Đã từng bị coi là “điều cấm kị”, một “từ bẩn thỉu”, chủ nghĩa xã hội – đặc biệt là chủ nghĩa xã hội dân chủ – trong những năm gần đây dường như đang từ từ nhập vào dòng chảy chính trị Mỹ, nhờ vào, một phần, việc tự tuyên bố theo chủ nghĩa xã hội dân chủ của những người như Thượng nghị sĩ Bernie Sanders của bang Vermont và Hạ nghị sĩ Alecxandria Ocasio-Cortez của bang New York.
Một cuộc điều tra dư luận tháng Tám năm 2018 của viện Gallup đã phát hiện các đảng viên Dân chủ có “cái nhìn tích cực” về chủ nghĩa xã hội hơn là về chủ nghĩa tư bản, 57% đảng viên Dân chủ và những người độc lập có xu hướng nghiêng về đảng Dân chủ, nói họ có cái nhìn tích cực về chủ nghĩa xã hội hơn, so với 47% có cái nhìn tích cực về chủ nghĩa tư bản.
“Quan điểm về chủ nghĩa xã hội trong đảng Dân chủ và những người độc lập có xu hướng nghiêng về đảng Dân chủ, có tầm quan trọng đặc biệt trong môi trường chính trị hiện tại vì nhiều nhà quan sát đã cho rằng đảng Dân chủ đang chuyển nhiều hơn sang chiều hướng chủ nghĩa xã hội,” viện Gallup nhận định.
Theo bài báo của nhà báo Elizabeth Bruenig viết hồi tháng Tám năm 2018 đăng trên mục bình luận của tờ Washington Post, Chủ nghĩa xã hội – một khái niệm đưa ra lần đầu hồi đầu thế kỷ 19, – có “ý nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau tại các thời điểm và địa điểm khác nhau, trong khi vẫn duy trì bản chất kiên định về chủ tố và mục tiêu: kiểm soát xã hội (trái ngược với tư nhân) đối với tư liệu sản xuất, và tất cả những thay đổi xã hội, nhân đạo và kinh tế chính trị đòi hỏi, đặc biệt là vấn đề tự do và tự chủ của người lao động.”
Nhưng chính xác thì trở thành người theo Xã hội chủ nghĩa Dân chủ có nghĩa là gì? bà Ocasio-Cortez, ông Sanders và các nhà chính trị khác, những người phù hợp với với triết lý chính trị này, mô tả ý nghĩa của nó với họ như thế nào?
Dưới đây là cái nhìn khái quát về xã hội chủ nghĩa Dân chủ theo lăng kính của những người như ông Sanders, bà Ocasio-Cortez và một số thành viên khác.
Theo trang web của tổ chức Xã hội chủ nghĩa Dân chủ Mỹ (DSA), chủ nghĩa xã hội dân chủ bao gồm cả Dân chủ và Chủ nghĩa xã hội. Ông Micheal Harington, nhà lý luận và nhà hoạt động chính trị, đã hỗ trợ thành lập DSA năm 1982.
“Những người Xã hội chủ nghĩa Dân chủ tin rằng cả mặt kinh tế lẫn xã hội nên được điều hành một cách dân chủ để đáp ứng nhu cầu xã hội, chứ không phải làm lợi cho một số ít,” DSA tuyên bố, lưu ý rằng để đạt được một “xã hội công bằng hơn” nhiều “cấu trúc của chính phủ và của nền kinh tế của chúng ta phải được chuyển đổi triệt để sang nền dân chủ kinh tế và xã hội rộng lớn hơn, để những người dân Mỹ bình thường có thể tham gia vào nhiều quyết định có ảnh hưởng tới cuộc sống chúng ta.”
Những người Xã hội chủ nghĩa Dân chủ ủng hộ việc phi tập trung hoá, họ thấy không nhất thiết phải tạo ra “một bộ máy chính phủ quan liêu nắm tất cả quyền lực” nhưng cũng không ủng hộ “những chế độ hành chính quan liêu cồng kềnh để kiểm soát xã hội chúng ta,” website của DSA viết.
Theo tờ Time báo cáo hồi tháng Mười năm 2018, những người phù hơp với hệ tư tưởng chính trị này một cách điển hình thường ủng hộ nền chính trị liên hợp, các trường đại học công miễn phí, chăm sóc sức khỏe toàn dân và sử dụng tiền thuế từ người giàu xây quỹ cho các chương trình phúc lợi xã hội, cùng nhiều ý tưởng khác.
“Điều họ muốn không phải là đạp đổ chủ nghĩa tư bản bằng bạo lực, mà là hoạt động trong hệ thống [tư bản chủ nghĩa] này thông qua các biện pháp pháp luật và hoà bình, như các phong trào bầu cử và xã hội,” ông Maurice Isserman, giáo sư lịch sử đại học Hamilton, nói với tờ Time.
“Chăm sóc sức khỏe toàn dân”, các nghiệp đoàn mạnh và quyền lực của bầu cử là ba vấn đề trong các cuộc vận động gần đây của DSA.
Ông Sanders, ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ năm 2016 và hiện đang là một trong nhiều người đang chạy đua vào danh sách ứng viên đề cử bầu tổng thống của đảng Dân chủ cho cuộc bầu cử 2020, đã giải thích hệ tư tưởng chính trị này có ý nghĩa gì với ông trong một chương trình thảo luận của kênh CNN hồi tháng Hai.
“Những điều này không phải là tư tưởng cấp tiến,” ông Sanderrs nói.
“Với tôi, trong một xã hội văn minh, chủ nghĩa xã hội dân chủ là có nhận thức rằng chúng ta có thể đảm bảo mọi người dân sống trong an toàn và phẩm giá. Tất cả mọi người cần được chăm sóc sức khỏe. Bạn không thể dẫn đầu trong đất nước này, trong thế giới này, nếu bạn không có được một nền giáo dục hợp khuôn phép,” ông Sanders nói.
“Là một người chân chính, chúng ta phải chấm dứt các hình thức kỳ thị – phân biệt chủng tộc, thành kiến giới tính, và kỳ thị người đồng tính – những điều đang tồn tại. Với tôi, khi tôi nói về chủ nghĩa xã hội dân chủ, điều tôi nói là về quyền con người và quyền kinh tế,” ông Sanders tiếp tục, trước khi liệt kê ra các chính sách – như miễn học phí đại học công, tăng lương tối thiểu và chăm sóc sức khỏe toàn dân – mà nếu ông được bầu làm tổng thống ông sẽ triển khai.
Hạ nghị sĩ của bang New York Ocassion-Cortez, 29 tuổi, lặp lại lời ông Sanders khi nói với tờ Business Insider hồi tháng Ba.
“Khi thế hệ thiên niên kỷ nói về những khái niệm như Chủ nghĩa xã hội Dân chủ, chúng tôi không nói về những kiểu như bóng ma của ‘nỗi sợ đỏ’,” bà Ocassion-Cortez nói. “Chúng tôi nói về các nước và các hệ thống đã tồn tại và đã chứng minh là thành công trong thế giới hiện đại.”
“Chúng tôi nói về chăm sóc sức khỏe một bên trả tiền đã thành công trong nhiều hình mẫu khác nhau, từ Phần Lan tới Canada và Anh,” bà Ocassion-Cortez bổ sung, trước khi bà tiếp tục nói về Chủ nghĩa xã hội Dân chủ phải tôn trọng “những mức độ nhân phẩm cơ bản để không một người nào ở Mỹ phải sống quá nghèo khó.”
Bà Julia Salazar, đại diện cho khu vực bầu cử thứ 18 của New York, cũng tự tuyên bố là người theo Xã hội chủ nghĩa Dân chủ, nói với một tờ tạp chí hồi tháng Mười, bà đã là thành viên DSA hai năm và đã ”cam kết phấn đấu xây dựng Xã hội chủ nghĩa Dân chủ.”
Trên bình diện cá nhân, bà Salazar, 28 tuổi, cho rằng là một người Xã hội chủ nghĩa Dân chủ “có nghĩa là đấu tranh để bảo đảm mỗi người dân có quyền quyết định vận mệnh riêng của mình.”
“Cái mà tất cả chúng ta được quyền tiếp cận không chỉ là những nhu cầu thiết yếu, mà phải tiếp cận được những điều chúng ta cần để vươn lên trong xã hội. Nhà ở là quyền con người, không phải là thứ phó mặc cho thị trường. Cũng vậy, chăm sóc sức khỏe là quyền con người, không chỉ người có thu nhập hay địa vị mới tiếp cận được,” bà Salazar nói thêm.
Hạ nghị sĩ Rashida Tlaib, đại diện cho đơn vị bầu cử thứ 13 bang Michigan, cũng lên tiếng về hệ tư tưởng chính trị Xã hội chủ nghĩa Dân chủ hồi tháng Tám năm 2018. Bà Rashida Tlaib cho rằng “nó có nghĩa là một đối tác mạnh mẽ.”
“Khi tôi nói về sự hợp lý, như công bằng, tôi dựa vào cả một nhóm những người hiểu rằng các cơ cấu hiện thời được dựng lên để chống lại chính loài người, người dân các màu da, và giai cấp công nhân như thế nào. Nó giúp tôi có một tổ chức và con người để dựa vào. Có loại quan hệ đối tác đó là điều quan trọng,” bà Tlaib, 42 tuổi, nói.
Ông Isserman nói với NPR hồi tháng Bảy năm 2018: “Đây là thời điểm quan trọng nhất trong lịch sử DSA.”
DSA đã tập hợp được số lượng thành viên tăng lên trông thấy trong những năm gần đây, từ chỗ chỉ có 7.000 thành viên lên đến 50.000 từ sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, theo một báo cáo năm 2018 của trang tin Axios.
Số thành viên đang tăng kết hợp với những thắng lợi to lớn của những người Xã hội chủ nghĩa Dân chủ là những ví dụ vững chắc của “sự chuyển động lớn mạnh” của nhóm này, tờ Axios nhận định thêm.
Tới nay chưa đất nước nào có được nền Xã hội chủ nghĩa Dân chủ toàn vẹn, theo website của DSA. Trang web của DSA ghi nhận một số nước – trong số đó có Canada, Thuỵ Sĩ và Pháp đã đúc rút được các bài học từ hệ tư tưởng chính trị Xã hội chủ nghĩa Dân chủ về phương diện chăm sóc sức khỏe, chăm sóc trẻ em và nhiều điều hơn thế.
Tuy nhiên, các nhà phê bình đặc biệt là các đảng viên Cộng hòa, thường đề cập đến những nước mà người ta có thể cho rằng chủ nghĩa xã hội đã thực hành thất bại – như là Zimbabwe và Venezuela – để làm mất uy tín hệ tư tưởng của DSA.
“Các nhà phê bình nói nước Mỹ sẽ trở thành một xã hội nghèo hơn, kém hiệu quả hơn,” nếu thực hành chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa xã hội dân chủ, ông Micheal Kazin, giáo sư lịch sử Đại học Georgetown nói với tờ Time.
Theo Madeline Farber/ Fox News
Dung Lê biên dịch
Xem thêm:
Bộ Tài chính Mỹ cho biết họ đã áp đặt các lệnh trừng phạt mới…
Với mức thu từ 18.000-20.000 đồng/tháng, số tiền thu hộ, chi hộ "nước uống của…
Tổng thống Ukraine Zelensky đã thừa nhận rằng Kiev không có khả năng thực hiện…
Moskva đã bổ sung căn cứ phòng thủ tên lửa mới mở của Hoa Kỳ…
Cảnh sát Nhật Bản cho biết đã nộp đơn xin lệnh bắt giữ một thiếu…
Các đại biểu đồng thuận cho rằng máy điều hòa không phải mặt hàng xa…