng hoạt động sớm, theo tờ Space.

Tàu vũ trụ tự động SLIM của Cơ quan khám phá hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) đáp xuống trên bề mặt Mặt Trăng vào ngày 19/1, biến Nhật Bản thành nước thứ 5 đưa tàu hạ cánh nhẹ nhàng trên vệ tinh tự nhiên của Trái Đất. “Trước hết, quá trình hạ cánh đã thành công”, Yamakawa Hiroshi, giám đốc JAXA, cho biết trong họp báo sau sự kiện. Các nước khác từng có tàu vũ trụ hạ cánh trên Mặt Trăng là Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ.

Bộ pin quang năng của tàu thăm dò không sản xuất điện như dự kiến trên bề mặt Mặt Trăng. Nếu vấn đề không được khắc phục sớm, SLIM có thể ngừng hoạt động vĩnh viễn. Bộ pin của nó có thể hỗ trợ hoạt động trên Mặt Trăng trong vài giờ.

SLIM (Smart Lander for Investigating Moon) phóng cùng với kính viễn vọng không gian tia X XRISM. Kính viễn vọng triển khai ở quỹ đạo thấp của Trái Đất không lâu sau khi cất cánh trong khi SLIM tiếp tục hành trình tới Mặt Trăng. Tàu thăm dò bay theo lộ trình dài và bay vòng, cuối cùng tới quỹ đạo Mặt Trăng hôm 25/12. Quỹ đạo ban đầu của nó có hình elip dài, khiến SLIM ở cách bề mặt Mặt Trăng 600 km ở điểm gần nhất và 4.000 km ở điểm xa nhất.

Sáng sớm hôm 14/1, SLIM tiến hành đốt động cơ, bay vòng tròn theo quỹ đạo ở độ cao 600 km, chuẩn bị cho hoạt động hạ bay thấp dần và hạ cánh. Những hoạt động đó được tăng cường với một lần đốt động cơ khác vào sáng ngày 19/1, khiến quỹ đạo của SLIM giảm xuống cách bề mặt Mặt Trăng khoảng 15 km. Nỗ lực hạ cánh bắt đầu vào khoảng 21h ngày 19/1 theo giờ Hà Nội và kết thúc 20 phút sau đó.

Mọi thứ dường như diễn ra trôi chảy, SLIM trải qua nhiều cột mốc trong lúc bay thấp dần. Tàu đổ bộ liên lạc với các nhà vận hành suốt toàn quá trình. Tuy nhiên, JAXA không thể lập tức xác nhận tình trạng của SLIM sau khi hạ cánh. Khoảng một giờ sau, họ tổ chức họp báo cập nhật thông tin và giải thích vấn đề điện của tàu thăm dò. Nhà chức trách JAXA chưa rõ tại sao pin quang năng không hoạt động. Nhưng ít có khả năng chúng bị phá hủy khi tiếp đất, do phần cứng khác của SLIM có vẻ vẫn hoạt động tốt. Có thể tàu đổ bộ không hướng về phía Mặt Trời như dự kiến, theo JAXA.

SLIM hướng tới hạ cánh cách khu vực mục tiêu trong vòng 100 m, ở vành miệng hố Shioli. Dường như SLIM đã đạt độ hạ cánh chính xác như mong muốn, dù đội phụ trách nhiệm vụ có thể mất khoảng một tháng để xác nhận kết luận. SLIM cũng theo đuổi mục tiêu chứng minh tàu vũ trụ nhỏ tương đối rẻ có thể đạt thành tựu khám phá ấn tượng. Khi chưa nạp nhiên liệu đẩy, con tàu chỉ nặng 200 kg. Nhiệm vụ có chi phí 120 triệu USD.

SLIM là phương tiện thể hiện công nghệ hạ cánh, nó được thiết kế để thực hiện một số hoạt động khoa học trong nhiệm vụ, dự kiến kéo dài một ngày Mặt Trăng hay khoảng hai tuần Trái Đất. SLIM không có máy sưởi để bảo vệ thiết bị điện tử của nó trước buổi đêm lạnh cóng trên Mặt Trăng.

SLIM sẽ nghiên cứu môi trường xung quanh, khu vực thuộc vùng Sea of Nectar, nằm ở 15 độ vĩ nam, bằng quang phổ kế trên tàu. Dữ liệu của thiết bị có thể cung cấp thông tin về thành phần của khu vực, làm sáng tỏ lịch sử hình thành và tiến hóa của Mặt Trăng, nhưng để làm vậy, bộ pin quang năng của SLIM cần hoạt động trở lại.

Phan Anh