Bộ Công Thương đề xuất cho doanh nghiệp tự quyết giá xăng dầu

Bộ Công Thương đề xuất Nhà nước sẽ không tham gia vào việc điều hành giá xăng dầu, mà sẽ công bố các yếu tố hình thành giá để doanh nghiệp tự quyết định giá.

• “Om” hơn 26 tỷ đồng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, bị phạt 120 triệu đồng
• Quỹ bình ổn xăng dầu dư tới hơn 7.430 tỷ đồng, giá xăng vẫn tăng mạnh

Truyền thông Nhà nước ngày 28/3 đưa tin Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân vừa ký tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định thay thế Nghị định 83 năm 2014, Nghị định 95 năm 2021 và Nghị định 80 năm 2023 về kinh doanh xăng dầu.

Dự thảo Nghị định lần này để xuất một số thay đổi về công thức và cơ chế giá xăng dầu.

Theo Bộ Công Thương, xăng dầu là mặt hàng thực hiện bình ổn giá theo quy định của Luật Giá, nên cần có cơ chế kiểm soát giá trần đối với xăng dầu bán lẻ trên thị trường.

Tuy nhiên, để tạo môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, dự thảo quy định Nhà nước sẽ không tham gia vào quá trình điều hành giá, mà sẽ công bố các yếu tố hình thành giá để doanh nghiệp tự quyết định giá.

Cơ quan soạn thảo đề xuất Nhà nước sẽ công bố giá thế giới bình quân 15 ngày, thương nhân đầu mối căn cứ các yếu tố cố định như thuế các loại, được quyền cộng thêm các khoản chi phí định mức đã được quy định, để công bố giá bán xăng dầu trên thị trường. “Giá bán xăng dầu sẽ được thương nhân đầu mối công bố nhưng không được vượt quá giá tối đa đã được tính toán theo công thức”– Tờ trình nêu.

Theo Bộ Công Thương, hiện tại, giá bán xăng dầu tối đa bằng = Giá xăng dầu thế giới nhân với tỷ giá ngoại tệ cộng thuế nhập khẩu, cộng thuế tiêu thụ đặc biệt, cộng thuế bảo vệ môi trường, cộng thuế giá trị gia tăng, cộng tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng thực hiện theo quy định pháp luật về thuế. Trường hợp tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp tăng, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh tỷ lệ chi phí kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp phù hợp với tình hình thực tế.

Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ công thức tính giá nêu trên để tính toán, công bố giá bán xăng dầu trong hệ thống không quá giá bán tối đa.

Bộ Công Thương cho rằng theo phương án này, việc tính toán chi phí hàng tháng của thương nhân được giảm bớt, đây là cải cách trong tính toán giúp thương nhân kinh doanh xăng dầu và cơ quan quản lý giá không phải tính toán và công bố định kỳ các chi phí. Cơ quan quản lý nhà nước theo dõi minh bạch việc công bố giá của các doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp phải cạnh tranh về chi phí để chiếm lĩnh thị trường và thương nhân hoàn toàn có quyền bán thấp hơn giá bán tối đa theo công thức giá quy định tại Nghị định, qua đó loại bỏ việc áp dụng giá bán xăng dầu vùng 2 của thương nhân.

Nghị định mới quy định vụ thể trường hợp trích lập quỹ xăng dầu

Liên quan tới Quỹ bình ổn giá xăng dầu, theo Bộ Công Thương, có ý kiến cho rằng việc trích lập, sử dụng quỹ này chưa phù hợp với Luật Giá. Do vậy, họ đề xuất xây dựng cơ chế mới thay thế quy định hiện hành, để doanh nghiệp có thể dự báo và công bố giá theo quy định.

“Nghị định mới sẽ quy định cụ thể trường hợp trích, chi sử dụng quỹ”, Bộ Công Thương cho hay.

Hệ thống phân phối xăng dầu hiện tồn tại các loại hình, gồm thương nhân đầu mối, phân phối và đại lý bán lẻ, nhượng quyền. Theo Bộ Công Thương, số lượng thương nhân phân phối xăng dầu tăng nhanh thời gian qua tạo thêm nguồn hàng cho doanh nghiệp bán lẻ, đa dạng hệ thống, nhưng cũng phát sinh bất cập.

Chẳng hạn, quy định cho phép thương nhân phân phối mua hàng của nhau đã gây khó khăn trong kiểm soát nguồn cung. Thực tế, tình trạng đứt gãy nguồn cung xăng dầu năm 2022 cho thấy, nhiều đầu mối, thương nhân phân phối xăng dầu mua bán lòng vòng xăng dầu, khiến nguồn cung bị rối loạn.

Vì thế, ở lần sửa này Bộ Công Thương dự tính siết lại quản lý hệ thống phân phối xăng dầu. Trong đó, thương nhân phân phối có thể chỉ được mua xăng dầu tư đầu mối, không được mua bán lẫn nhau.

Với doanh nghiệp bán lẻ, dự thảo mới đề xuất 3 hình thức, gồm đại lý bán lẻ xăng dầu cho doanh nghiệp đầu mối hoặc thương nhân phân phối; nhận quyền bán lẻ xăng dầu hoặc mua xăng dầu từ đầu mối, thương nhân phân phối để bán lẻ tại cửa hàng.

Bộ Công Thương cũng tính siết quản lý với doanh nghiệp đầu mối. Ví dụ, họ sẽ phải đảm bảo tổng nguồn xăng dầu tối thiểu 100.000 m3/tấn một năm. Quy định này nhằm siết lại việc nhiều thương nhân đầu mối được cấp giấy phép, nhưng không thực hiện hoặc được ưu ái không phải thực hiện phân giao hạn mức nhập khẩu.

Khánh Vy (t/h)