Báo cáo của Mỹ về sự giàu có và tham nhũng của các quan chức hàng đầu ĐCSTQ

Hôm thứ Năm (20/3), Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ công bố “Báo cáo về sự giàu có và hoạt động tham nhũng của các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc”.

Báo cáo của Giám đốc Tình báo Quốc gia là lần đầu tiên Mỹ chính thức tiết lộ về vấn đề nhạy cảm liên quan đến tầng lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và nạn tham nhũng trong nội bộ ĐCSTQ.

Quốc hội Mỹ đã yêu cầu cộng đồng tình báo đệ trình báo cáo này, dựa trên Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng năm 2023, với thời hạn ban đầu là tháng 12/2023. Tuy nhiên vì lý do không rõ ràng, các cơ quan tình báo đã trì hoãn việc công bố báo cáo.

Tờ Washington Times dẫn lời một trợ lý quốc hội cho biết, các quan chức Đại sứ quán ĐCSTQ đã vận động Quốc hội bác bỏ báo cáo này nhưng không thành công.

Tham nhũng là một đặc điểm xã hội ở Trung Quốc hiện nay

Báo cáo công bố vào thứ Năm chỉ ra rằng tham nhũng là một đặc điểm phổ biến trong xã hội Trung Quốc hiện nay và cũng là một thách thức lớn đối với ĐCSTQ.

Nguyên nhân xuất phát từ việc hệ thống chính trị ở Trung Quốc tập trung quyền lực tuyệt đối vào tay ĐCSTQ, ngay cả nền pháp trị cũng lấy ĐCSTQ làm trung tâm, đồng thời thiếu cơ chế giám sát độc lập đối với các quan chức và không có đủ sự minh bạch.

Báo cáo cho biết, việc nghiên cứu về tham nhũng trong nội bộ ĐCSTQ hoặc tài sản cá nhân của các lãnh đạo là rất khó khăn, bởi vì sự thiếu minh bạch trong hệ thống chính trị Trung Quốc, chính quyền kiểm duyệt thông tin gắt gao, và cả việc không có quy định buộc lãnh đạo công khai tài sản.

Tuy nhiên, số liệu do Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương ĐCSTQ và các cơ quan kỷ luật địa phương công bố, vẫn có thể phần nào phản ánh quy mô của các cuộc điều tra chống tham nhũng, đồng thời cho thấy mức độ tham nhũng tổng thể.

Năm 2012, Tổng Bí thư ĐCSTQ Tập Cận Bình phát động chiến dịch chống tham nhũng. Trong 10 năm sau đó, tổng cộng 5 triệu người bị điều tra, và 4,7 triệu quan chức bị kết tội liên quan đến tham nhũng.

Tham nhũng ở Trung Quốc thường liên quan đến nhiều hình thức hối lộ hoặc tham ô liên quan đến tiền bạc, thông tin công khai cho thấy một số quan chức ĐCSTQ và gia đình họ đã tích lũy được khối tài sản lớn nhờ vào chức vụ và mối quan hệ của họ.

Báo cáo viết, chiến dịch chống tham nhũng của ông Tập Cận Bình phản ánh sâu sắc hơn cái gọi là chiến dịch “an toàn hóa” do ĐCSTQ lãnh đạo, hoặc nhắm vào kỷ luật chính trị lỏng lẻo và hệ tư tưởng không rõ ràng, đặc biệt là ở các cấp cao nhất của chính phủ, nhằm duy trì sự kiểm soát trong nước và tính hợp pháp của ĐCSTQ.

Thu nhập từ hối lộ có thể cao gấp 4 đến 6 lần thu nhập tiền lương

Báo cáo cho biết mức độ tham nhũng ở Trung Quốc khác nhau tùy theo khu vực và cấp chính quyền. Một nghiên cứu học thuật về tham nhũng ở một thành phố cho thấy khoảng 8 – 65% quan chức (tùy theo cấp bậc quan chức) nhận được thu nhập không chính thức từ hối lộ hoặc tham nhũng; một nghiên cứu khác và một cuộc khảo sát nhận thức của công chúng cùng ước tính rằng khoảng 50% quan chức của ĐCSTQ có liên quan đến tham nhũng, đặc biệt là ở cấp địa phương.

Các phân tích cho thấy hối lộ có thể giúp quan chức tăng thu nhập hợp pháp lên gấp 4 đến 6 lần. Quan chức cấp cao kiếm được nhiều tiền hơn so với quan chức cấp thấp thông qua tham nhũng và nhận hối lộ, với số tiền thu được tương xứng với cấp bậc và quyền lực của họ. Những nghiên cứu này đều chỉ ra rằng tham nhũng trong nội bộ ĐCSTQ và bộ máy nhà nước là phổ biến và rộng rãi.

Báo cáo cho biết tham nhũng ở Trung Quốc phần lớn là do tập trung quyền lực, thiếu sự giám sát độc lập hoặc thiếu trách nhiệm giải trình – đặc biệt là ở cấp tỉnh, cho đến cả các hoạt động bất chính trong việc truy cầu thăng tiến chính trị và làm giàu kinh tế. Những đặc điểm này của bộ máy quan liêu của ĐCSTQ về nhiều mặt, đã khuyến khích tham nhũng hoặc cản trở cải cách thể chế.

Chiến dịch chống tham nhũng được sử dụng để nhắm vào các đối thủ chính trị

Báo cáo cho biết lãnh đạo ĐCSTQ đã sử dụng chiến dịch chống tham nhũng để loại bỏ tận gốc hành vi thách thức tính hợp pháp và quyền kiểm soát của đảng, và trong một số trường hợp cụ thể nhắm vào các đối thủ chính trị của ông.

Ở Trung Quốc, tham nhũng được ĐCSTQ định tính là phạm tội chính trị và là biểu hiện của sự không trung thành và sự ô uế về tư tưởng.

Những quan chức bị thanh trừng, đặc biệt là những quan chức cấp bậc tương đối cao và tương đối có tiếng trong chính phủ, thường trước tiên bị công khai cáo buộc “vi phạm nghiêm trọng kỷ luật Đảng” (sau đó mới đến các cáo buộc khác). Chỉ riêng năm 2024, chiến dịch chống tham nhũng đã khiến hơn 50 quan chức chính phủ cấp cao “ngã ngựa”.

Điều quan trọng hơn là mối quan hệ chính trị cấp cao không thể bảo vệ quan chức khỏi bị truy tố, kể cả những người có quan hệ cá nhân mật thiết với ông Tập Cận Bình.

Chiến dịch chống tham nhũng cũng đã loại bỏ một số quan chức cấp cao từng được coi là trung thành với ông Tập và thăng tiến dưới sự bảo hộ của ông.

Chống tham nhũng trong quân đội, thân tín của ông Tập bị điều tra

Chiến dịch chống tham nhũng cũng đang thanh lọc các quan chức cấp cao trong quân đội ĐCSTQ. Từ lâu, trong quân đội ĐCSTQ đã tồn tại văn hóa “dùng tiền mua chức”, và ngay cả sau 10 năm ông Tập Cận Bình thực hiện chiến dịch chống tham nhũng, hiện tượng này vẫn tiếp diễn.

Báo cáo cho rằng sự quan tâm của Tập Cận Bình đối với vấn đề tham nhũng trong quân đội có thể phản ánh mối lo ngại của ông: Trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Đài Loan, nạn tham nhũng có thể cản trở quân đội ĐCSTQ đạt được năng lực và trạng thái sẵn sàng chiến đấu mà ông đặt mục tiêu cho năm 2027.

Ông Tập đã ra lệnh bắt giữ tư lệnh Quân chủng Tên lửa cùng ít nhất 9 quan chức đương nhiệm hoặc từng phục vụ trong lực lượng này. Sau đó vào năm 2023, ông cách chức Đại tướng Lý Thượng Phúc, Bộ trưởng Quốc phòng khi đó, đồng thời mở cuộc điều tra đối với Lý Thượng Phúc và người tiền nhiệm của ông Lý.

Năm 2024, một cuộc điều tra được tiến hành đối với Tướng Miêu Hoa, lúc đó là Chủ nhiệm Bộ công tác chính trị của Quân ủy Trung ương và chịu trách nhiệm về các vấn đề về lòng trung thành chính trị trong quân đội Trung Quốc.

Ông Lý Thượng Phúc và ông Miêu Hoa đều được coi là tín của ông Tập, đã bị buộc tội vi phạm kỷ luật đảng. Báo cáo cho biết điều này thể hiện mối quan ngại sâu sắc của Trung Quốc về lòng trung thành và hiệu quả trong quân đội, đồng thời cũng cho thấy quy mô rộng lớn của chiến dịch chống tham nhũng trong bộ máy chính quyền.

• Ông Tập thị sát Vân Nam không có phó chủ tịch quân ủy tháp tùng

Sự kiểm duyệt của ĐCSTQ gây khó khăn cho việc xác định tài sản và tham nhũng cấp cao

Báo cáo cho biết: “Mặc dù có những dấu hiệu cho thấy tham nhũng vẫn còn phổ biến, nhưng từ bên ngoài rất khó xác định được những hành vi tham nhũng cụ thể của các lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ”.

Báo cáo đề cập rằng một nghiên cứu học thuật về các vụ án hình sự liên quan đến tham nhũng ở Trung Quốc cho thấy mức độ tham nhũng trong các quan chức cấp cao của ĐCSTQ đang cao ở mức đáng báo động. Hơn 80% quan chức cấp cao bị buộc tội có liên quan đến hối lộ.

Sự kiểm duyệt tràn lan của Chính phủ và việc thiếu các quy định về tiết lộ tài chính của các nhà lãnh đạo, góp phần tạo ra sự thiếu minh bạch về tài sản cá nhân ở Trung Quốc. Vào năm 2012, các phương tiện truyền thông đưa tin rằng gia đình của Tổng Bí thư ĐCSTQ sắp nhậm chức Tập Cận Bình và các lãnh đạo cấp cao khác đã tích lũy được khối tài sản lớn. Anh chị em, cháu gái và cháu trai của ông Tập cũng có tài sản trị giá hơn 1 tỷ USD từ các khoản đầu tư kinh doanh và bất động sản.

Theo báo cáo, có thông tin cho rằng sau khi ông Tập lên nắm quyền, ông đã thúc giục các thành viên trong gia đình thoái vốn đầu tư. Nhưng nghiên cứu trong ngành cung cấp bằng chứng cho thấy gia đình ông vẫn giữ lại hàng triệu đô la trong các khoản đầu tư thương mại và tài chính.

Báo cáo viết: “Mặc dù các dữ liệu hiện có chưa trực tiếp liên kết những khoản đầu tư này với ông Tập Cận Bình, nhưng rất có thể chúng được quản lý gián tiếp thay mặt cho ông ấy.”

Tuy nhiên, tờ Washington Examiner nhận định rằng kết quả cuối cùng của báo cáo chưa thể phản ánh đầy đủ quy mô tham nhũng của các quan chức Bắc Kinh.

Ông Paul Berkowitz, một chuyên gia về Trung Quốc và cựu trợ lý Quốc hội, nói với tờ Washington Times rằng bản báo cáo dài 7 trang phải mất hai năm rưỡi để hoàn thành, cộng đồng tình báo có nhiều thời gian để tiến hành đánh giá toàn diện về tài sản của các lãnh đạo ĐCSTQ, nhưng họ đã không làm được điều đó.

Dự luật yêu cầu báo cáo từ Văn phòng Giám đốc Tình báo được bảo trợ bởi Dân biểu sĩ Andy Ogles, (Đảng Cộng hòa, bang Tennessee) và Thượng nghị sĩ Marco Rubio (khi đó đại diện bang Florida, hiện là Ngoại trưởng Mỹ).