Cựu lãnh đạo CDC Mỹ cảnh báo cúm gia cầm gây đại dịch tiếp theo ở người

Cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) của Mỹ là Robert Redfield gần đây đã có dự đoán đáng ngại: Đại dịch toàn cầu tiếp theo có thể có thể do cúm gia cầm gây ra; tỷ lệ tử vong do cúm gia cầm có thể lên tới 25% – 50%, vượt xa tỷ lệ tử vong 0,6% của COVID-19.

Quan điểm này được ông Redfield cho biết trong cuộc phỏng vấn với NewsNation hôm thứ Sáu tuần trước (14/6), theo đó cho rằng thế giới đang đối mặt với nguy cơ bùng phát dịch cúm gia cầm, đây không phải vấn đề có xảy ra hay không mà là xảy ra vào khi nào.

Lây lan ở động vật có vú, xuất hiện trường hợp lây nhiễm ở người

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gần đây đã công bố trường hợp tử vong đầu tiên ở người do cúm gia cầm ở Mexico, loại virus này cũng đã được tìm thấy trong các đàn gia súc ở Mỹ. Các quan chức Mỹ đã xác nhận rằng một loại virus cúm gia cầm có độc lực cao đã được phát hiện trong một đàn gia súc ở Wyoming, đây đã là bang thứ 12 báo cáo có ca nhiễm bệnh.

Theo Cơ quan Kiểm tra Sức khoẻ Động vật và Thực vật của Bộ Nông nghiệp Mỹ, số lượng các loài động vật có vú bị nhiễm virus cúm gia cầm đã không ngừng gia tăng kể từ năm 2019. Về vấn đề này, chuyên gia Redfield cho biết, trong bối cảnh cúm gia cầm lây lan sang hơn 20 loài động vật có vú ở Mỹ, virus này đã tăng nguy cơ lây truyền sang người vì chúng ngày càng thích nghi và thay đổi.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra, để liên kết với thụ thể ở người thì virus cúm gia cầm cần thay đổi 5 axit amin của thụ thể chính của nó, theo đó có được khả năng lây lan từ người sang người giống như COVID-19. Nói về vấn đề này, ông Redfield giải thích rằng khả năng gây đại dịch ở người chỉ là vấn đề thời gian.

Quan điểm đó có thể tham khảo tin từ Capitol Hill cho hay, CDC Mỹ vào cuối tháng Năm đã phát hiện trường hợp thứ ba nhiễm cúm gia cầm ở người kể từ tháng 3, các trường hợp đều xảy ra ở công nhân nông trại. Các triệu chứng của người nhiễm bao gồm ho và đau mắt đỏ, và các triệu chứng không liên quan đến nhau.

Dù hiện tại không có bằng chứng nào cho thấy virus có thể lây truyền từ người sang người, nhưng ông Redfield bày tỏ lo ngại về việc trâu bò bị nhiễm cúm gia cầm, vì trâu bò thường tiếp xúc gần gũi với lợn nên lợn thường là vật chủ cuối trong khả năng virus này lây sang người, hiện đã phát hiện hơn 40 đàn gia súc nhiễm virus.

Ngoài nguy cơ virus tiến hóa tự nhiên, ông Redfield lo ngại nguy cơ nghiêm trọng hơn là virus có thể được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Ông đề cập vào năm 2012, một số nhà khoa học đã phớt lờ lời khuyên của ông, khi đó ông cảnh báo khả năng làm cho bệnh cúm gia cầm lây lan cao sang người, làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm virus cúm gia cầm ở người.

Kêu gọi tạm dừng nghiên cứu tăng chức năng

Ông Redfield trước đây đã cảnh báo về sự nguy hiểm của nghiên cứu tăng chức năng (gain-of-function research) đối với virus. Những người ủng hộ tin rằng điều này sẽ giúp phát triển vắc-xin và các biện pháp đối phó, nhưng những người phản đối tin rằng rủi ro có thể lớn hơn lợi ích vì nó có thể khiến virus trở nên nguy hiểm hơn đối với con người.

Tại một phiên điều trần quốc hội gần đây, ông đã kêu gọi tạm dừng những nghiên cứu như vậy, đồng thời cho biết đại dịch COVID-19 có thể là do virus rò rỉ từ một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc. Ông tin rằng nghiên cứu tăng chức năng virus không những không kịp thời ngăn chặn được dịch bệnh mà còn khiến một loại virus mới lây lan nhanh chóng trên khắp thế giới, giết chết hàng triệu người.

• Nghi vấn Trung Quốc đang thúc đẩy nghiên cứu virus Nipah cho vũ khí sinh học

Cơ quan chức năng Mỹ đã bắt đầu các biện pháp ứng phó

Ông Redfield nhấn mạnh tỷ lệ tử vong của cúm gia cầm có thể lên tới 25% – 50%, vượt xa tỷ lệ tử vong 0,6% của COVID-19. Hiện nay CDC Mỹ đang theo dõi các nhà máy xử lý nước thải để xác định tình trạng phân bố của virus, dù rủi ro đối với cộng đồng vẫn ở mức thấp. Tuy nhiên, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đã bắt đầu chuẩn bị cho việc lây truyền cúm gia cầm từ người sang người.

Redfield cảnh báo rằng trong tình trạng hiện nay khi chưa có đồng thuận về giá trị của nghiên cứu tăng chức năng thì các dự án liên quan nên bị đình chỉ, ông cũng cho hay những người nộp thuế đã vô tình tài trợ cho nghiên cứu tăng chức năng có rủi ro cao tại Viện Virus học Vũ Hán.