20 năm và hơn 2 nghìn tỷ USD Mỹ đổ vào Afghanistan, cuối cùng Taliban đang dần thắng thế

Từ năm 2001 đến tháng 4/2021, cuộc chiến tranh Afghanistan đã tiêu tốn của người nộp thuế Mỹ khoảng 2,261 nghìn tỷ USD. Kết quả đổi lại, Mỹ sẽ rút hết quân vào cuối tháng Tám này và chỉ vài tuần qua Taliban đã chiếm giữ hơn 2/3 lãnh thổ Afghanistan.

Fox News dẫn theo ước tính của Đại học Brown cho biết, 20 năm qua Mỹ đã chi vào chiến trường Afghanistan hơn 2,2 nghìn tỷ USD. Trong đó, 933 tỷ USD chi cho các hoạt động ứng phó bất ngờ hải ngoại của Bộ Quốc phòng, 443 tỷ USD chi phí tăng thêm liên quan đến chiến tranh trong ngân sách cơ bản của Bộ Quốc phòng, 296 tỷ USD chi vào chăm sóc cựu chiến binh tham chiến tại Afghanistan và 59 tỷ USD tăng thêm trong ngân sách Bộ Ngoại giao. Thêm 530 tỷ USD nữa là được phân bổ cho các khoản chi trả lãi tiền vay nợ chiến tranh trong hai thập kỷ qua.

Chính phủ Mỹ cũng đã chi hơn 143 tỷ USD vào các nỗ lực tái thiết tại Afghanistan, trong đó có 88 tỷ USD chi vào huấn luyện và cung cấp trang thiết bị cho lực lượng an ninh Afghanistan, theo số liệu của Tổng thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (SIGAR).

Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell (bang Kentucky) mới đây nói rằng Taliban “đang trên đà tiến tới một chiến thắng quân sự đáng kể” nếu Tổng thống Joe Biden không hành động.

Trong khi, Dân biểu Mike Rogers (bang Alabama), thành viên cấp cao của Ủy ban Quân sự Hạ viện Mỹ, gọi hoạt động rút quân khỏi Afghanistan của chính quyền Biden là “bữa bãi” và gợi lại khoảnh khắc “Sài Gòn sụp đổ” năm 1975.

“Nhiều tuần trước đây, Tổng thống Biden đã hứa với người dân Mỹ rằng chúng ta sẽ không phải thấy một khoảnh khắc Sài Gòn lặp lại ở Afghanistan. Bây giờ, chúng ta đang thấy khoảnh khắc Sài Gòn của Tổng thống Biden diễn ra trước mắt chúng ta”, Dân biểu Mike Rogers nói.

5 cựu quan chức và quan chức đương nhiệm của chính quyền Biden đã nói với New York Times rằng giới chức Bộ Ngoại giao Mỹ đang “căng thẳng” và “lo lắng” cho sự an toàn của các nhà ngoại giao Mỹ tại Afghanistan.

“Nhiều người buồn thảm hồi tưởng so sánh với khoảnh khắc mà tất cả họ muốn tránh: Sài Gòn sụp đổ năm 1975, lúc đó người Mỹ làm việc tại Đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn đã được sơ tán từ trên mái nhà bằng trực thăng”, bài báo của New York Times viết.

Bất chấp chi phí chiến tranh đắt đỏ để loại bỏ Taliban khỏi Afghanistan, kết quả người Mỹ nhận lại bây giờ là nhóm chiến binh Hồi giáo đang có bước tiến thần tốc chỉ trong vài tuần và đã chiếm giữ được hơn 2/3 lãnh thổ quốc gia Nam Á.

Cho đến sáng 13/8, Taliban đã chiếm được 12 trong tổng số 34 thủ phủ. Herat, thành phố lớn thứ ba của Afghanistan, nằm trên đường biên giới giáp Iran là địa phương mới nhất lọt vào tay lực lượng Taliban.

Mỹ đã phải điều động khoảng 3.000 lính Mỹ từ các tiểu đoàn đánh bộ Thủy quân Lục chiến và bộ binh tới sân bay Kabul để đảm bảo an ninh cho các nhà ngoại giao và công dân Mỹ sơ tán khỏi Afghanistan.

Rút quân khỏi Afghanistan là một điểm đồng thuận chung hiếm hoi giữa Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump. Ông Trump đưa ra hạn chót rút hết lính Mỹ vào tháng 5/2021. Ông Biden sau đó đã gia hạn thêm và sẽ rút gần như toàn bộ lính Mỹ khỏi Afghanistan vào cuối tháng 8/2021.

Đầu tuần này, khi Taliban có những bước tiến quân thần tốc, ông Biden vẫn nói rằng ông không hối tiếc về quyết định rút quân.

“Các nhà lãnh đạo Afghanistan phải đoàn kết. Họ phải chiến đấu vì bản thân họ, chiến đấu vì quốc gia của họ”, ông Biden nói với báo giới.

Trong khi đó, cựu Tổng thống Donald Trump hôm 12/8 đã phát đi tuyên bố nói rằng “tình hình lẽ ra sẽ khác biệt nhiều và việc rút quân sẽ thành công hơn nhiều” nếu ông vẫn còn tại nhiệm.

Trong tuyên bố phát đi qua Ủy ban Hành động Chính trị Cứu nước Mỹ (Save America PAC), ông Trump cho biết khi còn tại nhiệm ông “đã có các cuộc trao đổi trực tiếp với các lãnh đạo hàng đầu Taliban” và họ hiểu rằng việc rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan là có điều kiện.

“Những gì đang diễn ra hiện nay [tại Afghanistan] là không thể chấp nhận được. Việc này đáng lẽ ra đã được thực hiện tốt hơn nhiều”, ông Trump khẳng định.

Xuân Thành (T/h)

Xem thêm: