Chính quyền Trump tăng chế tài lên liên minh Cuba-Venezuela

Chính quyền Trump hôm thứ Tư (17/4) đưa ra các lệnh trừng phạt mới nhằm vào liên minh Cuba và Venezuela. Đây là biện pháp tăng áp lực để buộc Cuba chấm dứt hỗ trợ đối với tổng thống xã hội chủ nghĩa của Venezuela, Nicolas Maduro.

Cố vấn An ninh John Bolton, tại buổi nói chuyện với những người Cuba lưu vong tại Miami, nói rằng Mỹ đang bổ sung các chế tài nhằm vào các cơ quan quân sự và tình báo của Cuba, bao gồm một hãng hàng không thuộc sở hữu của quân đội, và thắt chặt hạn chế đi lại và thương mại đối với đảo quốc này.

Bài phát biểu của ông Bolton theo sau thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ hôm thứ Tư cho biết Mỹ đang khôi phục lại việc cho phép công dân Mỹ đệ đơn kiện các công ty nước ngoài sử dụng tài sản bị chính quyền Cộng sản Cuba tịch thu kể từ cuộc cách mạng của Fidel Castro 1959.

Quyết định này của Tổng thống Trump, được Bộ Ngoại giao nói là có thể mở ra hàng trăm ngàn vụ kiện tụng có giá trị hàng chục tỷ  đôla, đã nhanh chóng bị các đồng minh Châu Âu và Canada, vốn là những nước có các công ty đầu tư lợi ích đáng kể ở Cuba, chỉ trích.

Chính phủ Cuba đã lên án đây là “một cuộc tấn công vào luật pháp quốc tế.” Với quy định mới của Mỹ, Havana có thể gặp khó khăn trong việc thu hút vốn đầu tư mới từ nước ngoài.

Ông Bolton nói thêm rằng Mỹ cũng đang áp đặt các chế tài đối với ngân hàng trung ương Venezuela nhằm hạn chế các giao dịch của Mỹ và cấm ngân hàng này tiếp cận với đồng đô Mỹ. Ông Bolton cũng loan báo các chế tài mới đối với Nicaragua.

Tổng thống Venezuela Maduro đã lên truyền hình lên án các chế tài mới là “hoàn toàn trái pháp luật”.

“Ngân hàng trung ương trên toàn thế giới là bất khả xâm phạm, tất cả các quốc gia đều tôn trọng chúng”. Ông Maduro nói thêm rằng ngân hàng của ông sẽ đối mặt và đánh bại những chế tài này.

“Đối với tôi, đế quốc [Mỹ] trông thật điên rồ và liều lĩnh.”

Ông Bolton, một người được cho là thuộc phái diều hâu trong chính quyền Trump, cáo buộc Cuba dùng lực lượng an ninh của mình ở Venezuela để chống đỡ cho chế độ của Maduro. Ông cũng cảnh báo “tất cả các tác nhân bên ngoài, bao gồm Nga,” chớ điều động trang thiết bị quân sự để hỗ trợ nhà lãnh đạo Venezuela.

“Mỹ sẽ coi những hành động khiêu khích đó là mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh quốc tế trong khu vực,” ông Bolton nói, lưu ý rằng Moscow gần đây đã điều các chuyến bay quân sự chở 35 tấn hàng hóa không rõ là gì và một trăm quân nhân.

Tuy nhiên, Cuba dường như khó có khả năng nhân nhượng trước đòi hỏi của chính quyền Trump là từ bỏ ông Maduro, một đồng minh lâu năm của Havana, và cũng có ít dấu hiệu cho thấy ông Maduro đang đánh mất sự trung thành của quân đội Venezuela bất chấp các chế tài cứng rắn của Mỹ đối với quốc gia thành viên OPEC này.

Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel đáp trả tuyên bố của ông Bolton trên Twitter rằng: “Người Cuba chúng tôi không đầu hàng”.

“Không ai có thể cướp quê hương khỏi chúng tôi, cả bằng dụ dỗ hoặc bạo lực.” ông này nói.

Trong bài phát biểu của mình, ông Bolton thường xuyên bị ngắt quãng bởi những tràng vỗ tay của các cựu chiến binh Cuba, những người đã thất bại trong chiến dịch Vịnh Con Lợn nhằm lật đổ chế độ Castro. Tuyên bố của ông cũng rút lại một phần chính sách rộng cửa với Cuba dưới thời Tổng thống Barack Obama.

Bolton mô tả cách tiếp cận của ông Obama “đã cho chế độ Cuba một bình phong chính trị mà nó cần để mở rộng ảnh hưởng xấu.”

Một trong những biện pháp ông Bolton tuyên bố là khôi phục lệnh giới hạn kiều hối gửi từ Mỹ về Cuba còn 1.000 đô một người cho một quý. Dưới lệnh mở cửa của ông Obama, kiều hối chảy mạnh về Cuba, là một động lực quan trọng của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa này.

Biện pháp này đã bị các đồng minh Đảng Dân chủ chỉ trích. “Giới hạn kiều hối gửi tới người Cuba sẽ gây tổn thất trực tiếp cho người dân Cuba”, Ben Rhodes, cựu cố vấn của ông Obama nói. “Đây là một chính sách đáng hổ thẹn và kinh suất”.

Bolton nói Mỹ cũng sẽ giới hạn việc đi lại tới Cuba của những người không có người thân ở đây, và tuyên bố hãng hàng không quân đội Aerogaviota của Cuba cùng 4 tổ chức nữa của Cuba vừa được thêm vào danh sách đen chế tài của Mỹ.

Lập trường cứng rắn của ông Trump với Cuba, Venezuela và Nicaragua đã làm hài lòng những cử tri gốc Cuba tại nam Florida, một lực lượng quan trọng trong bang giao động mà ông có hy vọng sẽ giành phiếu trong cuộc bầu cử 2020.

Tuy nhiên, một số quan chức từ thời Obama cho rằng có rủi ro đội ngũ của ông Trump sẽ làm quá mức trong khi nhắm vào chế độ Cuba để phục vụ mục đích chống Maduro mà khiến mất lòng nhiều đồng minh Châu Âu đang có quan hệ làm ăn tốt đẹp với Havana. Ông Trump cũng cần những đồng minh này để duy trì áp lực lên chế độ Maduro.

Một trong những gây mất lòng đồng minh nhất của ông Trump là khôi phục lại hoàn toàn một luật năm 1996, cho phép người Mỹ gốc Cuba và các công dân Mỹ nói chung được kiện các công ty đang hoạt động tại Cuba có liên quan tới các tài sản bị chính phủ Cuba tịch thu từ nhiều thập kỷ trước. Luật này đã bị chặn ngay khi vừa ra đời năm 1996.

Cho tới nay, Khoản III, Đạo luật Helms-Burton đã bị chặn bởi tất cả các đời Tổng thống Mỹ trong 23 năm qua. Đây sẽ là lần nó được thi hành đầu tiên.

Trong số các công ty nước ngoài đầu tư mạnh ở Cuba là tập đoàn khai thác khoáng sản Canada Sherritt International Corp, chuỗi khách sạn Melia International của Tây Ban Nha và nhiều công ty Mỹ khác. Các công ty này đều tới Cuba sau khi các lệnh cấm vận bị ông Obama dỡ bỏ.

Chưa rõ các tòa án Mỹ sẽ thụ lý các đơn kiện về tài sản bị tịch thu tại Cuba như thế nào, bởi nhiều trong đó là các vấn đề pháp lý rất phức tạp. Trong khi đó, Liên minh Châu Âu EU tuyên bố sẽ “cân nhắc mọi lựa chọn có trong tay để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.”

Bộ trưởng Ngoại giao Canada Chrystia Freeland nói rằng Canada “thất vọng sâu sắc với tuyên bố của Mỹ ngày hôm nay.”

Trợ lý cho Ngoại trưởng Mỹ về Tây Bán cầu Kim Breier nói rằng một ủy ban chính phủ Mỹ đã xác nhận gần 6.000 đơn kiện đòi tài sản bị tịch thu tại Cuba với giá trị hiện tại lên đến 8 tỷ USD. Số lượng các vụ kiện chưa xác thực có thể lên đến 20.000 với trị giá tài sản hàng chục nghìn tỷ đô.

Trọng Đức

Xem thêm: