Cảnh báo: Liên tiếp trẻ 2 tuổi, 3 tuổi bị rắn độc cắn khi ngủ dưới nền nhà

Trong cùng ngày, hai trẻ 28 tháng tuổi và 3 tuổi được đưa vào Bệnh viện Nhi Trung ương cấp cứu trong tình trạng nguy kịch do bị rắn độc cắn khi đang ngủ dưới nền nhà. Trong đó, một trẻ gặp khó khăn khi không tìm được nguồn huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Bắc. 

Bệnh viện Nhi Trung ương ngày 10/8 cho hay vừa qua liên tiếp tiếp nhận 2 bệnh nhi bị rắn độc cắn khi đnag ngủ dưới nền nhà.

Bệnh nhi đầu tiên là bé trai V.T (28 tháng tuổi, ở Tuyên Quang). Đêm 25/7, bé T. đang nằm ngủ dưới nền nhà cùng gia đình thì bị rắn cắn vào ngón cái bàn chân trái.

Lúc này, trẻ giật mình, đau và quấy khóc. Gia đình phát hiện một con rắn trong gầm giường gần đó và đã đánh chết rắn (không lưu lại hình ảnh).

Biết đây là rắn độc, người nhà đưa trẻ đến nhà một thầy lang lấy thuốc về đắp. Sau 1 ngày đắp thuốc, bàn chân của trẻ sưng nề, hoại tử lan lên tới đùi, co giật toàn thân, tới lúc này, gia đình mới hốt hoảng đưa trẻ đi bệnh viện cấp cứu.

Bé T. được đưa vào Bệnh viện đa khoa tỉnh trong tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, liệt cơ hô hấp. Các bác sĩ khẩn trương cấp cứu đồng thời liên hệ hội chẩn với các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương.

TS.BS Phan Hữu Phúc – Phó Trưởng Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết các bác sĩ tại bệnh viện hướng dẫn các bác sĩ khoa nhi bệnh viện tỉnh hồi sức, ổn định tình trạng cháu bé và cần có nhân viên y tế có khả năng xử lý được các tình huống cấp cứu có thể xảy ra trên đường vận chuyển. Đồng thời Bệnh viện Nhi Trung ương liên hệ với Trung tâm chống độc – Bệnh viện Bạch Mai để đảm bảo có thuốc huyết thanh kháng nọc rắn sẵn sàng cấp cứu khi bé được chuyển tới bệnh viện.

Khoảng 36 tiếng sau khi bị rắn cắn, bệnh nhi nhập viện Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, co giật, hoại tử lan rộng ở cẳng bàn chân trái và có hội chứng chèn ép khoang, tiêu cơ vân… tiên lượng rất nặng nề.

Dựa trên đặc điểm vết cắn, tính chất sưng nề, hoại tử tiến triển, kèm theo liệt cơ hô hấp, các bác sĩ hướng đến trẻ bị rắn hổ đất cắn. Ngay trong đêm, bệnh nhi được truyền 40 lọ huyết thanh kháng nọc rắn hổ và thở máy, hỗ trợ tuần hoàn, đồng thời tiến hành phẫu thuật mở cân cẳng bàn chân trái để giải phóng chèn ép khoang. Ngoài ra, bệnh nhi cũng được truyền dịch, lợi tiểu để phòng biến chứng suy thận cấp do tiêu cơ vân.

Rất may mắn, sau 4 ngày điều trị, bệnh nhi đã được rút ống nội khí quản, bệnh nhi tỉnh táo, hồi phục hoàn toàn về sức cơ, cẳng bàn chân trái đỡ sưng nề, vận động tốt. Tuy nhiên, ngón cái bàn chân trái bị rắn cắn đã hoại tử khô, có thể cần phẫu thuật cắt bỏ.

Cùng ngày, các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận ca bệnh nguy kịch thứ hai do bị rắn cắn.

Bệnh nhi N.H (3 tuổi, ở Nghệ An) khi đang ngủ dưới nền nhà (không mắc màn và vẫn thắp đèn ngủ) bị một con rắn sọc đen sọc trắng cắn vào vùng cánh tay phải.

Gia đình lập tức đưa trẻ đến nhà thầy lang tại địa phương chữa trị. Tuy nhiên, trong 1 giờ đắp thuốc lá, trẻ rơi vào tình trạng sụp mi, giãn đồng tử 2 bên, nói khó, liệt tứ chi, liệt cơ hô hấp tiến triển. Người thân vội vã đưa trẻ đến bệnh viện địa phương cấp cứu, được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương.

Từ ảnh chụp con rắn do gia đình cung cấp, các bác sĩ xác định trẻ bị rắn cạp nia miền Bắc cắn. Đây là một trong số loại rắn có nọc độc mạnh nhất, thường gây giãn đồng tử, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, đặc biệt gây liệt cơ hô hấp đe doạ trực tiếp đến tính mạng của nạn nhân.

Trong khi đó, huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia hiện chưa được sản xuất tại Việt Nam, nguồn cung trong nước phụ thuộc vào nước ngoài, thường khan hiếm, thiếu hoặc không có.

ThS.BS Trần Thị Mỹ Hạnh – Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết các bác sĩ đã rất nỗ lực liên hệ các bệnh viện trong nước, nước ngoài để tìm nguồn cung cấp huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Bắc. Tại bệnh viện Chợ Rẫy (TP. Hồ Chí Minh) chỉ có huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Nam đơn giá (dùng giải nọc một loài rắn cạp nia miền Nam mà không có tác dụng chéo với rắn cạp nia miền Bắc) và huyết thanh kháng nọc rắn đa giá (có tác dụng chung cho rắn cạp nong, cạp nia, hổ chúa, hổ đất).

Trước sự đồng thuận về chuyên môn của các bác sỹ hai miền Bắc –Nam, sự tin tưởng, quyết tâm của gia đình, bệnh nhi được truyền 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn đa giá. Hiện tại, sau 14 ngày điều trị tích cực trẻ đã tỉnh, có nhiều nhịp tự thở, biết thực hiện các động tác theo yêu cầu của bác sỹ, kết quả điện não đồ bình thường và kế hoạch rút máy thở trong một vài ngày tới.

Bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương khuyến cáo tại Việt Nam, các loại rắn độc phổ biến gồm: rắn hổ mang, rắn cạp nong, cạp nia, rắn lục… với đặc trưng về hình thái và loại nọc độc khác nhau.

BSCKII Phạm Thị Thanh Tâm – Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay mùa hè là mùa rắn sinh sôi, phát triển, xảy ra nhiều nhất từ tháng 4 đến tháng 11. Đây cũng là thời điểm số bệnh nhi bị rắn cắn thường có xu hướng tăng, đặc biệt là tại các địa phương gần vùng sông nước, đồi núi. Trẻ em thường bị rắn cắn khi nằm ngủ trên nền nhà, ở gần cánh đồng hoặc gần nơi có gia cầm…

“Nhiều gia đình bệnh nhân chủ quan áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu vết rắn cắn, cho đến khi có các biểu hiện suy hô hấp, tím tái, xuất huyết nặng… thì mới vội vàng đến các cơ sở y tế – đây là sai lầm lớn nhất của những bệnh nhân bị rắn cắn”, bác sĩ Tâm nói. “Sau khi bị rắn cắn, bệnh nhân cần được xử trí và cấp cứu kịp thời để hạn chế tình trạng hoại tử chi thể, rối loạn đông máu, nhiễm trùng, thậm chí tử vong”.

Tất cả các trường hợp bị rắn cắn đều nên được theo dõi ít nhất 24 giờ trong bệnh viện. Huyết thanh kháng nọc rắn được chỉ định trong các trường hợp có biểu hiện nặng toàn thân do rắn độc cắn hoặc có rối loạn đông máu nặng. Thời điểm sử dụng tốt nhất là 4 giờ đầu, tuy nhiên trong 24 giờ đầu vẫn có hiệu quả, một số trường hợp quá 24 giờ vẫn có thể sử dụng. Các trường hợp khác được điều trị hỗ trợ tùy theo triệu chứng lâm sàng.

Sơn Nguyên