Cao ủy Nhân quyền LHQ Bachelet không tìm kiếm tái nhiệm trước làn sóng chỉ trích

Sau hàng loạt chỉ trích gay gắt từ các quan chức phương Tây và các nhà hoạt động nhân quyền, hôm 13/6, bà Bachelet, nhà vận động nhân quyền hàng đầu của Liên Hợp Quốc, người vừa trở về sau chuyến công du Trung Quốc cho biết bà sẽ không tái tranh cử.

Phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc tại Geneva hôm thứ Hai (13/6), bà Bachelet cho biết, bắt đầu vào tuần này sẽ là cuộc họp tóm tắt cuối cùng của bà với tư cách là Cao ủy Nhân quyền LHQ. Nhiệm kỳ 4 năm của bà Bachelet sẽ kết thúc vào cuối tháng 8.

• Cao ủy nhân quyền LHQ kết thúc chuyến thăm Trung Quốc, bị các nhóm nhân quyền chỉ trích

The Wall Street Journal đưa tin, vị cựu Tổng thống Chile (70 tuổi) cho biết, bà đã phải đối mặt với rất nhiều chỉ trích trong nhiệm kỳ của mình tại Liên Hợp Quốc, vì vậy quyết định này không liên quan đến những chỉ trích mà bà phải đối mặt. Bà cho biết, đã thông báo cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres về quyết định này trước chuyến thăm Trung Quốc vào cuối tháng 5. Các quan chức phương Tây và các nhà hoạt động nhân quyền đã bị chỉ trích vì bị cáo buộc dính líu tới hồ sơ nhân quyền của Bắc Kinh.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 9/2018, bà Bachelet đã dẫn đầu công tác của cơ quan nhân quyền Liên Hợp Quốc trong nhiều năm, nhằm đánh giá các hành vi xâm phạm nhân quyền của Trung Quốc ở Tân Cương. Ở đó, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã chỉ đạo một chiến dịch sâu rộng để cưỡng bức đồng hóa người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số Hồi giáo khác.

Một số quan chức phương Tây và một nhóm luật sư, học giả và nhà hoạt động người Anh đã mô tả việc Trung Quốc đối xử với người Duy Ngô Nhĩ là tội diệt chủng. Bắc Kinh phủ nhận mọi cáo buộc hành vi vi phạm nhân quyền ở Tân Cương và lên án các cáo buộc diệt chủng là “lời nói dối của thế kỷ”.

Các cơ quan giám sát nhân quyền đã cáo buộc bà Bachelet quá phục tùng Trung Quốc, đặc biệt là trong chuyến thăm Tân Cương vào cuối tháng 5, điều mà các nhà phê bình cho rằng đã tạo vỏ bọc chính trị cho các chính sách của Bắc Kinh tại khu vực này.

Trong phát biểu hôm thứ Hai (ngày 13/6), bà Bachelet đã nhìn lại một cách ngắn gọn chuyến đi của mình tới Trung Quốc, nói rằng bà đã nêu quan ngại với Bắc Kinh về tình hình nhân quyền ở Tân Cương, bao gồm “mô hình giam giữ và ngược đãi rộng rãi mà người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số Hồi giáo khác phải đối mặt”.

Bà cho biết, văn phòng của bà đang cập nhật đánh giá chính thức về tình hình ở Tân Cương, nhưng không cho biết khi nào nó sẽ được công bố. Trả lời câu hỏi của phóng viên, bà cho biết sẽ cam kết công bố kết quả đánh giá trước khi rời nhiệm sở. Các quan chức phương Tây và những người duy trì quyền lợi đã cáo buộc Liên Hợp Quốc trì hoãn việc công bố báo cáo và kêu gọi công bố báo cáo này trước chuyến đi của bà Bachelet tới Trung Quốc.

Bà Bachelet cho biết Chính phủ Trung Quốc (ĐCSTQ) đã đồng ý sắp xếp một “cuộc họp cấp cao hàng năm về nhân quyền” với cơ quan nhân quyền của Liên Hợp Quốc.

• Cựu Đại sứ Mỹ Haley kêu gọi sa thải Cao ủy Nhân quyền LHQ Bachelet

Các nhà nghiên cứu và nhà báo đã ghi lại chiến dịch cưỡng bức đồng hóa của ĐCSTQ ở Tân Cương, nơi ĐCSTQ áp dụng các chính sách như kiểm soát sinh đẻ không tự nguyện, truyền bá nhồi nhét chính trị, giam giữ hàng loạt và cưỡng bức lao động đối với người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác.

Chuyến đi của bà Bachelet tới Trung Quốc là chuyến thăm đầu tiên của Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc kể từ năm 2005, kết quả của nhiều năm đàm phán giữa cơ quan nhân quyền Liên Hợp Quốc và Bắc Kinh.

• Cao ủy Nhân quyền LHQ bị cáo buộc “tẩy trắng” cho ĐCSTQ sau chuyến thăm Tân Cương

Các chính trị gia phương Tây và các cơ quan giám sát nhân quyền đã đặt câu hỏi về thời gian và mục đích chuyến thăm của bà Bachelet, nói rằng chuyến đi của bà tương tự như một buổi biểu diễn, cung cấp cho ĐCSTQ tài liệu tuyên truyền. Nhưng chuyến thăm này ít có ý nghĩa trong việc thay đổi tình hình ở Tân Cương. Bắc Kinh gọi chuyến thăm của bà Bachelet là một thành công, nói rằng nó đã chứng thực những nỗ lực của Trung Quốc nhằm cải thiện cuộc sống của người dân và bảo vệ nhân quyền.

Quan chức kinh tế và thương mại hàng đầu của EU, ông Valdis Dombrovskis nói với các nhà lập pháp châu Âu hôm thứ Tư tuần trước (ngày 8/6) rằng: “Chúng tôi rất lấy làm tiếc rằng chính quyền Trung Quốc đã không cung cấp quyền tiếp cận đầy đủ và không hạn chế cho Cao ủy Bachelet như  một “ưu tiên tuyệt đối”.”

Ngày hôm sau (ngày 9/6), Nghị viện Châu Âu đã thông qua chương trình bỏ phiếu về nhân quyền của người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, một là yêu cầu Ủy ban điều hành cấm hàng hóa được sản xuất và vận chuyển thông qua lao động cưỡng bức ra vào thị trường Châu Âu; thứ hai là thừa nhận hành vi của ĐCSTQ xâm phạm quyền con người một cách có hệ thống đối với người Duy Ngô Nhĩ đã “cấu thành tội ác chống lại loài người và có nguy cơ nghiêm trọng” và “tội diệt chủng”. Đồng thời, lấy làm tiếc rằng “Ủy viên Nhân quyền Liên Hợp Quốc Bachelet đã không quy trách nhiệm rõ ràng cho Chính phủ Trung Quốc về những vi phạm nhân quyền đối với người Duy Ngô Nhĩ trong nhiệm kỳ của bà.”

Tuần trước, 37 học giả và nhà nghiên cứu đã công bố một bức thư chung bày tỏ sự bất an về những ngôn luận trong chuyến đi của bà Bachelet tới Trung Quốc, nói rằng ngôn luận của bà đã phớt lờ sự đồng thuận về mặt học thuật với cuộc đàn áp của ĐCSTQ đối với các dân tộc thiểu số.