Cổ phiếu doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết tại Mỹ lừa đảo hàng ngàn nhà đầu tư

Tờ Wall Street Journal đưa tin, giáo sư Braden Lindstrom của Đại học Utah đã mua cổ phiếu của một công ty nhỏ của Trung Quốc trên sàn Nasdaq sau khi nghe theo lời khuyên của một người tự xưng là cố vấn tài chính. Chỉ sau vài cú nhấp chuột, ông đã bị lừa mất 80.000 USD.

Cổ phiếu mà ông mua là của công ty hậu cần Jayud Global Logistics có trụ sở tại Thâm Quyến. Công ty này đã niêm yết trên sàn Mỹ vào năm 2023.

Từ tháng 12/2024, giá cổ phiếu của công ty tăng liên tục trong vài tháng, sau đó vào ngày 1/4/2025 đã lao dốc từ 8 USD xuống còn 0,35 USD/cổ phiếu, giảm mạnh tới 96%. Hiện tại, giá cổ phiếu của công ty này chỉ còn 0,19 USD.

Các chuyên gia Phố Wall cho biết trong những năm gần đây, mô hình rút vốn như vậy của các công ty Trung Quốc tại thị trường chứng khoán Mỹ đã lặp lại hàng chục lần. Những cổ phiếu này rất dễ bị thao túng và có thể dễ dàng dụ dỗ hàng ngàn nhà đầu tư nhỏ lẻ của Mỹ.

Ngày thứ Hai (16/6), tờ Wall Street Journal đưa tin, các nhà giao dịch và điều tra viên cho biết, các hành vi gian lận như vậy của các công ty Trung Quốc xuất hiện khắp nơi, khiến các cơ quan quản lý Mỹ vô cùng thất vọng. Dù biết rằng những công ty này đang tiếp thị cổ phiếu của họ tới nhà đầu tư Mỹ, nhưng các cơ quan quản lý thường không thể thu thập bằng chứng tại Trung Quốc.

Bộ Tư pháp Mỹ hiện đang mạnh tay trấn áp các hành vi lừa đảo thổi giá cổ phiếu như vậy. Đây là một trong những ưu tiên trong chương trình thực thi pháp luật cổ cồn trắng dưới thời chính quyền Trump.

Ông Matthew Galeotti, người đứng đầu bộ phận hình sự của Bộ Tư pháp, cho biết họ đã thành lập một nhóm chuyên trách để xác định và loại bỏ các đối tượng vi phạm, ngăn chặn hành vi sai trái, và nếu có thể thì thu hồi tiền cho các nạn nhân.

Thông thường, kẻ lừa đảo chiêu mộ nạn nhân thông qua các quảng cáo đầu tư trên mạng xã hội hoặc WhatsApp. Nhưng khác với nhiều vụ lừa đảo trực tuyến khác, nạn nhân được yêu cầu mua cổ phiếu thật của các công ty Trung Quốc đã niêm yết tại Mỹ. Sau đó những công ty này biến mất khỏi tầm mắt.

Họ lừa nhà đầu tư bằng cách tung tin rằng công ty sắp có bước phát triển lớn, sau đó thao túng giá cổ phiếu để tạo đà tăng giả trong ngắn hạn nhằm củng cố lòng tin của nạn nhân. Bên bán thường là một nhóm nhà giao dịch đã mua cổ phiếu với giá rất rẻ (đôi khi trực tiếp từ công ty), sau đó bán lại cho các nạn nhân không mảy may nghi ngờ.

Từ năm 2020 đến nay, gần 60 công ty Trung Quốc đã thực hiện IPO trên Nasdaq, mỗi công ty chỉ huy động được dưới 15 triệu USD.

Theo dữ liệu từ FactSet, trong 2 năm qua, hơn 1/3 số công ty này đã chứng kiến giá cổ phiếu giảm hơn 50% chỉ trong một ngày. Ngoài ra, 17 công ty niêm yết tại Hồng Kông cũng chứng kiến vốn hóa thị trường bốc hơi một nửa chỉ sau một ngày.

Cơ quan quản lý ngành tài chính Hoa Kỳ (FCA) đã cảnh báo vào năm 2022 rằng các đợt IPO nhỏ kiểu này thường là dấu hiệu báo trước của sự lừa đảo. Những cổ phiếu này thường nằm trong tay các nhân vật nội bộ hoặc công ty liên quan, và thường xuất hiện dấu hiệu thao túng giao dịch ngay sau khi phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).

Ông Bryan Smith, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách điều tra phức tạp của Cơ quan quản lý ngành tài chính Hoa Kỳ (FCA), nói với Wall Street Journal rằng tình trạng này xảy ra khắp ngành. Cơ quan này giám sát các công ty môi giới chứng khoán.

Ông Lindstrom và các nạn nhân khác cho biết, họ bị lừa qua các quảng cáo trên Facebook hoặc Instagram, trong đó khuyên họ mua cổ phiếu của công ty Jayud.

Những người quảng bá đôi khi gọi cổ phiếu Jayud là “cây tiền số 5” và khẳng định rằng giá cổ phiếu sẽ tăng vọt khi công ty được hãng vận tải lớn hơn là Matson mua lại.

Khi ông Lindstrom phát hiện cổ phiếu bị kẹt vốn, quản trị viên của nhóm WhatsApp mà ông tham gia khuyên ông nên mua cổ phiếu của Lixiang Education Holding, một công ty Trung Quốc khác cũng niêm yết trên sàn Nasdaq, để gỡ vốn. Ông không tiếp tục bị lừa, nhưng vẫn còn nhiều người khác tiếp tục sập bẫy.

Sau đó, ông Lindstrom cùng các nạn nhân khác đã thành lập một nhóm hỗ trợ gồm khoảng 96 người, với tổng thiệt hại lên tới khoảng 9 triệu USD.

Sàn Nasdaq cho biết trong những năm gần đây, họ đã đặt ra các tiêu chí nghiêm ngặt hơn cho các công ty có rủi ro cao muốn niêm yết trên sàn. Ví dụ, vào tháng Một năm nay, sàn đã đẩy nhanh quá trình hủy niêm yết đối với các công ty có giá cổ phiếu xuống dưới 1 USD.

Trong một tuyên bố Nasdaq cũng khẳng định sàn này rất nghiêm túc với trách nhiệm quản lý của mình. Trong các trường hợp họ không có toàn quyền (như giao dịch chéo giữa các sàn), họ sẽ chủ động hợp tác với các cơ quan quản lý và cơ quan thực thi pháp luật khác để xử lý hành vi thao túng thị trường.