Bộ trưởng Tài chính Mỹ yêu cầu ADB từng bước chấm dứt cho Trung Quốc vay vốn

Ngày 26/4, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã có cuộc gặp với Chủ tịch Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) Masato Kanda, kêu gọi ADB từng bước chấm dứt hỗ trợ cho vay đối với Trung Quốc.

Hình ảnh chụp ngày 23/4/2025, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent phát biểu tại Diễn đàn Triển vọng Toàn cầu của Viện Tài chính Quốc tế (IIF). (Nguồn ảnh: Andrew Harnik / GETTY IMAGES NORTH AMERICA / Getty Images qua AFP)

Theo thông cáo báo chí do Bộ Tài chính Mỹ công bố, ông Bessent kêu gọi ADB thực hiện các hành động cụ thể để thúc đẩy Trung Quốc dần “tốt nghiệp”, rời khỏi tư cách đủ điều kiện vay vốn từ ADB.

Ngoài ra, ông cũng đánh giá cao những nỗ lực của ADB trong việc nâng cao tiêu chuẩn đấu thầu và thúc đẩy cải cách dựa trên nguyên tắc “giá trị tốt nhất”. Trong cuộc hội đàm, hai bên cũng trao đổi quan điểm về chiến lược phát triển năng lượng đa dạng và đặc biệt thảo luận về vai trò và tầm quan trọng của năng lượng hạt nhân dân sự trong tài trợ phát triển.

Động thái này phản ánh việc dưới sự lãnh đạo của chính quyền Trump, Mỹ đang xem xét lại vai trò và ảnh hưởng của Trung Quốc trong hệ thống tài chính đa phương.

Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) được thành lập năm 1966, có trụ sở chính tại Manila, Philippines, với 68 quốc gia thành viên, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và giảm nghèo trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Mặc dù kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng nhanh chóng, nước này vẫn là một trong những quốc gia vay vốn lớn của ADB. Kể từ khi gia nhập năm 1986, Trung Quốc đã nhận được hàng chục tỷ USD khoản vay từ ADB, chủ yếu dùng cho các dự án hạ tầng cơ sở và phát triển xã hội.

Tuy nhiên, với việc quy mô kinh tế Trung Quốc mở rộng nhanh chóng, đặc biệt là sau khi vượt qua Nhật Bản vào khoảng năm 2010 để trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, cộng đồng quốc tế đã đặt ra nhiều nghi vấn về việc Trung Quốc có nên tiếp tục được hưởng các ưu đãi tài trợ phát triển hay không.

Đặc biệt trong những năm gần đây, khi cạnh tranh Mỹ – Trung gia tăng trong các lĩnh vực thương mại, công nghệ và địa chính trị, phía Mỹ càng gia tăng sự chú ý và thách thức vai trò cũng như vị thế của Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ) trong các tổ chức quốc tế.

Nước Mỹ với tư cách là một trong những cổ đông lớn nhất của ADB (cùng với Nhật Bản, mỗi bên nắm khoảng 15% cổ phần), có ảnh hưởng quan trọng trong việc hoạch định chính sách và phân bổ tài chính.

Hiện tại, ADB chưa đưa ra phản hồi công khai nào đối với đề nghị từ phía Mỹ. Cuộc hội đàm lần này làm nổi bật nỗ lực của Mỹ trong việc sử dụng các tổ chức đa phương nhằm làm suy giảm khả năng của Trung Quốc trong việc sử dụng nguồn vốn phát triển quốc tế để mở rộng ảnh hưởng địa chính trị.

Đầu tuần này, ông Bessent cũng đã có bài phát biểu tại Viện Tài chính Quốc tế (IIF), kêu gọi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) tập trung vào sứ mệnh cốt lõi của mình, tránh tình trạng “nhiệm vụ bị trôi dạt” (mission creep). Ông yêu cầu IMF có lập trường cứng rắn hơn với ĐCSTQ, chỉ trích việc ĐCSTQ trường kỳ thực hiện các chính sách tiền tệ không minh bạch và làm méo mó thị trường toàn cầu.

Ngoài ra, ông Bessent còn chỉ trích việc Ngân hàng Thế giới vẫn xếp Trung Quốc là quốc gia đang phát triển là “phi lý”, cho rằng điều này hoàn toàn không phù hợp với sức mạnh kinh tế hiện nay của Trung Quốc. Ông nhấn mạnh Ngân hàng Thế giới cần thúc đẩy Trung Quốc “tốt nghiệp” và chuyển các nguồn lực hỗ trợ sang những quốc gia nghèo thực sự cần giúp đỡ.

Cuối cùng, ông Bessent khẳng định rằng chính sách “Nước Mỹ trên hết” của chính quyền Trump không phải là chủ nghĩa biệt lập, mà nhằm đóng vai trò lãnh đạo tích cực và chủ đạo hơn trong các tổ chức quốc tế.