Chính phủ Mỹ có khả năng đóng cửa nếu dự luật chi tiêu bị chặn tại Thượng viện

Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mỹ, Thượng nghị sĩ (TNS) Đảng Dân chủ Chuck Schumer, tuyên bố hôm thứ Tư (12/3) rằng hầu hết các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ sẽ không ủng hộ một dự luật do Đảng Cộng hòa tại Hạ viện thông qua nhằm tài trợ cho chính phủ liên bang cho đến cuối tháng Chín. Động thái này gần như chắc chắn sẽ khiến chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần bắt đầu từ 11:59 tối thứ Sáu (14/3).

Hôm thứ Tư (12/3), phát biểu tại Thượng viện, TNS Schumer tuyên bố: “Việc tài trợ cho chính phủ phải là nỗ lực của cả hai đảng, nhưng Đảng Cộng hòa đã chọn con đường đảng phái, khi soạn thảo [nghị quyết liên tục] của họ mà không có bất kỳ ý kiến đóng góp nào từ các thành viên Đảng Dân chủ trong Quốc hội”. 

• Nghị quyết liên tục (CR) là một dự luật phân bổ tạm thời nhằm cung cấp kinh phí cho các bộ, cơ quan, chương trình cụ thể của chính phủ liên bang. Các nghị quyết liên tục thường cung cấp kinh phí theo tỷ lệ hoặc công thức dựa trên nguồn tài trợ của năm trước. Dự luật này kéo dài cho đến một ngày cụ thể hoặc đến khi dự luật phân bổ thường xuyên được thông qua, tùy theo cái nào đến trước.

Nhà lãnh đạo Đảng Dân chủ tại Thượng viện đe dọa: “Bởi vì lý do đó, Đảng Cộng hòa sẽ không có đủ phiếu bầu tại Thượng viện để kết thúc quá trình tranh luận về Nghị quyết liên tục của Hạ viện. Cuộc họp kín của ban lãnh đạo chúng tôi đã thống nhất về một [Nghị quyết liên tục cân đối cho đến ngày 11/4]  sẽ giúp chính phủ mở cửa và cho Quốc hội thêm thời gian để đàm phán dự luật lưỡng đảng có thể thông qua”. 

Mặc dù Đảng Cộng hòa chiếm ưu thế 53 ghế trong số 100 ghế tại Thượng viện, nhưng dự luật cần 60 phiếu bầu để vượt qua thủ tục cản trở filibuster. Vì vậy cần ít nhất 7 thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ ủng hộ để chấm dứt quá trình tranh luận để dự luật chi tiêu này được đưa ra bỏ phiếu để thông qua. Dự luật này đã được Hạ viện thông qua với tỷ lệ 217-213 vào tối thứ Ba (11/3).

• Thủ tục filibuster là một chiến thuật câu giờ được một nhóm thành viên trong Thượng viện Mỹ sử dụng để phản đối và ngăn cản một dự luật được thông qua, mặc dù dự luật đã được đa số thành viên ủng hộ để thông qua. Thủ tục filibuster liên quan đến việc lợi dụng quy tắc rằng cần phải có ít nhất 60 phiếu bầu ủng hộ mới có thể ngừng cuộc tranh luận về dự luật.

Đáng chú ý, Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Rand Paul cũng phản đối dự luật này, do đó Đảng Cộng hòa sẽ cần ít nhất 8 thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ ủng hộ để vượt qua thủ tục cản trở filibuster.

Sau cuộc bỏ phiếu vào tối thứ Ba (11/3), Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, một dân biểu Đảng Cộng hòa, thông báo rằng Hạ viện sẽ nghỉ cho đến ngày 24/3. Điều này khiến TNS Schumer chỉ có hai lựa chọn: chấp nhận dự luật của Hạ viện để duy trì hoạt động của chính phủ liên bang bất chấp sự phản đối của các nhà hoạt động cấp tiến, hoặc bác bỏ dự luật này dẫn đến chính phủ liên bang phải đóng cửa một phần, lần đóng cửa chính phủ thứ 11 kể từ năm 1980.

Trong một thông báo sau khi Hạ viện thông qua dự luật chi tiêu tạm thời, Chủ tịch Johnson cảnh báo đây là “thời điểm quyết định đối với các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ: bỏ phiếu để giữ cho chính phủ mở cửa hoặc chịu trách về việc đóng cửa chính phủ”. 

Vị chủ tịch hạ viện cho hay: “Trong một màn trình diễn chính trị phối hợp đáng xấu hổ, Đảng Dân chủ sẵn sàng kéo dài thời gian cấp ngân sách cho chính phủ trong một nỗ lực thất bại nhằm ngăn chặn chương trình nghị sự Nước Mỹ Trên hết. Bây giờ là thời điểm quyết định đối với các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ: bỏ phiếu để giữ cho chính phủ mở cửa hoặc chịu trách nhiệm về việc đóng cửa chính phủ”. 

Trước khi thông báo của TNS Schumer được đưa ra, TNS Đảng Dân chủ John Fetterman đã công khai ủng hộ nghị quyết liên tục của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện, trong khi các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ khác: Jon Ossof, Angus King, Mark Kelly, và Ruben Gallego, đã phát tín hiệu về khả năng ủng hộ dự luật này.

Các nhà hoạt động cấp tiến đã chỉ ra rằng cuộc chiến chi tiêu hiện tại là cơ hội quan trọng cuối cùng để Đảng Dân chủ giành được sự nhượng bộ từ Đảng Cộng hòa cho đến mùa thu năm nay, khi quá trình phân bổ ngân sách cho năm tài khóa 2026 bắt đầu.

Bày tỏ sự lo lắng trong một bài đăng trên mạng xã hội X hôm thứ Tư (12/3), Dân biểu cực tả Alexandria Ocasio-Cortez kêu gọi: “Ngay bây giờ, mọi người cần phải gọi cho Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ của mình. Họ [các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ] đang bắt đầu nhượng bộ. HÔM NAY là cuộc đấu cuối cùng để giải quyết tranh chấp”. 

Trước khi Thượng viện họp vào thứ Tư (12/3) để làm việc, Đảng Dân chủ đã họp kín trong bữa trưa để vạch ra các bước tiếp theo.

Sau cuộc họp kín, TNS Đảng Dân chủ Chris Van Hollen tiết lộ với các phóng viên: “Ít nhất là hiện tại, dựa trên những gì tôi biết được vào cuối cuộc họp, tôi không thấy phiếu bầu nào [của Đảng Dân chủ]. Tôi không thấy phiếu bầu nào ở đó ngay bây giờ để thông qua Nghị quyết liên tục của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện”. 

Trước cuộc họp kín bữa trưa, TNS Đảng Dân chủ John Hickenlooper thừa nhận với các phóng viên: “Tôi đã cân nhắc đi cân nhắc lại vấn đề này ba lần vì cả hai lựa chọn đều tệ hại”. 

TNS Hickenlooper giải thích: “Nếu bạn đóng cửa chính phủ, tổng thống sẽ là người quyết định điều gì là thiết yếu. Ông ấy sẽ quyết định bộ phận nào của chính phủ vẫn mở cửa, vì vậy bạn thực sự trao cho ông ấy nhiều quyền lực hơn”. 

Còn có lập luận khác, khi một trợ lý cấp cao của Đảng Dân chủ tại Thượng viện lưu ý với tờ New York Post rằng một số thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ “lo ngại rằng việc đóng cửa sẽ khiến [tỷ phú] Elon Musk cảm thấy hạnh phúc không bị kiểm soát”, ám chỉ đến những nỗ lực cắt giảm chi phí của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do tỷ phú Musk chủ trì.

Nhiều thành viên Đảng Dân chủ tại Đồi Capitol đã hy vọng rằng các thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện sẽ không thông qua nghị quyết của họ vào tối thứ Ba (11/3) và điều này sẽ khiến Đảng Cộng hòa chịu thất bại về mặt chính trị.

Một trợ lý cấp cao của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện nhận định: “Mỗi giờ trôi qua chỉ khiến họ [Đảng Dân chủ]  rơi vào tình thế khó khăn khi họ rõ ràng không có kế hoạch nào cả, và tiêu đề báo chí sẽ là, ‘Liệu Đảng Dân chủ có đóng cửa chính phủ không?’”

Một vị cố vấn khác của Đảng Cộng hòa cảnh báo rằng nếu Nghị quyết liên tục này không được Thượng viện thông qua trước cuối thứ Sáu (14/3), thì “đây sẽ là cuộc đóng cửa [chính phủ] do Đảng Dân chủ thiết kế”. 

Nghị quyết liên tục mà Đảng Cộng hòa đã thông qua tại Hạ viện phần lớn sẽ giúp duy trì ổn định mức tài trợ cho chính phủ liên bang, với khoản tăng nhẹ 6 tỷ USD cho quốc phòng và khoản tăng khoảng 10 tỷ USD cho quỹ Thực thi Di trú và Hải quan (ICE). 

Để bù đắp khoản chi phí tăng thêm này, Nghị quyết liên tục của Đảng Cộng hòa cắt giảm khoảng 13 tỷ USD chi tiêu tùy ý ngoài quốc phòng.

Chỉ có một thành viên Đảng Dân chủ tại Hạ viện, Dân biểu Jared Golden, người nắm giữ một trong những chiếc ghế cạnh tranh khốc liệt nhất, đã bỏ phiếu ủng hộ Nghị quyết liên tục của Đảng Cộng hòa khi nghị quyết này được đưa ra Hạ viện bỏ phiếu.

Trong một thông báo, Dân biểu Golden giải thích lý do ủng hộ dự luật: “Nghị quyết liên tục này không hoàn hảo, nhưng việc đóng cửa [chính phủ] sẽ còn tệ hại hơn. Ngay cả một lần đóng cửa ngắn ngủi cũng sẽ gây ra nhiều hỗn loạn và bất ổn hơn vào thời điểm mà đất nước không thể chịu đựng nổi điều đó”. 

Dân biểu Golden cũng phê bình đảng của mình vì những gì mà ông gọi là những nhận định sai lầm cho rằng Nghị quyết liên tục này sẽ cắt giảm tài trợ cho các chương trình xã hội quan trọng.

Dân biểu Golden lưu ý: “Không có khoản cắt giảm nào đối với chương trình chăm sóc cựu chiến binh trong giai đoạn được đề cập trong dự luật này và chúng ta có 6 tháng để đảm bảo nguồn tài trợ tiếp tục cho năm tài khóa tiếp theo. Nói rằng dự luật có các khoản cắt giảm, hoàn toàn là hiểu sai, điều đó sẽ tạo ra nỗi lo sợ không cần thiết trong các cựu chiến binh”. 

Hôm thứ Ba (11/3) là lần đầu tiên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện thông qua một Nghị quyết liên tục mà không cần sự ủng hộ của Đảng Dân chủ, kể từ khi họ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện vào năm 2023.

Điểm gây áp lực tiếp theo mà Đảng Dân chủ có khả năng sẽ sử dụng là trần nợ công. Nhiều người dự đoán trần nợ công  sẽ trở thành vấn đề tranh luận giữa hai đảng vào tháng Sáu sắp tới.

Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa đang có kế hoạch thử vô hiệu hóa mối đe dọa đó bằng cách đưa vấn đề tăng trần nợ công vào gói chương trình nghị sự của Tổng thống Donald Trump, được xây dựng theo cách nhằm tránh khả năng Đảng Dân chủ lợi dụng thủ tục cản trở filibuster tại Thượng viện.

Gia Huy, theo New York Post