Du học sinh Trung Quốc bị trục xuất trong khi chính quyền Trump đang thay đổi chính sách

Trường hợp của anh Gu phơi bày mâu thuẫn trong chính sách của Hoa Kỳ đối với sinh viên Trung Quốc — vừa chào đón nồng nhiệt thể hiện bản tính hiếu khách của người Mỹ, song trên thực tế lại cũng có những trường hợp bị thẩm vấn khắc nghiệt, buộc hồi hương và cấm nhập cảnh dài hạn. Điều này không chỉ gây căng thẳng ngoại giao giữa Hoa Kỳ với Bắc Kinh, mà còn gieo rắc bất định cho tương lai của nhiều sinh viên.

Sinh viên Gu, một thanh niên 22 tuổi người Trung Quốc theo học ngành triết học, đã gặp phải một sự cố nghiêm trọng khi bay sang Hoa Kỳ để tiếp tục việc học tập. Anh vốn có hồ sơ đầy đủ hợp lệ, được cấp học bổng toàn phần tại Đại học Houston và trước đó từng có thời gian theo học trao đổi tại Đại học Cornell mà không hề gặp trở ngại nào. Thế nhưng, ngay khi đặt chân xuống phi trường quốc tế George Bush tại thành phố Houston, thuộc tiểu bang Houston, anh Gu bị nhân viên an ninh chặn lại, thẩm vấn liên tục trong 10 tiếng qua đợt. Hành lý và các thiết bị điện tử của anh bị lục soát, trong khi những câu hỏi chủ yếu xoay quanh quan hệ của anh với Đảng Cộng sản Trung Hoa và Hội đồng Học bổng Trung Quốc (China Scholarship Council).

Sau khoảng 36 tiếng bị giam giữ, anh Gu bị buộc hồi hương về Trung Quốc, đồng thời nhận quyết định cấm nhập cảnh Hoa Kỳ trong vòng năm năm. Lý do chính thức mà nhà chức trách nêu ra chỉ vỏn vẹn “hồ sơ không đầy đủ.”

Chính sách của Hoa Kỳ trong vấn đề này bộc lộ nhiều mâu thuẫn. Chính quyền Trump đã có lúc có ý định thu hồi toàn bộ thị thực của sinh viên Trung Quốc. Tuy nhiên, về sau, ông Trump lại tuyên bố rằng Hoa Kỳ “vinh hạnh được đón sinh viên của quý quốc” nhưng đồng thời nhấn mạnh rằng chính quyền vẫn sẽ “phải kiểm soát, thận trọng, xem ai đang đến.” Sự nghi kỵ vẫn tồn tại trong giới chức cấp cao và một số nhà lập pháp Hoa Kỳ, nhất là đối với những sinh viên Trung Quốc theo học các ngành kỹ thuật nhạy cảm như trí tuệ nhân tạo hay điện toán lượng tử. Thậm chí, có những tiếng nói cực đoan còn kêu gọi cấm hẳn sinh viên Trung Quốc. Thế nhưng, Cơ quan Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ chưa bao giờ công bố số liệu chính thức về số lượng sinh viên đã bị ảnh hưởng bởi chính sách này.

Đối với anh Gu, hệ quả thật nặng nề. Con đường học thuật tại Hoa Kỳ của anh đã bị cắt đứt một cách đột ngột. Hiện anh Gu đang cân nhắc khả năng kháng cáo, song tiến trình ấy có thể kéo dài nhiều năm và tiêu tốn hàng ngàn USD.

“Không còn cơ hội nào cho cuộc sống mà tôi từng mong đợi,” anh Gu phát biểu.

Thiên Vân