EU hạn chế doanh nghiệp Trung Quốc tham gia thị trường mua sắm thiết bị y tế

EU quyết định hạn chế nhập khẩu thiết bị y tế từ Trung Quốc, nhằm đáp trả hành vi phân biệt đối xử với các nhà sản xuất nước ngoài trong đấu thầu hợp đồng công tại Trung Quốc.

Theo Financial Times, thứ Hai (2/6), nghị quyết do các nước thành viên Liên minh Châu Âu (EU) biểu quyết thông qua quy định rằng trong 5 năm tới, các cơ quan công quyền của EU phải loại trừ doanh nghiệp Trung Quốc khỏi việc tham gia đấu thầu các hợp đồng trị giá hơn 5 triệu euro (5,7 triệu USD) trong phạm vi EU.

Đây là lần đầu tiên EU hành động theo “Công cụ mua sắm quốc tế” (International Procurement Instrument – IPI), nhằm đối phó với hành vi phân biệt trong thị trường này của Bắc Kinh.

Tháng Một năm nay, phía EU chỉ ra rằng chính sách của Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) buộc các bệnh viện trong nước phải chọn nhà cung cấp nội địa. Cuộc điều tra phát hiện rằng 87% các gói thầu có sự phân biệt trực tiếp hoặc gián tiếp, bao gồm việc cấm thiết bị y tế nhập khẩu tham gia đấu thầu.

“Công cụ mua sắm quốc tế” được thiết lập vào năm 2022, nhằm thúc đẩy một môi trường đấu thầu phù hợp với nguyên tắc có đi có lại của thị trường EU, đảm bảo các doanh nghiệp nước ngoài được đối xử công bằng trong thị trường công của EU.

Tháng 4/2024, EU bắt đầu điều tra thị trường mua sắm thiết bị y tế của Trung Quốc. Báo cáo vào tháng Một năm nay chỉ ra rằng, sau khi ĐCSTQ ngày càng hạn chế doanh nghiệp châu Âu đấu thầu các dự án công trong lĩnh vực công nghệ y tế, Ủy ban châu Âu đã tiến hành nhiều vòng đàm phán với Bắc Kinh nhưng không đạt được giải pháp.

Ngày 24/4, AFP dẫn lại thông cáo chính thức của EU cho biết: “Đánh giá sơ bộ củaUỷ ban Châu Âu là các biện pháp và thông lệ hạn chế gây suy giảm nghiêm trọng và thường xuyên về mặt pháp lý cũng như thực tiễn đối với khả năng tiếp cận của các nhà phát triển kinh tế, hàng hóa và dịch vụ của EU.“

Phản ứng về thông tin trên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân đã chỉ trích cuộc điều tra, gọi động thái này sẽ “làm tổn hại hình ảnh của EU”. Bên cạnh đó, ông Uông cũng cảnh báo EU dần tiến tới chủ nghĩa bảo hộ, đồng thời kêu gọi Brussels ngưng sử dụng bất kỳ lý do nào để trừng phạt vào hoạt động kinh doanh của Trung Quốc.

Theo Bloomberg, số liệu cho thấy thâm hụt thương mại của Trung Quốc trong lĩnh vực thiết bị y tế đã chuyển thành thặng dư chỉ trong vòng một năm.

Năm 2019, Trung Quốc vẫn chịu thâm hụt 1,3 tỷ euro (khoảng 1,48 tỷ USD) trong lĩnh vực này, nhưng đến năm 2020 đã chuyển thành thặng dư 5,2 tỷ euro (khoảng 5,94 tỷ USD). EU cho rằng đây không phải là kết quả của cạnh tranh tự nhiên mà là do chính sách “Made in China 2025” cưỡng ép của chính phủ Trung Quốc.

Chính sách “Made in China 2025” yêu cầu đến năm 2025, doanh nghiệp Trung Quốc phải đạt tỷ lệ nội địa hóa 85% đối với các bộ phận thiết bị y tế lõi, 70% đối với thiết bị cao cấp, và đến năm 2030 phải đạt 95% đối với thiết bị cao cấp.

EU chỉ trích rằng các biện pháp này làm méo mó thị trường và gây thiệt hại cho doanh nghiệp châu Âu.

Chính quyền ĐCSTQ thừa nhận chính sách có xu hướng ủng hộ sản phẩm nội địa, nhưng cho rằng họ chưa từng cam kết quốc tế nào về thị trường mua sắm công.

Theo “Công cụ mua sắm quốc tế”, Ủy ban châu Âu có thể áp dụng các biện pháp đối với doanh nghiệp nước ngoài, bao gồm hạ điểm đánh giá hoặc cấm hoàn toàn họ tham gia đấu thầu.

Những năm gần đây, EU đã sử dụng nhiều công cụ pháp lý để đối phó với hành vi thương mại không công bằng, như “Quy định về trợ cấp nước ngoài” (Foreign Subsidies Regulation), nhằm hạn chế các doanh nghiệp nhận trợ cấp từ chính phủ nước ngoài tham gia đấu thầu hợp đồng công hoặc mua lại doanh nghiệp trong EU.

Mặc dù các biện pháp này không chỉ đích danh Trung Quốc, nhưng chủ yếu được dùng để xử lý các vấn đề liên quan đến doanh nghiệp Trung Quốc.

Theo báo cáo năm 2023 của Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator (MERICS-Đức), Trung Quốc là thị trường thiết bị y tế lớn thứ 2 thế giới (sau Mỹ), với trị giá khoảng 145 tỉ USD vào năm 2022.

Nói với Reuters ngày 17/4, ông Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng châu Âu tại Trung Quốc, cảnh báo rằng Trung Quốc và châu Âu phải đối mặt với một “quả bom nổ chậm” khi làn sóng chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, dẫn đến nguy cơ leo thang thành một cuộc chiến thương mại toàn diện.