Cuộc chiến thương mại Trung – Mỹ: Cuối cùng ai sẽ thắng?

Do Trung Quốc không có ý muốn thay đổi hành vi thương mại không công bằng của mình, nên Tổng thống Trump cho biết, nếu hai nước Mỹ – Trung không đạt được nhận thức chung, bắt đầu từ ngày 6/7, Mỹ sẽ bắt đầu thu thuế quan đối với các sản phẩm của Trung Quốc với trị giá lên đến 34 tỉ Đô la Mỹ. Trung Quốc cũng đưa ra danh sách các sản phẩm thu thuế để trả đũa Mỹ với mức tương đương.

Bắt đầu từ 00:01 ngày 6/7/2018 theo giờ Mỹ, Mỹ chính thức tiến hành thu 25% thuế quan đối với các sản phẩm của Trung Quốc, tổng trị giá lên đến 34 tỉ Đô la Mỹ (USD). Bên cạnh đó, Tổng thống Trump đang có kế hoạch thu thêm 16 tỉ USD thuế quan trong 2 tuần đối với các sản phẩm Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ.

Vậy trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc này, cuối cùng bên nào sẽ thắng? Dưới đây là một số vấn đề được nêu ra dưới dạng hỏi đáp để đánh giá tổng quan rằng trong cuộc chiến thương mại này, liệu bên nào sẽ thắng.

Trung Quốc đã làm gì?

Theo số liệu thống kê của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy, năm ngoái, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc tăng 8,1%, lên đến 375  tỉ USD, đây là con số cao nhất trong lịch sử. Báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chính sách kinh tế Mỹ (Economic Policy Institute) chỉ ra, “từ năm 2000 đến tháng 12/2014, ngành chế sản xuất chế tạo của Mỹ đã mất 5 triệu công việc.”

Mỹ phản ứng ra sao?

Trong 6 tháng qua, Nhà Trắng đã tuyên bố chuẩn bị thu 25% thuế quan đối với 1100 sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc với tổng trị giá lên đến 50 tỉ USD. Mỹ dự định từ tháng 4 bắt đầu thu thuế quan đối với 1333 sản phẩm Trung Quốc, nhưng sau khi tham khảo ý kiến của công chúng, đã giảm 515 sản phẩm và tăng thêm 284 sản phẩm trong danh sách.

Ngày 15/6, Mỹ phân thành 2 giai đoạn để thực hiện biện pháp thu thuế này, bắt đầu từ 6/7 là 818 sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc, tổng trị giá là 34 tỉ USD, mức thu là 25%; sau đó tiếp tục thu thêm đối với 284 sản phẩm, tổng trị giá là 16 tỉ USD.

Trung Quốc phản ứng ra sao?

Chính quyền Bắc Kinh cho biết, nếu ngày 6/7, Mỹ tiến hành thu thuế, Trung Quốc cũng tiến hành thu thuế trong cùng ngày, mức thu là 25% đối với 545 sản phẩm trong lĩnh vực nông sản, xe hơi, xe thể thao du lịch, tổng giá trị khoảng 34 tỉ USD. Trong danh sách của Trung Quốc còn có 114 sản phẩm của Mỹ, mức thu mỗi năm đạt 16 tỉ USD.

Nguyên nhân cơ bản dẫn đến xung đột thương mại Mỹ – Trung?

Trung Quốc đề xuất kế hoạch “Made in China 2025”, với ý đồ chuyển đổi mô hình kết cấu doanh nghiệp, thay đổi ngành sản xuất chế tạo của Trung Quốc từ ngành sản xuất cấp thấp tốn nhiều sức lao động chuyển thành ngành sản xuất bậc cao tập trung nhiều công nghệ chất xám nhằm chen chân vào danh sách “cường quốc chế tạo”. Tuy nhiên, về mặt sản xuất công nghệ cao như chất xám nhân công, rô bốt, xe hơi năng lượng mới, nguyên liệu y dược, Trung Quốc đều đang thiếu. Do đó, Trung Quốc đã bắt đầu thu hút lượng lớn nhà đầu tư nước ngoài, thông qua chính sách và pháp luật “đặc thù”, cưỡng chế các doanh nghiệp nước ngoài phải hợp tác với doanh nghiệp Trung Quốc, từ đó dùng các thủ đoạn ép buộc các doanh nghiệp nước ngoài phải đưa ra các công nghệ quan trọng, hoặc là sao chép hoặc là đánh cắp.

Cũng vì nguyên nhân này, chính phủ của của Tổng thống Trump quyết định dùng mức thuế quan cao để ngăn chặn các sản phẩm liên quan đến “Made in China 2025”. Đường Khiết – Biên tập viên lâu năm về các vấn đề quốc tế có bài viết chỉ ra, về phương diện này Mỹ đang trừng phạt Trung Quốc đánh cắp sở hữu trí tuệ và công nghệ cốt lõi của doanh nghiệp Mỹ; một phương diện khác nữa là, ngăn chặn Trung Quốc có được nhiều công nghệ bậc cao của các nước khác, mượn cơ hội này để giữ chắc sở hữu trí tuệ, sức cạnh tranh trong tương lai và sức ảnh hưởng trên quốc tế của Mỹ. Đồng thời cũng ức chế việc nếu Trung Quốc nắm được công nghệ sẽ đem đến nguy hại cho thế giới.

Tranh chấp thương mại có khả năng dẫn đến xung kích?

Ông Trần Định Định – Giáo sư Khoa Quan hệ quốc tế Đại học Ký Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu xã hội Hải Đồ phán đoán, nếu trong nửa năm, hai nước Trung – Mỹ xảy ra mâu thuẫn mang tính bùng nổ, Trung Quốc cần trải qua thời gian 5 năm đến 8 năm mới có thể nhìn thấy ánh sáng.

Xung đột thương mại Trung – Mỹ liệu có phương án giải quyết?

Có thể có. Trừ phi Bắc Kinh thỏa hiệp, phối hợp với yêu cầu của Mỹ tức cải thiện tình trạng thương mại không công bằng giữa 2 nước. Ông Trump cũng từng nói khi trả lời báo giới rằng, “Trung Quốc muốn đàm phán, tôi cũng vậy, nhưng cần phải có được thỏa thuận công bằng đối với Mỹ.

Huệ Anh

Xem thêm: