Tiếp sau OpenAI, Elon Musk thử định hướng lại trí tuệ nhân tạo

Tỷ phú Elon Musk đã cố gắng dẫn dắt sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) trong ít nhất một thập kỷ, nhưng cuối cùng đã bị đánh bại bởi các đối thủ và đồng minh cũ. Dù vậy, gần đây dường như ông đã bắt đầu thử lại việc lãnh đạo nghiên cứu về lĩnh vực này.

Elon Musk hiện đang đẩy mạnh nỗ lực sau thành công của OpenAI, một tổ chức do ông đồng sáng lập nhưng đã rời đi sau một cuộc đấu tranh quyền lực. Trong nhiều năm, Musk đã nhiều lần cảnh báo rằng trí thông minh nhân tạo được xây dựng không thỏa đáng có thể gây ra những hậu quả thảm khốc đối với nhân loại. Kể từ khi ChatGPT của OpenAI phổ biến vào tháng 11 năm ngoái, ông đã tố cáo nó theo ‘đúng đắn chính trị’ và cảnh báo nó có thể dẫn đến việc trí tuệ nhân tạo trở nên quá mạnh khiến con người khó có thể kiểm soát.

Musk đặt tên cho thành quả mới của ông là TruthGPT và giới thiệu nó như một mô hình AI tìm kiếm sự thật mà một ngày nào đó có thể hiểu được vũ trụ. Vào ngày 9/3, ông thành lập công ty có tên X.AI ở tiểu bang Nevada, đặt nền móng chính thức cho sự phát triển TruthGPT.

Theo người nắm được tình hình cho biết, Musk đã phải vật lộn để xác định một tầm nhìn chính xác cho công ty khởi nghiệp của mình và vẫn đang trong quá trình xây dựng đội ngũ. Đại diện của ông đã nói rằng X.AI dự định sẽ huy động tiền mặt từ các nhà đầu tư vào một thời điểm nào đó.

Hai tuần sau khi hợp nhất X.AI, Musk đã ký một bức thư ngỏ kêu gọi tạm dừng nửa năm việc phát triển các mô hình AI mạnh hơn GPT-4, mô hình mới nhất của OpenAI. Bức thư được tổ chức bởi Viện Tương lai Sự sống (Future of Life Institute). Viện nghiên cứu này cho biết, mục tiêu của viện là hướng các công nghệ mang tính cải cách tránh khỏi những rủi ro cực đoan, quy mô lớn, và Elon Musk là nhà tài trợ lớn nhất của viện.

Ông Steven Weber, giáo sư tại phân hiệu Berkeley của Đại học California, người đã quen ông Elon Musk vài năm trước tại một cuộc họp mặt của các học giả trí tuệ nhân tạo ở Bắc California, nói rằng: “Ông ấy giữ cả hai niềm tin: Bạn không thể mong đợi con người thực sự kiểm soát công nghệ, công nghệ sẽ tiến bộ, và nó cần tiến lên theo tầm nhìn của ông ấy, quan trọng hơn bất kỳ ai khác.”

“AI đang khiến tôi chịu rất nhiều áp lực”, Musk nói trong một bài phát biểu trước các nhà đầu tư của Tesla vào cuối tháng 3. “Đây là một công nghệ rất nguy hiểm. Tôi lo lắng rằng mình có thể đã làm gì đó để tăng tốc nó.”

Theo người quen thuộc với vấn đề này cho biết, Elon Musk đã mời ông Igor Babuschkin, một nhà khoa học cấp cao tại phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo DeepMind của Google, để lãnh đạo X.AI và mua những con chip máy tính mạnh mẽ tương tự như những con chip được sử dụng trong công nghệ đằng sau ChatGPT.

Ông vẫn đang cố gắng thu hút những tài năng hàng đầu từ các phòng thí nghiệm và trường đại học hàng đầu.

Những nỗ lực của Musk nhằm định hướng sự phát triển của AI đã có từ hơn một thập kỷ trước. Ông cho biết khoản đầu tư ban đầu vào DeepMind, được thành lập vào năm 2010, là để giám sát nghiên cứu AI của công ty chứ không phải để kiếm tiền.

Người quen thuộc với vấn đề cho biết, Musk đã đưa ra giá thầu để mua DeepMind vào cuối năm 2013, nhưng đã thua Google. Ông muốn chỉ đạo nghiên cứu của phòng thí nghiệm và nói với các đồng nghiệp rằng không thể tin tưởng được giám đốc điều hành lúc bấy giờ của Google là ông Larry Page để giám sát việc tạo ra trí tuệ nhân tạo cấp cao, theo những người quen thuộc với suy nghĩ của Musk cho biết.

DeepMind đã trở thành một yếu tố trung tâm trong nỗ lực của Google nhằm đưa trí tuệ nhân tạo tiên tiến vào công cụ tìm kiếm của mình. Gần đây, nó đã hợp nhất với bộ phận trí tuệ nhân tạo của Brain để tạo thành Google DeepMind. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với người dẫn chương trình Tucker Carlson của Fox News, Musk cho biết ông và ông Larry Page đã từng là bạn thân, qua đêm tại nhà của ông Page ở Palo Alto, California, và thảo luận về sự an toàn của AI.

Musk cho biết ông Page muốn tạo ra một “vị thần kỹ thuật số” càng sớm càng tốt và gọi Musk là “người phân biệt đối xử theo loài” trong cuộc trò chuyện của họ, bởi vì Musk nói rằng điều quan trọng là phải bảo vệ con người bằng công nghệ.

Quyết định mua lại DeepMind của Musk không được thông báo tới hội đồng quản trị DeepMind, theo những người quen thuộc với vấn đề này.

Hai năm sau, Musk đồng sáng lập ra OpenAI cùng giám đốc điều hành hiện tại là anh Sam Altman và một số người khác. Nhóm này là một tổ chức phi lợi nhuận đang tìm cách đối trọng với Google, với mục tiêu phát triển trí tuệ nhân tạo theo hướng an toàn và minh bạch hơn so với các công ty công nghệ lớn.

Ông Musk là một nhân vật tài chính quan trọng trong dự án và đã cam kết đảm bảo rằng OpenAI sẽ nhận được đầy đủ 1 tỷ USD mà những người ủng hộ ban đầu đã hứa, những người tham gia vào nỗ lực này cho biết. Họ nói rằng Musk tuyển dụng nhân viên và thường xuyên gặp gỡ các lãnh đạo công ty để thiết lập tầm nhìn.

Theo các nhân viên cũ quen thuộc với nhận xét này, Musk đã đặt ra một thời gian biểu nghiên cứu tích cực cho OpenAI và cảnh báo rằng uy tín của công ty sẽ bị tổn hại nếu nó không đạt được bước đột phá lớn ngay sau khi ra mắt. Ông thường tiến hành các cuộc thăm dò giữa các nhân viên để xem họ nghĩ rằng khi nào có thể thực hiện được cái gọi là trí tuệ nhân tạo thông dụng – tức máy móc có thể sánh ngang hoặc vượt qua trí thông minh của con người, các cựu nhân viên cho biết.

Theo tài liệu tòa án liên quan đến vụ kiện Tesla đòi Musk bồi thường, vào tháng 9/2017, ông đã nói với anh trai mình là Kimball Musk, một người ủng hộ tài chính lâu năm, cho rằng OpenAI và Neuralink, một công ty khởi nghiệp do ông thành lập để kết nối con người với máy tính thông qua cấy ghép não, đáng để ông dành nhiều thời gian hơn.

“Cả OpenAI và Neuralink đều quan trọng đối với tương lai tốt đẹp của nhân loại. Các tài liệu cho thấy, trực giác của tôi mách bảo rằng tôi nên dành nhiều thời gian hơn cho chúng”, ông Musk nhắn cho họ. OpenAI và Neuralink từng có chung văn phòng ở San Francisco.

Wall Street Journal trước đó đưa tin, Musk đã thất vọng với những gì ông cho là tiến độ chậm chạp của OpenAI và thúc đẩy quyền kiểm soát nhiều hơn đối với công ty. Những người quen thuộc với vấn đề cho biết, Musk đã xảy ra xung đột với đụng độ với anh Sam Altman, người muốn tạo ra một đơn vị vì lợi nhuận cho phép OpenAI huy động tiền từ các nhà đầu tư.

Sau đó, Musk rời đi, Altman đã trở thành CEO vào năm 2019 và từng cho biết anh coi Musk như một người cố vấn. Altman đã thành lập một thực thể vì lợi nhuận và huy động được 1 tỷ USD từ Microsoft.

Musk tweet vào tháng 3 rằng ông đã quyên góp khoảng 100 triệu đô la cho OpenAI, nhưng những người quen thuộc với con số này nói rằng Musk đã quyên góp chưa đến 50 triệu đô la.

Sau khi OpenAI phát hành ChatGPT vào mùa thu năm ngoái, Musk đã công khai chỉ trích công ty này, cáo buộc đây là một “công ty tối đa hóa lợi nhuận” do Microsoft kiểm soát. “Cơ bản thì nó không phải là những gì tôi muốn,” ông tweet.

Trong một cuộc phỏng vấn với Wall Street Journal vào ngày 28/3, Altman cho biết OpenAI thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ bảo mật của mình. “Sau khi chúng tôi hoàn thành GPT-4, chúng tôi đã dành hơn 6 tháng để kiểm tra bảo mật, điều chỉnh nó, thực sự khám phá các khả năng của nó và vào thời điểm đó, tôi tin rằng một số người ký tài liệu của [Viện Tương lai Sự sống] thậm chí đã thúc giục chúng tôi phát hành nó nhanh hơn,” anh nói.

Vào đầu năm 2023, Musk nói với Altman rằng ông đang làm một công việc để cạnh tranh với trí tuệ nhân tạo, theo những người quen thuộc với vấn đề này. Altman cho biết anh không hiểu phòng thí nghiệm mới sẽ làm giảm bớt những lo ngại của ông Musk về sự phát triển của trí tuệ nhân tạo như thế nào.

Một trong những thành viên hội đồng quản trị của OpenAI, cô Shivon Zilis, đã từ chức một phần vì xung đột lợi ích với công việc AI mới của Musk, những người quen thuộc với vấn đề này cho biết. Cô Zilis cũng là giám đốc điều hành tại Neuralink của Musk, và có một cặp song sinh với ông vào năm 2021. Zilis đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Sau khi ChatGPT được phát hành, Musk tweet rằng ông đã cắt quyền truy cập của OpenAI vào đường dẫn dữ liệu của Twitter, thứ mà OpenAI có thể sử dụng để đào tạo các mô hình AI cung cấp hỗ trợ cho ChatGPT.

Vài ngày sau, Musk đến thăm trụ sở chính của OpenAI tại San Francisco theo lời mời của Altman và cả hai đã có một cuộc thảo luận dài về quyết định của Twitter cũng như các chủ đề khác.