G7 “quan ngại nghiêm trọng” khi cơ cấu chống tham nhũng ở Ukraine bị chính quyền Zelensky “tấn công”

“G7 đang theo dõi sát sao những diễn biến hôm nay tại NABU, bao gồm cuộc điều tra một số nhân viên NABU về cáo buộc phạm tội. Hôm nay, chúng tôi đã gặp NABU, bày tỏ những quan ngại nghiêm trọng và dự định sẽ thảo luận những diễn biến này với các nhà lãnh đạo chính phủ [Ukraine],” thông điệp của Chủ tịch Nhóm các đại sứ G7 được đưa ra sau khi SBU của chính quyền Zelensky tiến hành hàng loạt các vụ khám nhà và bắt người chuyên nhằm vào người của NABU. NABU là cơ cấu được Mỹ xúc tiến thành lập để giám sát và điều tra vấn đề tham nhũng tại Ukraine. NABU bắt đầu hoạt động ở nước này từ năm 2015. Tuần trước, Financial Times (Anh) cho rằng chính quyền Zelensky đang trở nên độc tài khi cơ chế chống tham nhũng bị chính quyền tấn công.

Những ngày này, hàng loạt các vụ xét nhà và bắt người được cơ quan an ninh SBU của chính quyền Zelensky tiến hành, nhắm vào các thám tử và nhân viên của NABU, một cơ cấu chống tham nhũng ở Ukraine. Việc này đã dẫn tới nhiều tiếng nói trái chiều. Mới tuần trước, SBU xét nhà nhà hoạt động chống tham nhũng Shabunin, cũng dẫn tới nhiều tiếng nói bày tỏ mối quan ngại tương tự.

Một kênh truyền thông Ukraine chỉ ra rằng các cơ chế được thành lập theo sáng kiến của người Mỹ sau cuộc đảo chính Maidan năm 2014 là một trong những rào cản cuối cùng đối với Zelensky. NABU là một trong số đó.

Vụ việc lần này, phía SBU thông báo rằng, đây là các nỗ lực nhằm “vô hiệu hóa ảnh hưởng của Nga đối với NABU”, và tuyên bố đã bắt được một người cầm đầu, Ruslan Mahamedrasulov, phạm tội bán cần sa cho Nga, và lén đưa tình báo cho Nga vào quãng thời gian trước khi làm việc cho NABU (trước 2015).

Nhưng mà, phía NABU đã khẳng định rằng người mà SBU bắt đó không phải là gián điệp hay gì đó liên quan tới Nga.

NABU thông báo rằng đợt khám nhà hôm 21/7 mà SBU tiến hành là không có lệnh hợp pháp từ tòa án, tới hơn 80 cuộc khám xét NABU trên toàn quốc, với nhiều loại lý do khác nhau, kể cả lý do liên quan tới luật giao thông.

NABU cáo buộc rằng SBU đã dùng vũ lực đối với nguời của NABU trong tình huống người đó không hề phản kháng hoặc có ý đồ phản kháng.

NABU (Ukraine’s National Anti-Corruption Bureau — Cục Chống tham nhũng Quốc gia Ukraine) được thành lập năm 2014 theo yêu cầu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF, như một phần của cải cách tư pháp nhằm đáp ứng kỳ vọng của các chính phủ phương Tây và các chủ nợ quốc tế. Nhóm 70 thám tử đầu tiên của NABU bắt đầu hoạt động vào năm 2015. Hiện nay NABU có khoảng 700 nhân viên.

NABU có quyền tiến hành điều tra, chủ yếu nhắm vào các hoạt động tham nhũng cấp cao, nhưng không có quyền giải quyết. Kết quả điều tra có thể được NABU gửi tới các cơ quan hữu quan, ví dụ như văn phòng công tố.

Hiện nay NABU đang điều tra cựu Bộ trưởng Thống nhất Oleksiy Chernyshov cũng như cựu Phó Thủ tướng Olga Stefanishyna.

Stefanishyna mới được Zelensky bổ nhiệm làm đại sứ tiếp theo của Kiev tại Mỹ trong đợt xào bài chính phủ của tháng này. NABU cáo buộc Stefanishyna lạm dụng chức quyền và tham nhũng liên quan tới người chồng cũ của mình. Bà Stefanishyna sau đó tuyên bố rằng bà không có bất kỳ liên hệ gì với chồng cũ, ngoài việc liên quan tới việc nuôi con.

Hồi đầu tháng này, NABU đã tiến hành khám nhà Oleksii Reznikov, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine.

Hiện nay, các thám tử của NABU bị cơ quan an ninh SBU của chính quyền Zelensky cho vào tầm ngắm.

Cuộc đấu này đã rơi vào ống kính truyền thông Ukraine. Hiện nay, các tình tiết còn đang trong quá trình diễn ra.

Có các bình luận của độc giả rằng chính quyền Zelensky đang tìm cách truy lùng để lấy đi các chứng cứ về tham nhũng mà các thám tử của NABU đang nắm trong tay.

G7 đã bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng sau khi làm việc với người của NABU, và tỏ ý rằng sẽ làm việc với người của chính quyền Zelensky.

“G7 đang theo dõi sát sao những diễn biến hôm nay tại NABU, bao gồm cuộc điều tra một số nhân viên NABU về cáo buộc phạm tội. Hôm nay, chúng tôi đã gặp NABU, bày tỏ những quan ngại nghiêm trọng và dự định sẽ thảo luận những diễn biến này với các nhà lãnh đạo chính phủ [Ukraine],” thông điệp của G7 viết trên mạng xã hội. “Tất cả chúng ta đều có cam kết chung là ủng hộ tính minh bạch, các thể chế độc lập và quản trị tốt, và chúng tôi coi trọng quan hệ đối tác của mình tại Ukraine để cùng nhau chống tham nhũng.”

Chục ngày trước, vụ SBU khám nhà của nhà hoạt động chống tham nhũng Vitaly Shabunin cũng đã gây lên nhiều tiếng nói bày tỏ mối quan ngại tương tự. Nhà của Shabunin đã bị khám xét, khi anh không có ở nhà. SBU bị cáo buộc là không có trát khám nhà của tòa án. Vợ của Shabunin cáo buộc rằng yêu cầu đòi luật sư chứng kiến cũng bị SBU bác bỏ. SBU cũng khám đơn vị quân đội mà Shabunin đang phục vụ.

SBU cáo buộc Shabunin bị tình nghi trốn tránh nghĩa vụ quân sự.

Lưu ý rằng, Shabunin đã tình nguyện đi lính từ năm 2022 và đến nay vẫn đang phục vụ trong quân ngũ. Cái gọi là trốn tránh nghĩa vụ quân sự mà SBU nói, ấy là cáo buộc Shabunin lợi dụng các mối quan hệ để né tránh các hoạt động quân sự. Sau vụ này, Shabunin đã cáo buộc rằng chính quyền Zelensky là “độc tài tham nhũng” và đang tìm cách “che giấu [tội ác] những kẻ đang hưởng lợi từ chiến tranh.”

Nhật Tân