Bộ trưởng Bessent cảnh báo Trung Quốc phải thay đổi hoặc bị thay đổi

Thuế quan với Trung Quốc sẽ còn tiếp diễn cho đến khi có cải cách

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent đã xuất hiện tại Viện Tài chính Quốc tế sáng thứ Tư (23/4) và đọc một bài diễn văn có thể xem là bước ngoặt trong chính sách ngoại giao kinh tế của Hoa Kỳ. Trong khi giới truyền thông tập trung vào những chỉ trích của ông Bessent đối với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB), thì điều có thể mang ý nghĩa lâu dài hơn chính là thông điệp thẳng thắn mà ông Bessent gửi đến Bắc Kinh.

“Trung Quốc cần phải thay đổi. [Bản thân] đất nước này biết rằng họ cần phải thay đổi. Mọi người đều biết rằng họ cần phải thay đổi. Và chúng tôi muốn giúp họ thay đổi —bởi lẽ chính chúng tôi cũng cần tái cân bằng”, ông Bessent nói.

Sự minh bạch đó chính là điều đã vắng bóng trong các chính sách của Hoa Kỳ suốt nhiều năm qua. Nhiều chính quyền trước đây đã viện cớ cho tình trạng dư thừa năng lực sản xuất, mức tiền lương bị kìm hãm, và sự lệ thuộc vào xuất cảng của Trung Quốc. Ông Bessent, đại diện cho chính quyền Trump, đã phát đi thông điệp rõ ràng: Điều đó phải chấm dứt ngay lập tức.

Ông Bessent cho biết: “Hệ thống kinh tế của Trung Quốc, với sự tăng trưởng được thúc đẩy bởi sản xuất xuất khẩu, sẽ tiếp tục tạo ra sự mất cân đối nghiêm trọng hơn nữa với các đối tác thương mại nếu tình trạng hiện tại vẫn tiếp diễn”.

Trong buổi họp báo sau bài diễn văn vào ngày thứ Tư (23/4), ông Bessent xác nhận rằng Tổng thống Trump không hề đưa ra lời đề nghị đơn phương nào về việc giảm thuế đối với Trung Quốc. Thông tin này được đưa ra một ngày sau khi ông Trump nói với các phóng viên rằng thuế quan của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc “sẽ giảm đáng kể, nhưng sẽ không thể là con số không“. Ông Bessent đã làm rõ vấn đề: việc giảm thuế quan sẽ không được Hoa Kỳ cho không mà Trung Quốc phải đạt được thông qua cải cách.

Và thuế quan chỉ là bước khởi đầu. Ông Bessent nhấn mạnh rằng chính sách đối với Trung Quốc của Hoa Kỳ còn xem xét nhiều yếu tố khác, trong đó có các rào cản phi thuế quan, trợ cấp của chính phủ và các hình thức phân biệt đối xử trong quy định hành chính. Đây không phải đơn thuần là trò chơi cứng rắn quyết liệt để buộc bên kia nhượng bộ. Đây là đợt tái cấu trúc cải tổ toàn diện quan hệ thương mại toàn cầu đã làm suy yếu ngành công nghiệp Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ.

Trung Quốc không còn có thể dựa vào xuất khẩu để thoát khỏi khó khăn kinh tế

“Mô hình hiện tại của Trung Quốc được xây dựng dựa vào việc xuất cảng để thoát khỏi khó khăn kinh tế”, ông Bessent cảnh báo. 

Ông Bessent cũng chỉ ra rằng chính sách hiện hành của Bắc Kinh — gồm tiền công thấp, tiết kiệm nội địa quá mức và sự thiếu minh bạch trong chính sách tiền tệ — đã buộc phần còn lại của thế giới phải gánh vác phần nhu cầu thiếu hụt. Ông Bessent nói: “Việc lệ thuộc dai dẳng vào nhu cầu từ phía Hoa Kỳ đang đẩy nền kinh tế toàn cầu đến tình trạng mất cân bằng ngày càng trầm trọng”. Nếu không được kiểm soát, sự mất cân đối ấy sẽ khiến hệ thống toàn cầu yếu đi và dễ tổn thương hơn.

“Trung Quốc có thể khởi đầu bằng cách chuyển trọng tâm kinh tế khỏi mô hình dư thừa năng lực xuất khẩu, và hướng đến việc hỗ trợ người tiêu dùng và nhu cầu nội địa. Một bước chuyển như vậy sẽ góp phần vào nỗ lực tái cân bằng toàn cầu mà thế giới đang khẩn thiết cần đến”, ông Bessent nhấn mạnh. 

Dù một số nhà báo bày tỏ lo ngại việc ông Trump và ông Tập thiếu đối thoại với nhau, ông Bessent nhấn mạnh rằng bang giao giữa Washington và Bắc Kinh vẫn bền chặt “ở cấp cao nhất”. Tổng thống Trump chính là người dẫn dắt chiến lược này. Mốc thời gian cho việc tái cân bằng là bao lâu? Từ hai đến ba năm. Đây không phải là một cuộc chiến thương mại theo kiểu bốc đồng bùng lên chóng vánh trên mạng xã hội rồi nhanh chóng chìm xuống. Đây là một cuộc cải cách có hệ thống về cách Hoa Kỳ giao dịch với thế giới.

Và ảnh hưởng của nó đang định hình lại trật tự toàn cầu. Theo lời ông Bessent, hơn 100 quốc gia đã tiếp cận Hoa Kỳ kể từ khi các biện pháp thuế quan được công bố nhằm tìm cách cân bằng lại quan hệ thương mại với Hoa Kỳ. Ông Bessent cũng tiết lộ rằng Hoa Kỳ đang “rất gần” đến việc ký kết một hiệp định thương mại với Ấn Độ — minh chứng cho thấy cách tiếp cận của ông Trump là xây dựng các liên minh mới chứ không phải là phá vỡ bang giao với các quốc gia khác.

Thời khắc này đòi hỏi sự minh bạch. Không phải thuế quan là mối đe dọa đến sự ổn định toàn cầu — mà mối đe dọa toàn cầu chính là sự cố chấp không chịu cải tổ một hệ thống mất cân bằng trong nhiều thập kỷ của những nền kinh tế thặng dư như Trung Quốc. Những lời phát biểu của ông Bessent đã cho thấy rõ rằng Hoa Kỳ sẽ không còn tiếp tục bao cấp cho một hệ thống bị thao túng, làm suy giảm tăng trưởng, kìm hãm tiền lương, và khuyến khích cho chủ nghĩa trọng thương.

Thế giới đã quá quen với việc giả vờ rằng Trung Quốc rồi sẽ tự cân bằng. Ảo tưởng ấy nay đã chấm dứt. Như ông Bessent đã nói, cánh cửa vẫn rộng mở để Bắc Kinh chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa vào tiêu dùng và do sức mạnh nội địa dẫn dắt. Nhưng nếu họ không thay đổi, Hoa Kỳ cũng sẽ không chờ đợi nữa. Quá trình sửa chữa đã bắt đầu. 

John Carney/Breitbart News