Dự luật cấm cấp visa du học Mỹ cho công dân Trung Quốc

Nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ đã cùng đề xuất một dự luật nhằm hoàn toàn ngừng cấp visa du học cho công dân Trung Quốc. Các nghị sĩ đề xuất cho rằng họ lo ngại Chính phủ Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc, ĐCSTQ) có thể lợi dụng sinh viên quốc tế để đánh cắp sở hữu trí tuệ của Mỹ và đe dọa an ninh quốc gia.

Nghị sĩ Liên bang Đảng Cộng hòa Riley Moore đến từ tiểu bang West Virginia hôm thứ Sáu (ngày 14/ 3) đã đề xuất dự luật có tên “Dự luật Ngăn chặn ĐCSTQ dòm ngó thông qua duy trì và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong giới học thuật” (Stop Chinese Communist Prying by Vindicating Intellectual Safeguards in Academia Act), với tên viết tắt tiếng Anh là “STOP CCP VISAs Act” (tạm dịch là Dự luật Ngăn chặn Cấp Thị thực cho ĐCSTQ”.

Dự luật chỉ dài 2 trang này nhằm mục đích cấm cấp thị thực sinh viên (như loại F, J hoặc M) và các loại tư cách không định cư khác cho công dân Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa với mục đích học tập hoặc nghiên cứu.

“Mỗi năm chúng ta cho phép gần 300.000 công dân Trung Quốc vào Mỹ bằng thị thực sinh viên. Trên thực tế, chúng ta đang mời gọi ĐCSTQ đến để đánh cắp bí mật quân sự, sở hữu trí tuệ của chúng ta và đe dọa an ninh quốc gia,” Nghị sĩ Moore nói.

Theo báo cáo thường niên của Viện Giáo dục Quốc tế (Institute of International Education), trong năm học 2023–2024 có khoảng 277.000 sinh viên Trung Quốc theo học tại các trường đại học ở Mỹ, chiếm 1/4 tổng số sinh viên quốc tế. Tuy nhiên, số lượng du học sinh Trung Quốc tại Mỹ đã có xu hướng giảm trong những năm gần đây. Năm ngoái, Ấn Độ đã vượt Trung Quốc trở thành quốc gia có số lượng sinh viên quốc tế lớn nhất tại Mỹ.

Trong vài tuần qua, ông Moore đã liên tục cảnh báo về việc ông cho rằng Chính phủ ĐCSTQ có thể đang lợi dụng chương trình thị thực du học Mỹ để thực hiện các hoạt động khác. Tháng trước, ông đã viết bài cho tạp chí Newsweek, lần đầu tiên công khai kêu gọi chú ý đến vấn đề ĐCSTQ có thể đang lạm dụng chương trình thị thực sinh viên Mỹ.

Ông nói trong tuyên bố, “Chỉ mới năm ngoái, FBI đã truy tố 5 sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ vì chụp ảnh một cuộc diễn tập bắn đạn thật chung giữa Mỹ và Đài Loan khi đang có thị thực sinh viên. Những tình huống như vậy không thể tiếp diễn.”

Vào tháng 10 năm ngoái, chính quyền liên bang Mỹ đã cáo buộc 5 công dân Trung Quốc nói dối về việc họ lén đến thăm một căn cứ quân sự hẻo lánh ở tiểu bang Michigan và cố gắng che giấu hành tung của họ, trong khi hàng ngàn binh sĩ đang tham gia diễn tập mùa hè tại đó. Cả 5 người đều là sinh viên của Đại học Michigan vào thời điểm đó.

Theo nội dung tố tụng hình sự tại tòa án liên bang, sự việc xảy ra vào mùa hè năm 2023. Họ bị cáo buộc đã cung cấp thông tin sai lệch cho các nhà điều tra và âm mưu xóa ảnh khỏi điện thoại.

FBI cho biết, cả năm người này đã tốt nghiệp Đại học Michigan vào mùa xuân năm 2024. Họ tham gia vào chương trình hợp tác giữa đại học này và Đại học Giao thông Thượng Hải của Trung Quốc. Hồ sơ không tiết lộ hiện tại họ đang ở đâu.

Nghị sĩ Moore cho rằng Quốc hội phải hành động để đối phó với vấn đề “Trung Quốc (ĐCSTQ) lạm dụng chương trình thị thực sinh viên của chúng ta.”

“Đã đến lúc đóng van lại và ngay lập tức cấm cấp mọi thị thực sinh viên cho công dân Trung Quốc,” ông Moore nói.

Dự luật này hiện đã nhận được sự đồng bảo trợ từ 5 nghị sĩ Đảng Cộng hòa khác, bao gồm: ông Brandon Gill (tiểu bang Texas), ông Scott Perry (tiểu bang Pennsylvania), ông Troy Nehls (tiểu bang Texas), ông Andy Ogles (tiểu bang Tennessee), và ông Addison McDowell (tiểu bang North Carolina).

“ĐCSTQ đi ngược hoàn toàn với các giá trị của nước Mỹ, thế nhưng chúng ta vẫn đã cấp hàng trăm ngàn thị thực sinh viên cho công dân Trung Quốc, nhiều người trong số đó thực chất là gián điệp được chính phủ tài trợ,” Nghị sĩ Gill phát biểu.

“Nếu ĐCSTQ đang cố phá hoại an ninh quốc gia của chúng ta, mà chúng ta lại để 300.000 công dân Trung Quốc vào các cơ sở học thuật ở Mỹ, cách làm này thật vô lý và cấu thành mối đe dọa,” Nghị sĩ Perry nói.

Dự luật này ngay sau khi được công bố đã vấp phải phản ứng dữ dội từ các tổ chức người Mỹ gốc Á. Tổ chức “Người Mỹ gốc Á vì công lý” (Asian Americans Advancing Justice) đã ra tuyên bố phản đối dự luật, nói rằng: “Chúng tôi cực lực phản đối cách miêu tả tất cả sinh viên Trung Quốc như một mối đe dọa, và cảnh báo không nên đánh giá mang tính chủng tộc dựa trên xuất xứ địa lý thay vì các bằng chứng cụ thể.”

Hiện tương lai của dự luật do các nghị sĩ Cộng hòa đề xuất này vẫn chưa rõ ràng. Bất kỳ dự luật nào cũng phải được cả Hạ viện và Thượng viện thông qua với cùng một nội dung mới có thể trình Tổng thống ký thành luật.

Để duy trì an ninh quốc gia, chính quyền Trump đang xem xét áp đặt hạn chế thị thực đối với hơn 40 quốc gia

Các nguồn tin tiết lộ với truyền thông rằng chính quyền do Tổng thống Mỹ Donald Trump lãnh đạo đang xem xét thắt chặt chính sách thị thực của Mỹ, áp dụng các biện pháp hạn chế thị thực phân cấp đối với hàng chục quốc gia trên toàn cầu.

Reuters và The New York Times đưa tin vào thứ Sáu (14/3) rằng các cơ quan ngoại giao và an ninh Mỹ đã soạn thảo một danh sách các quốc gia bị hạn chế thị thực, áp dụng các mức độ hạn chế thị thực khác nhau cho 3 nhóm quốc gia. Tuy nhiên, các báo cáo của hai cơ quan truyền thông này có sự khác biệt về nội dung danh sách quốc gia và cách phân loại ba nhóm quốc gia.

Tờ New York Times trong bài báo cho biết, số quốc gia mà công dân của họ bị hạn chế nhập cảnh vào Mỹ có thể lên tới 43 nước, trong đó nhóm đầu tiên đã có 11 quốc gia. Ngoài 10 nước được hãng Reuters liệt kê, còn có thêm Libya.

New York Times phân loại danh sách các quốc gia bằng màu sắc. Nhóm đầu tiên là các quốc gia bị cấm nhập cảnh hoàn toàn, được đánh dấu màu đỏ. Nhóm thứ hai là các quốc gia bị hạn chế, được đánh dấu màu cam. Nhóm thứ ba là các quốc gia được yêu cầu khắc phục trong thời hạn nhất định, được đánh dấu màu vàng.

Theo Reuters, nhóm thứ hai gồm tổng cộng 10 quốc gia, trong đó có Eritrea, Haiti, Lào, Myanmar và Nam Sudan. Thị thực của các nước này sẽ bị đình chỉ một phần, chủ yếu liên quan đến thị thực du lịch, du học và nhập cư, nhưng có một số ngoại lệ. Thị thực công tác là một trong những ngoại lệ đó.

Tuy nhiên, New York Times cũng liệt Nga, Belarus, Sierra Leone vào nhóm thứ hai, và công dân của các quốc gia này khi xin visa Mỹ phải trải qua phỏng vấn.

Reuters cho biết, nhóm thứ ba có số quốc gia nhiều nhất — tổng cộng 26 nước, trong đó có Belarus, Pakistan, Turkmenistan, Angola, Bénin, Campuchia, v.v. Nếu chính phủ các nước này “không nỗ lực khắc phục các thiếu sót trong vòng 60 ngày”, thì thị thực của công dân họ cũng sẽ bị đình chỉ một phần.

Reuters dẫn lời một quan chức Mỹ giấu tên cho biết, danh sách các quốc gia này vẫn có thể thay đổi vì nó chưa được chính phủ chính thức phê duyệt. Ngay cả Ngoại trưởng Marco Rubio cũng chưa phê duyệt danh sách này.

Tờ báo đầu tiên đưa tin về biện pháp hạn chế thị thực Mỹ là New York Times. Sau đó, Reuters cũng dựa trên nguồn tin và các bản ghi nhớ nội bộ của Chính phủ Mỹ để đưa tin.

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, ông Trump cũng từng áp đặt lệnh cấm thị thực đối với 7 quốc gia có đa số dân là người Hồi giáo. Lệnh cấm này đã gặp phải một loạt thách thức pháp lý, nhưng Tòa án Tối cao Liên bang Mỹ vào năm 2018 cuối cùng đã tuyên bố chính sách này là hợp hiến và hợp pháp.

Vào ngày 20/1 năm nay, ngay trong ngày nhậm chức, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp yêu cầu thực hiện kiểm tra an ninh nghiêm ngặt đối với tất cả người nước ngoài tìm cách nhập cảnh vào Mỹ, nhằm phát hiện bất kỳ mối đe dọa nào đối với an ninh quốc gia.

Sắc lệnh hành pháp này yêu cầu một số thành viên nội các phải đệ trình danh sách các quốc gia cần bị cấm hoặc hạn chế nhập cảnh vào Mỹ trước ngày 21/ 3, do các nước này “thông tin kiểm tra đặc biệt không đầy đủ”.

Reuters chỉ ra rằng các biện pháp của ông Trump nhằm hạn chế cấp thị thực cho một số quốc gia là một phần trong nỗ lực chống nhập cư bất hợp pháp kể từ ngày ông quay trở lại Nhà Trắng.

Trong một bài phát biểu vào tháng 10/2023, ông Trump từng thẳng thắn tuyên bố ông muốn hạn chế người đến từ Dải Gaza, Libya, Somalia, Syria, Yemen và “bất kỳ nơi nào khác đe dọa an ninh của chúng ta” nhập cảnh vào Mỹ.

Reuters cho biết họ đã liên hệ với Bộ Ngoại giao Mỹ để yêu cầu bình luận về vấn đề này, nhưng không nhận được phản hồi ngay lập tức.