Dự án Đập Vành đai và Con đường của TQ làm dấy lên quan ngại nhân quyền ở Campuchia

Theo một báo cáo mới được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) công bố hôm 5/8, một con đập của Trung Quốc xây dựng ở Đông Nam Á đã phá hủy nguồn thủy sản, đất nông nghiệp và nhà ở lâu năm của cư dân gần đó.

Tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ đã phát hành một báo cáo dài 137 trang có tiêu đề “Tác động của nhân quyền của dự án Vành đai và Con đường của Trung Quốc ở Campuchia.” Báo cáo phân tích những tác động đang diễn ra của Đập Lower Sesan 2 do Bắc Kinh hậu thuẫn đối với cộng đồng địa phương, bao gồm thu nhập, sinh kế, đất đai, cũng như vấn đề thực phẩm và nước.

Các nhà nghiên cứu cho biết, dự án thủy điện trị giá 781 triệu đô la ở lưu vực sông Mekong của Campuchia được các bên tư vấn vận hành không đúng, cưỡng chế tái định cư và đền bù “không thỏa đáng”.

HRW nhận thấy, vấn đề ‘thỏa thuận’ mang tính bắt buộc, không có sự thương lượng đã gây ra những lo ngại về nhân quyền.

“Họ không hỏi chúng tôi muốn hay cần điều gì,” một người dân tại ngôi làng tái định cư tên Nhuy nói với HRW. “Tất cả chúng tôi đều phản đối [dự án này].”

Gần 5.000 người Campuchia sống bằng nghề đánh cá và đồn điền qua nhiều thế hệ đó, hiện tại nơi họ sinh sống chỉ còn lại đất đá và nước thì không thể uống được.

Theo một báo cáo do Trung tâm Nguồn nhân lực & Kinh doanh công bố hôm thứ Tư (11/8), có ít nhất 679 cáo buộc về nhân quyền liên quan đến các doanh nghiệp Trung Quốc ở nước ngoài trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến năm 2020.

Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI) là một phần trong chương trình nghị sự “tiến ra nước ngoài” của Bắc Kinh trong việc xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng nghìn tỷ đô la ở các khu vực châu Á, châu Phi và châu Âu. Các nhà phê bình đã gọi sáng kiến ​​này là “chính sách ngoại giao bẫy nợ” – hầu hết các dự án cơ sở hạ tầng do Bắc Kinh thúc đẩy trên khắp thế giới đều cho vay thông qua các giao dịch không rõ ràng, từ đó khiến các quốc gia nghèo phải chịu gánh nặng nợ nần.

Việc xây dựng con đập bắt đầu vào năm 2013. Tính đến năm 2021, doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc Hydrolancang đã nắm giữ quyền kiểm soát 51% cổ phần sở hữu của liên doanh.

Là một trong những đập rộng nhất châu Á, Lower Sesan 2 có nhiệm vụ sản xuất khoảng 1/6 nhu cầu điện hàng năm của Campuchia. Tuy nhiên, ước tính doanh thu từ thuế của dự án cho thấy, sản lượng điện thực tế có thể thấp hơn một nửa so với kỳ vọng, theo báo cáo.

[ads1

Con đập nằm ngay phía trên nơi sông Sesan đổ vào sông Mekong. Môi trường tự nhiên đã cung cấp cho người dân địa phương một cuộc sống hoàn toàn tự cung tự cấp nhờ các nguồn tài nguyên từ nước và rừng vô cùng phong phú.

Việc phá hủy nhà cửa và ngư trường địa phương đã được dự đoán trước khi bắt đầu xây dựng con đập. Thế nhưng, theo nhiều nhà nghiên cứu, điều đáng chú ý là các cuộc thảo luận, thư từ và thái độ phản đối của người dân đều bị giới chức phớt lờ.

Cũng theo báo cáo, các quan chức chính phủ và công ty tại Campuchia không quan tâm đến việc người dân có thực sự đồng ý và được báo trước một cách rõ ràng hay không, đồng thời còn đề cập đến Tuyên bố của Liên hợp quốc về Quyền của Người bản địa.

Người dân làng được thông báo sẽ phải chấp nhận mức đền bù chính quyền đưa ra và di dời để dự án có thể tiến hành.

“Chúng tôi không muốn chuyển đi vì chúng tôi có những ngôi nhà với những giá trị nhất định. Chúng tôi có dừa, xoài và hết thảy mọi thứ,” một người dân trong làng cho biết trong một cuộc phỏng vấn video năm 2009.

Con đập cũng ngăn nhiều loài cá di cư trong quá trình sinh sản của chúng, khiến lĩnh vực thủy sản bị giảm sút. Số lượng cá này từng chiếm tới 75% protein trong khẩu phần ăn của người Campuchia.

Một số người dân phản ảnh, gần đây họ chỉ đánh bắt được dưới 10 kg cá mỗi đêm, giảm nhiều lần so với con số 40 kg trước đây. Cá cũng nhỏ hơn và bán được giá thấp hơn.

“Chúng tôi thực sự không kiếm được tiền,” nông dân Thong Sa Morn nói với HRW, sau khi gia đình anh chuyển gia đình đến một ngôi làng mới.

Ngoài ra, các chuyên gia thủy sản và sinh thái cảnh báo, hạ lưu sông Sê San 2 đang làm giảm toàn bộ sản lượng thủy sản trên toàn hệ thống sông Mekong, liên quan đến hàng chục triệu người ở Campuchia, Việt Nam, Thái Lan và Lào.

Minh Ngọc (Theo The Epoch Times)

Xem thêm: