“Có rất nhiều người đang yêu cầu sử dụng Tu chính án 25. Hãy kích hoạt Tu chính án 25 ngay bây giờ vì đây là tình huống đáng báo động”, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson hôm 28/6 cho hay. “Đối thủ của chúng ta đều nhìn thấy điểm yếu trong Nhà Trắng hiện nay. Tôi không vui khi phải nói về việc đó, nhưng theo tôi đây là tình huống rất nguy hiểm”.
Theo Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ, nếu phó tổng thống và đa số bộ trưởng trong nội các Mỹ thống nhất rằng tổng thống “không thể đảm trách quyền lực và trách nhiệm”, phó tổng thống sẽ lên nắm quyền.
Johnson cho biết ông sẽ đề nghị các thành viên nội các tự hỏi lòng mình, đề cập thông tin đảng Dân chủ đang hoảng loạn sau màn thể hiện của Tổng thống Joe Biden trong cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên với cựu tổng thống Donald Trump.
“Nếu là thành viên đảng Dân chủ, tôi cũng sẽ hoảng loạn. Có lẽ đảng Dân chủ biết họ đang gặp phải vấn đề nghiêm trọng”, Chủ tịch Hạ viện Mỹ cho biết. “Nhưng đó không chỉ là vấn đề chính trị hay của riêng đảng Dân chủ, mà của cả nước. Chúng ta gặp vấn đề nghiêm trọng bởi có một Tổng thống đang cho thấy ông ấy không phù hợp với nhiệm vụ”.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ nhấn mạnh đây là thời điểm rất nghiêm trọng trong lịch sử nước Mỹ nên cần phải được xem xét, giải quyết. “Chúng tôi hy vọng họ sẽ thực hiện nghĩa vụ của mình, vì tất cả chúng ta đều tìm cách thực hiện nghĩa vụ của mình để mang lại điều tốt nhất cho người dân Mỹ”, ông cho hay.
Trong cuộc tranh luận tổng thống do CNN tổ chức hôm 27/6, ông Biden, 81 tuổi, đôi khi ngập ngừng, nói năng không lưu loát và phản biện một cách khó khăn. Điều này khiến phe Dân chủ lo ngại, thậm chí có người kêu gọi ông không nên tranh cử tổng thống năm nay.
Ban biên tập New York Times đăng bài xã luận kêu gọi ông Biden rời khỏi cuộc đua tổng thống, cho rằng có những lãnh đạo đảng Dân chủ khác nhiều năng lượng hơn, có thể trình bày rõ ràng, hấp dẫn các lập trường trước đối thủ Trump.
Tu chính án 25, được thông qua năm 1967, chưa từng được kích hoạt để tước quyền của một tổng thống Mỹ. Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát hồi năm 2021 từng thông qua nghị quyết kêu gọi kích hoạt Tu chính án 25 để phế truất tổng thống khi đó Donald Trump sau cuộc bạo loạn ở tòa nhà quốc hội. Tuy nhiên, nghị quyết này đã bị phó tổng thống bấy giờ là Mike Pence bác bỏ.
Hạ nghị sĩ Cộng hòa Chip Roy hôm 28/6 cho biết sẽ đệ trình nghị quyết yêu cầu Phó tổng thống Kamala Harris triệu tập nội các và tuyên bố ông Biden không đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ của tổng thống. Tuy nhiên, ông Johnson nói rằng theo quy định của Hiến pháp, đây không phải công việc của Hạ viện, mà nội các sẽ phải đưa ra quyết định.
Phó tổng thống Harris cho thấy bà sẽ không ủng hộ động thái như vậy. Bà Harris trước đó tỏ ra không hài lòng với những chỉ trích nhắm vào Tổng thống Biden sau cuộc tranh luận, nhưng bà cho rằng đó là một phần của cuộc chơi và cử tri Mỹ sẽ đưa ra lựa chọn vào ngày bầu cử tháng 11, không phải trong cuộc tranh luận.
Phát ngôn viên chiến dịch tranh cử của ông Biden bác khả năng Tổng thống sẽ rút khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng. Thống đốc California Gavin Newsom cũng thể hiện sự ủng hộ với ông Biden và khẳng định không bao giờ quay lưng với Tổng thống.
Trong cuộc mít tinh vận động tranh cử ở Bắc Carolina ngày 28/6, ông Biden thừa nhận ông “không còn đi lại dễ dàng, nói năng trôi chảy hay tranh luận tốt như trước” nhưng “biết cách để nói sự thật và biết phải làm tổng thống như thế nào”.
Phan Anh