Mạng xã hội làm giảm khả năng đọc và ghi nhớ ở trẻ

Trong bối cảnh trẻ em ngày càng gia tăng thời gian sử dụng màn hình, một nghiên cứu mới theo dõi hơn 6.500 trẻ từ 9 đến 13 tuổi cho thấy chỉ cần hơn một giờ sử dụng mạng xã hội mỗi ngày cũng đủ để làm giảm điểm đọc hiểu và trí nhớ của trẻ.

• Màn hình điện tử: “kẻ cắp” tuổi thơ và sự phát triển toàn diện của trẻ

Mức sử dụng tăng nhẹ nhưng ảnh hưởng rõ rệt

Nghiên cứu mới được công bố trên JAMA (Tập san của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ) gồm 3 nhóm trẻ:

• Nhóm thứ nhất, chiếm khoảng 58% hầu như không sử dụng hoặc sử dụng rất ít mạng xã hội
• Nhóm thứ hai, chiếm 37% có mức sử dụng tăng nhẹ
• Nhóm cuối cùng, chiếm gần 6% có mức sử dụng mạng xã hội tăng mạnh.

So với những trẻ dùng khoảng 20 phút mỗi ngày thì những trẻ sử dụng khoảng 80 phút đọc đúng ít từ hơn và mắc nhiều lỗi hơn khi thực hiện bài kiểm tra khớp từ nghe được với hình ảnh tương ứng. Các em cũng đạt kết quả thấp hơn rõ rệt trong bài kiểm tra trí nhớ. Trẻ thuộc nhóm sử dụng tăng mạnh – tăng thêm khoảng ba giờ mỗi ngày – có điểm số thấp hơn tới bốn điểm trong các bài kiểm tra.

“Phân tích này cho thấy cả mức sử dụng mạng xã hội tăng thấp và tăng cao trong giai đoạn đầu của tuổi vị thành niên đều liên quan đáng kể đến việc suy giảm ở những khía cạnh cụ thể của chức năng nhận thức”, nhóm nghiên cứu cho biết.

Mặc dù mức chênh lệch điểm số có vẻ nhỏ nhưng các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng chúng có thể dẫn đến những hệ quả thực tế đối với học tập, bao gồm việc mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành bài tập hoặc nguy cơ tụt lại phía sau trong các môn học mang tính tích lũy, như toán và đọc hiểu.

Những kết quả này xuất hiện trong bối cảnh nhiều trường học đang cân nhắc đến việc cấm sử dụng điện thoại trong giờ học – một động thái được cho là có thể giảm thiểu tác động của mạng xã hội lên quá trình học tập

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng không nên vội kết luận về mối quan hệ nhân – quả.

Rất khó để khẳng định mạng xã hội là nguyên nhân trực tiếp gây ra những thay đổi này, bác sĩ Nona Kocher chuyên khoa Tâm thần tại ở Miami thuộc Quintessence Psychiatry, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết trong cuộc trao đổi với The Epoch Times.

Bà cho biết: “Nghiên cứu cho thấy có mối liên quan, chứ không chứng minh được mạng xã hội là nguyên nhân. Trẻ dành nhiều thời gian trực tuyến có thể ngủ ít hơn, đọc ít hơn hoặc thường xuyên làm nhiều việc cùng lúc hơn. Tất cả đều ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng tập trung”.

Bà cho biết thêm rằng, môi trường gia đình, khối lượng bài vở và đặc điểm tính cách cũng có thể có tác động. “Mạng xã hội có thể góp phần, nhưng có lẽ chỉ là một mảnh ghép của một bức tranh lớn hơn”.

Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế, bao gồm việc dựa vào báo cáo tự khai về thời gian sử dụng mạng xã hội và thiết kế nghiên cứu mang tính quan sát vốn không thể chứng minh quan hệ nhân – quả. 

Mạng xã hội đang “chiếm đoạt” thời gian của trẻ em

Bác sĩ Rahul Bansal, chuyên gia về tâm thần trẻ em và vị thành niên được chứng nhận, đồng thời là người sáng lập MindWeal Health, người không tham gia vào nghiên cứu này, cho rằng vấn đề nằm ở việc trẻ bị chiếm mất thời gian cho những hoạt động có ích hơn là do mạng xã hội gây hại trực tiếp.

“Tôi không nghĩ rằng mạng xã hội đang ”tái cấu trúc” não bộ của trẻ hay hoạt động như một loại độc chất, nhưng chắc chắn nó đang chiếm đoạt thời gian của các em”, ông nói với tờ The Epoch Times. Ông nói thêm rằng mỗi giờ trẻ lướt mạng là một giờ không dành cho đọc sách, học tập hoặc khám phá điều mới.

“Não bộ phát triển khi được thử thách, còn mạng xã hội lại thay sự thử thách đó bằng kích thích liên tục”, bác sĩ Bansal nói, đồng thời cho biết thêm rằng mạng xã hội còn thúc đẩy những thói quen xấu như thức khuya và mất ngủ, dẫn đến giảm khả năng tập trung ở trên lớp. “Khi giấc ngủ và sự tò mò giảm xuống, việc học chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng”.

Bác sĩ Bansal khuyên phụ huynh không nên cấm hoàn toàn mạng xã hội, mà nên “huấn luyện” trẻ cách sử dụng. Ông gợi ý nên đặt ra những giới hạn rõ ràng và xem thời gian sử dụng màn hình như một phần thưởng mà trẻ “kiếm được” sau khi hoàn thành các nhiệm vụ hàng ngày, “giống như nhận lương”.

Ông nói: “Hãy giữ thiết bị điện tử ngoài phòng ngủ, tạo khoảng thời gian yên tĩnh trước khi ngủ và biết rõ con bạn đang dùng những nền tảng nào. Nếu được sử dụng thông thái, mạng xã hội có thể giúp trẻ kết nối mà không làm mất tập trung hay giấc ngủ của trẻ”.

Sử dụng mạng xã hội với tần suất cao có thể làm tăng lo âu hoặc trầm cảm ở một số thanh thiếu niên, đặc biệt khi các em so sánh bản thân với người khác hoặc bị cuốn vào “vòng phản hồi trực tuyến” không ngừng. Nghiên cứu mới mở rộng hiểu biết sang lĩnh vực nhận thức – một phạm vi vốn ít được nghiên cứu hơn.