Trẻ 0-3 tuổi cần bổ sung những vitamin và khoáng chất nào?

Trẻ từ 0-3 tuổi là giai đoạn phát triển quan trọng, cần được cung cấp đầy đủ các vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sự phát triển thể chất, trí não và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nếu không chú ý, cha mẹ có thể bổ sung thừa hoặc thiếu cho trẻ. Dưới đây là những vitamin, khoáng chất thiết yếu mà trẻ cần trong độ tuổi này và cách bổ sung phù hợp.

1. Vitamin D

– Vai trò: Hỗ trợ hấp thụ canxi, giúp xương và răng phát triển khỏe mạnh.

– Lượng khuyến nghị: 400 IU (10 mcg) mỗi ngày cho trẻ từ 0-12 tháng; 600 IU (15 mcg) cho trẻ 1-3 tuổi.

– Nguồn cung cấp: 

• Tắm nắng 10-15 phút mỗi ngày trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều giúp cơ thể trẻ tổng hợp được 85% nhu cầu vitamin D. Thời điểm tắm nắng tốt nhất là khi bóng trẻ dưới ánh nắng mặt trời ngắn hơn chiều cao của trẻ. Vào những tháng mùa đông không có ánh nắng mặt trời kéo dài hoặc trẻ không có điều kiện ra ngoài tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì trẻ nên được bổ sung vitamin D. Tuy nhiên, vì vitamin D được dự trữ trong mô mỡ, nên nếu trẻ chỉ không tắm nắng được trong một vài ngày thì cha mẹ cũng không cần lo lắng.
• Thực phẩm giàu vitamin D bao gồm: cá béo (cá hồi, cá mòi, cá thu, cá ngừ), lòng đỏ trứng, nấm, sữa và các sản phẩm từ sữa.

Các loại sữa công thức thường được bổ sung vitamin D với lượng khoảng 40-60 IU trong 100ml. Vì vậy, nếu trẻ uống được 700-1000ml sữa công thức mỗi ngày thì đã đủ lượng vitamin D cần thiết. Nhiều trẻ uống sữa công thức hoàn toàn nhưng vẫn được bổ sung thêm vitamin D nên dẫn đến thừa vitamin D. 

Sữa mẹ rất ít vitamin D (4-40 IU trong 1000ml), vì vậy trẻ bú mẹ hoàn toàn hoặc một phần và ít được tắm nắng cần bổ sung vitamin D (thường dưới dạng giọt uống).

2. Sắt

– Vai trò: Ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt, hỗ trợ phát triển não bộ và sản xuất hồng cầu.

– Lượng khuyến nghị: 7 mg/ngày (6-12 tháng); 7-10 mg/ngày (1-3 tuổi).

– Nguồn cung cấp: Sữa công thức bổ sung sắt, thực phẩm như thịt đỏ, gan, rau xanh (bông cải xanh, rau bina, rau dền, rau mồng tơi). 

Sau 6 tháng, dự trữ sắt trong gan của trẻ sẽ giảm xuống, vì vậy trẻ bú mẹ hoàn toàn có thể bị thiếu sắt vào thời điểm này. Tuy nhiên, một chế độ đa đang các thực phẩm giàu sắt cho trẻ và bà mẹ có thể đủ đáp ứng được nhu cầu sắt của trẻ. Đối với trẻ sinh non không được tích lũy sắt đầy đủ trong bào thai, cần được bổ sung sắt thông thường cho đến hết 1 tuổi. 

Để đảm bảo hấp thu tốt nhất, cha mẹ nên cho trẻ ăn các thực phẩm giàu sắt cùng với các thực phẩm giàu vitamin C như nước cam, ổi, kiwi, dâu tây. Nếu trẻ cần bổ sung sắt, nên uống trước bữa ăn 30 phút hoặc sau ăn 2 giờ, cách xa các bữa sữa.

3. Canxi

– Vai trò: Xây dựng xương và răng chắc khỏe, hỗ trợ chức năng cơ và thần kinh.

– Lượng khuyến nghị: 200 mg/ngày (0-6 tháng); 260 mg/ngày (6-12 tháng); 700 mg/ngày (1-3 tuổi).

– Nguồn cung cấp: Sữa mẹ, sữa công thức, sữa chua, phô mai, tôm cá nhỏ, lòng đỏ trứng đậu phụ, rau xanh (rau bina, rau cải, bông cải xanh), cá hồi, cá mòi, các loại hạt.

(Ảnh: Shutterstock)

Trẻ 0-6 tháng không cần bổ sung thêm canxi vì trong sữa mẹ và sữa công thức đã cung cấp đủ lượng cần thiết. Đối với trẻ đã ăn dặm, cha mẹ nên kết hợp các thực phẩm giàu canxi vào các bữa ăn cho trẻ. 

Ví dụ thực đơn cho trẻ 1-3 tuổi đáp ứng đủ nhu cầu canxi: 

• Bữa sáng: Cháo yến mạch với đậu phụ (yến mạch 50g, đậu phụ 30g), sữa tươi 100ml.
• Bữa phụ sáng: Sữa chua không đường 100g, nước cam tươi 100ml.
• Bữa trưa: Cơm trắng, cá hồi áp chảo (50g), cải ngọt 30g, canh rau.
• Bữa phụ chiều: Phomai 20g (1 miếng), bánh quy 1-2 chiếc.
• Bữa tối: Cháo trứng bông cải xanh, sữa tươi 100ml.

Nếu trẻ không uống được sữa, cha mẹ hãy bổ sung bằng các thực phẩm giàu canxi và theo dõi sự phát triển của trẻ (như chiều cao, phát triển xương, răng). Cha mẹ cũng có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ dinh dưỡng để có chế độ dinh dưỡng phù hợp  hoặc bổ sung thêm canxi cho trẻ nếu cần.

4. Kẽm

– Vai trò: Hỗ trợ tăng trưởng, phát triển hệ miễn dịch và chức năng tiêu hóa.

– Lượng khuyến nghị: 2-3 mg/ngày (0-12 tháng); 3 mg/ngày (1-3 tuổi).

– Nguồn cung cấp: Thịt, hải sản, đậu, hạt, ngũ cốc nguyên cám.

Hiện tại, không có hướng dẫn hay khuyến nghị về việc bổ sung kẽm thường quy cho trẻ. Trẻ chỉ nên được bổ sung kẽm khi bị tiêu chảy hoặc thiếu kẽm. 

5. Axit béo Omega-3 (DHA và EPA)

– Vai trò: Quan trọng cho sự phát triển não bộ và thị lực.

– Lượng khuyến nghị: Không có mức cụ thể, nhưng cần đảm bảo từ chế độ ăn (khoảng 70-100 mg DHA/ngày).

– Nguồn cung cấp: Cá béo (cá hồi, cá mòi, cá thu, cá trích, cá ngừ), tôm, hàu, hạt lanh, hạt chia, hạt óc chó, đậu nành, dầu cá, hoặc sữa (hầu hết các loại sữa đều được bổ sung DHA).

Các nghiên cứu cho thấy, việc bổ sung DHA từ những nguồn ngoài thực phẩm không thực sự đem lại lợi ích với những trẻ bình thường. Để đảm bảo trẻ nhận đủ DHA, cha mẹ nên cho trẻ ăn thực phẩm giàu DHA, đặc biệt là cá béo ít nhất 2-3 lần một tuần. 

Tổng kết

– Trẻ bú mẹ: Sữa mẹ cung cấp hầu hết các chất dinh dưỡng cần thiết, nhưng có thể thiếu vitamin D và sắt (sau 6 tháng), cần bổ sung theo chỉ định bác sĩ.

– Trẻ dùng sữa công thức: Sữa công thức thường đã được tăng cường vitamin và khoáng chất, nhưng vẫn cần theo dõi chế độ ăn khi trẻ bắt đầu ăn dặm (từ 6 tháng).

– Trẻ ăn dặm: Từ 6 tháng, trẻ cần chế độ ăn đa dạng. Việc tô màu bát bột là rất quan trọng để hấp thụ các vitamin và khoáng chất qua thực phẩm tự nhiên. 

– Tư vấn bác sĩ: Nếu nghi ngờ trẻ thiếu chất (da xanh, chậm lớn, hay ốm), nên đưa trẻ đi khám để được kiểm tra và bổ sung đúng cách.