Tổng Cục Hải quan muốn điều tra lợi ích nhóm trong xuất khẩu gạo

Tổng Cục Hải quan đề xuất Chính phủ điều tra, làm rõ việc có hay không cá nhân, tổ chức có liên quan có lợi ích nhóm, trục lợi về chính sách xuất khẩu gạo trong thời gian qua.

Ngày 17/4, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) đã thông tin về những vấn đề liên quan sau khi Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương thành lập đoàn kiểm tra liên ngành về cung cầu, dự trữ, xuất khẩu gạo vào ngày 25/3.

Tổng cục Hải quan cho biết sau yêu cầu đó, Bộ Công Thương đã làm việc với các đơn vị, trong đó có thành viên là Bộ Tài chính.

“Tuy nhiên thời gian cuộc họp chỉ có nửa ngày nên Tổng cục Hải chưa thể đánh giá được tổng thể nguồn cung và tình hình xuất khẩu gạo” – Tổng Cục Hải quan cho hay.

Sau đó, Bộ Tài chính đã hai lần tham gia ý kiến với Bộ Công Thương.

Cụ thể, tại công văn số 3905 ngày 3/4, Bộ Tài chính đề nghị tiếp tục cho xuất khẩu gạo nếp, gạo đồ, gạo hữu cơ, gạo thơm; tạm dừng xuất khẩu gạo tẻ thường đến hết 15/6 để bảo đảm mua đủ gạo dự trữ quốc gia.

Ngày 10/4, Bộ Tài chính có tiếp công văn gửi Bộ Công Thương, nêu rõ “Phương án điều hành nêu trong dự thảo của Bộ Công Thương cho thấy doanh nghiệp rất bị động trong quyết định phương án kinh doanh, thậm chí phải đền bù hợp đồng do không còn số lượng được xuất”.

Do vậy, Bộ Tài chính đề xuất hai phương án:

• Phương án 1: Giao Hiệp hội Lương thực Việt Nam phân bổ chỉ tiêu xuất khẩu giữa các doanh nghiệp có sự giám sát của Bộ Công Thương.
• Phương án 2: Giao Bộ Công Thương phân bổ hạn ngạch xuất khẩu gạo trong điều kiện dịch bệnh Covid-19.

Tuy nhiên, các ý kiến trên không được Bộ Công Thương chấp nhận.

Về việc thực hiện quyết định số 1106 của Bộ trưởng Bộ Công thương về xuất khẩu 400.000 tấn gạo, Tổng cục Hải quan cho biết văn bản này được ký ngày 10/4 và có hiệu lực từ 0h ngày 11/4. Tuy nhiên đến thời điểm văn bản có hiệu lực, Tổng cục Hải quan chưa nhận được quyết định này từ Bộ Công thương.

Đến 9h30 ngày 11/4, Tổng cục Hải quan mới nhận được bản chụp do Bộ Công thương gửi qua thư điện tử; ngày 13/4 mới nhận được bản chính thức.

“Căn cứ theo nguyên tắc quản lý hạn ngạch được Bộ Công thương quy định tại quyết định trên, Tổng cục Hải quan tiến hành thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS) để tự động theo dõi trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất khẩu và áp dụng từ 0h ngày 12/4.

Việc trừ lùi sẽ được hệ thống tự động thực hiện ngay sau khi người khai hải quan gửi thông tin tờ khai hải quan đến hệ thống theo nguyên tắc tờ khai hải quan đăng ký trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước. Hệ thống sẽ tự động dừng tiếp nhận thông tin đăng ký tờ khai hải quan nếu số lượng đăng ký chạm mốc hạn ngạch được phép xuất khẩu là 400.000 tấn” – Tổng Cục Hải quan cho hay và khẳng định không có sự can thiệp của công chức hải quan.

Dẫn số liệu đến ngày 27/3, tổng lượng gạo các doanh nghiệp thành viên của Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã ký hợp đồng nhưng chưa giao hàng là 1,574 triệu tấn, trong đó phải giao từ nay đến 31/5 là 1,385 triệu tấn, Tổng Cục Hải quan cho rằng trước mắt và lâu dài nhu cầu xuất khẩu gạo của doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn. Trong khi đó, tổng lượng được xuất khẩu trong tháng 4 theo Quyết định của Bộ Công Thương chỉ có 400.000 tấn.

“Điều này dẫn đến nhiều doanh nghiệp không thể đăng ký tờ khai xuất khẩu được; bị động trong việc quyết định phương án kinh doanh, gặp nhiều rủi ro khi xuất khẩu, không dám ký trước hợp đồng với đối tác khi chưa biết chắc có được đăng ký để xuất khẩu không; trường hợp ký hợp đồng có thể phải bị phạt vì không giao hàng đúng hợp đồng và có thể chịu các chi phí khác liên quan đến lưu tàu, hàng tồn kho.

Ngoài ra, DN cũng chịu thiệt hại do không tận dụng được cơ hội kinh doanh trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu trên thế giới tăng cao do nhu cầu tiêu dùng, sinh hoạt của các nước chịu ảnh hưởng của dịch bệnh” – Tổng Cục Hải quan khẳng định.

Cũng liên quan đến xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Văn Cẩn – Tổng cục trưởng, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho biết Tổng Cục đã đề nghị Chính phủ điều tra, làm rõ việc có hay không cá nhân, tổ chức có liên quan có lợi ích nhóm, trục lợi về chính sách xuất khẩu gạo trong thời gian qua.