TP.HCM đối mặt sụt lún đất lên đến 8 cm mỗi năm

Tốc độ sụt lún đất tại TP.HCM đạt 2-8 cm/năm, đặc biệt nghiêm trọng ở khu vực dọc sông Sài Gòn và phía nam thành phố, đòi hỏi giải pháp giám sát và ứng phó lâu dài.

• Trụ sở Sở Y tế tỉnh Bạc Liêu tiếp tục sụt lún
• Hố sụt lún liên tiếp xuất hiện ở Bắc Kạn, người dân lo lắng

Ngày 29/8, tại hội thảo do Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường tổ chức, ông Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Bền vững, cho biết TP.HCM đang chịu sụt lún đất với tốc độ trung bình 2-5 cm/năm.

Ở các khu vực tập trung công trình thương mại, tốc độ lún có thể đạt 7-8 cm/năm.

Khảo sát của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho thấy, từ năm 1990 đến nay, độ lún tích lũy tại TP.HCM ước tính khoảng 100 cm, cao gấp đôi tốc độ nước biển dâng (khoảng 1 cm/năm).

Các khu vực chịu sụt lún nghiêm trọng bao gồm dọc sông Sài Gòn (từ cầu Sài Gòn đến cầu Ba Son) và phía nam thành phố, như huyện Bình Chánh, quận Bình Tân (cũ).

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, tính đến tháng 5/2024, tổng diện tích vùng sụt lún lên đến gần 7.200 ha, đặc biệt nghiêm trọng ở các khu vực gần sông và kênh rạch.

Ông Chơn cho biết TP.HCM được xếp hạng thứ 2 trong 10 thành phố chìm nhanh nhất thế giới, trong khi nghiên cứu từ tạp chí Nature Sustainability (2024) xếp thành phố trong top 5.

Nguyên nhân sụt lún bao gồm nền địa chất yếu, hoạt động giao thông với lưu lượng xe tải, xe container lớn, và tốc độ đô thị hóa với nhiều công trình nhà ở, chung cư, cao ốc.

Trước năm 2010, khai thác nước ngầm là nguyên nhân chính tại các khu vực như quận Gò Vấp, Tân Bình, quận 12, và huyện Củ Chi (cũ). Tuy nhiên, nhờ hạn chế cấp phép khai thác và kiểm soát công suất, tốc độ lún ở những khu vực này đã giảm đáng kể.

Sụt lún đất, kết hợp với triều cường và nước biển dâng, làm gia tăng nguy cơ ngập lụt, gây thiệt hại cho hạ tầng kỹ thuật, công trình dân sinh, và phát triển kinh tế – xã hội. Ví dụ, đường Nguyễn Xiển (phường Long Bình) thường xuyên ngập khi mưa lớn, ảnh hưởng đến tiểu thương và người dân xung quanh.

Để ứng phó, nhóm nghiên cứu đề xuất sử dụng kỹ thuật InSAR và phân tích hồi quy không gian để dự báo tốc độ lún đất, dựa trên dữ liệu địa chất và thủy văn.

Ông Hồ Tống Minh Định, tiến sĩ tại Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường, nhấn mạnh cần xây dựng hệ thống giám sát sụt lún thường xuyên, tích hợp công nghệ hiện đại để theo dõi tốc độ lún và mô phỏng tác động từ quy hoạch đô thị, giao thông, và xây dựng.

TP.HCM đang triển khai cơ sở dữ liệu dùng chung và kế hoạch xây dựng trung tâm nghiên cứu mô phỏng, dự báo phát triển kinh tế – xã hội, đô thị và môi trường, hướng đến mục tiêu trở thành đô thị thông minh vào năm 2025.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng thực hiện dự án “Hiện đại hóa hệ thống độ cao quốc gia” giai đoạn 2022-2025, nhằm xác định độ cao trung bình mặt nước biển và xây dựng mốc độ cao ổn định lâu dài. Những giải pháp này được kỳ vọng giúp thành phố quản lý sụt lún hiệu quả, thích nghi với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.