Tổng thống Mỹ Donlad Trump - Tổng thống Ukraine Zelensky - Tổng thống Nga Putin. (Ảnh tổng hợp)
Hãng Reuters hôm thứ Sáu (21/11) đã thu được bản dự thảo gồm 28 điểm của một kế hoạch hòa bình do Mỹ hậu thuẫn nhằm chấm dứt chiến tranh Nga–Ukraine. Bản thỏa thuận này đặt ra các điều kiện trao đổi rộng lớn, yêu cầu cả Nga và Ukraine phải đưa ra những nhượng bộ đáng kể.
Phía Mỹ đã trình kế hoạch này cho Kiev, yêu cầu Ukraine thực hiện những nhượng bộ lớn, bao gồm cắt nhượng một phần lãnh thổ, hạn chế quy mô quân đội và vĩnh viễn từ bỏ việc gia nhập NATO. Đổi lại, Nga sẽ phải cam kết chấm dứt xâm lược các nước láng giềng, ban hành luật xác lập chính sách hòa bình, và chấp nhận cơ chế giám sát an ninh chung Mỹ–Nga; đồng thời, các lệnh trừng phạt đối với Nga sẽ được dỡ bỏ từng bước, giúp nước này hội nhập trở lại nền kinh tế toàn cầu.
Hôm thứ Sáu, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, sau cuộc điện đàm với Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, đã phát biểu trước toàn dân kêu gọi người dân đoàn kết và thề rằng ông “sẽ không bao giờ phản bội Ukraine”. Đồng thời, ông cũng tuyên bố sẽ đưa ra một phương án thay thế cho kế hoạch hòa bình 28 điểm.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cùng ngày cho biết đề xuất do Mỹ đưa ra “có thể được dùng làm nền tảng cho giải pháp hòa bình cuối cùng”.
Dưới đây là nội dung bản kế hoạch 28 điểm được Reuters công bố:
Tái khẳng định chủ quyền Ukraine.
Nga, Ukraine và châu Âu sẽ đạt được một thỏa thuận toàn diện và đầy đủ về không xâm lược lẫn nhau. Tất cả các điểm mơ hồ trong 30 năm qua được xem là đã được giải quyết.
Nga được kỳ vọng sẽ không xâm lược các nước láng giềng, và NATO sẽ không mở rộng thêm.
Dưới sự chủ trì của Mỹ, Nga và NATO sẽ mở đối thoại nhằm giải quyết mọi quan ngại an ninh, tạo môi trường giảm căng thẳng, bảo đảm an ninh toàn cầu, tăng kết nối và cơ hội kinh tế trong tương lai.
Ukraine sẽ nhận được các bảo đảm an ninh mạnh mẽ.
Quy mô lực lượng vũ trang Ukraine sẽ bị giới hạn ở mức 600.000 quân.
Ukraine đồng ý ghi vào hiến pháp việc không gia nhập NATO, trong khi NATO đồng ý ghi vào điều lệ rằng sẽ không tiếp nhận Ukraine trong tương lai.
NATO đồng ý không triển khai quân tại Ukraine.
Máy bay chiến đấu châu Âu sẽ đồn trú tại Ba Lan.
Các bảo đảm từ Hoa Kỳ:
a. Mỹ sẽ nhận được bồi hoàn cho bảo đảm này;
b. Nếu Ukraine xâm lược Nga, bảo đảm sẽ mất hiệu lực;
c. Nếu Nga xâm lược Ukraine, ngoài phản ứng quân sự phối hợp mạnh mẽ, mọi lệnh trừng phạt toàn cầu sẽ được khôi phục, sự công nhận lãnh thổ mới cũng như các lợi ích khác từ thỏa thuận sẽ bị hủy bỏ;
d. Nếu Ukraine phóng tên lửa vào Moscow hoặc St. Petersburg, bảo đảm an ninh sẽ vô hiệu.
Ukraine đủ điều kiện gia nhập EU và trong thời gian xem xét, sẽ được hưởng tiếp cận thị trường châu Âu trong ngắn hạn.
Một gói tái thiết lớn dành cho Ukraine, bao gồm nhưng không giới hạn:
a. Thành lập Quỹ Phát triển Ukraine đầu tư vào các ngành tăng trưởng cao như công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo;
b. Mỹ hợp tác với Ukraine khôi phục, phát triển, hiện đại hóa và vận hành hạ tầng khí đốt, gồm đường ống và lưu trữ;
c. Hợp tác tái thiết các khu vực bị chiến tranh tàn phá;
d. Phát triển hạ tầng;
e. Khai thác khoáng sản và tài nguyên;
f. Ngân hàng Thế giới triển khai gói tài chính đặc biệt để đẩy nhanh các nỗ lực trên.
Nga tái hội nhập kinh tế toàn cầu:
a. Các biện pháp giảm trừng phạt sẽ được thảo luận theo giai đoạn và từng trường hợp;
b. Mỹ ký thỏa thuận hợp tác kinh tế dài hạn với Nga trong các lĩnh vực năng lượng, tài nguyên, hạ tầng, AI, trung tâm dữ liệu, dự án kim loại hiếm Bắc Cực và các lĩnh vực cùng có lợi khác;
c. Nga được mời quay lại G8.
Sử dụng tài sản Nga bị đóng băng như sau:
100 tỷ USD tài sản Nga bị đóng băng sẽ được dùng cho nỗ lực tái thiết Ukraine do Mỹ dẫn đầu, Mỹ sẽ giữ 50% lợi nhuận. Châu Âu sẽ đóng góp số tiền tương ứng. Tài sản bị đóng băng của châu Âu sẽ được giải phóng.
Số tài sản còn lại của Nga sẽ đưa vào quỹ đầu tư chung Mỹ–Nga nhằm triển khai các dự án chung trong các lĩnh vực sẽ được xác định.
Thành lập nhóm công tác an ninh chung Mỹ–Nga để thúc đẩy và giám sát việc tuân thủ thỏa thuận.
Nga ban hành luật thiết lập chính sách không xâm lược đối với châu Âu và Ukraine.
Mỹ và Nga đồng ý gia hạn Hiệp ước Kiểm soát Phổ biến Hạt nhân, bao gồm START I.
Ukraine đồng ý trở thành quốc gia phi hạt nhân theo NPT (Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân).
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ được khởi động lại dưới giám sát của IAEA, sản lượng điện chia đôi cho Nga và Ukraine.
Hai nước cam kết thúc đẩy giáo dục nhằm tăng hiểu biết văn hóa, loại bỏ phân biệt chủng tộc và thành kiến:
a. Ukraine áp dụng quy định EU về khoan dung tôn giáo và bảo vệ nhóm thiểu số ngôn ngữ;
b. Hai bên bãi bỏ mọi biện pháp phân biệt đối xử và bảo đảm quyền truyền thông, giáo dục của Ukraine và Nga;
c. Tất cả tư tưởng hoặc hoạt động tân phát xít bị phủ nhận và cấm.
Về lãnh thổ:
a. Crimea, Lugansk và Donetsk được công nhận trên thực tế là thuộc Nga, bao gồm sự công nhận của Mỹ;
b. Kherson và Zaporizhzhia được xác định theo đường tiếp xúc hiện tại;
c. Nga từ bỏ các vùng ngoài 5 khu vực do họ kiểm soát;
d. Quân Ukraine rút khỏi phần Donetsk đang kiểm soát, khu vực này trở thành vùng đệm phi quân sự và được quốc tế công nhận là lãnh thổ Nga; quân Nga không được tiến vào khu vực phi quân sự.
Khi thỏa thuận lãnh thổ tương lai đạt được, hai bên cam kết không thay đổi bằng vũ lực. Vi phạm sẽ khiến mọi bảo đảm an ninh mất hiệu lực.
Nga không được cản trở Ukraine sử dụng sông Dnieper cho hoạt động thương mại và sẽ đạt thỏa thuận bảo đảm vận chuyển ngũ cốc tự do qua Biển Đen.
Thành lập ủy ban nhân đạo giải quyết các vấn đề tồn đọng:
a. Trao đổi toàn bộ tù binh và thi thể theo nguyên tắc “tất cả đổi tất cả”;
b. Mọi dân thường bị giam giữ, con tin bao gồm trẻ em được trả về;
c. Có chương trình đoàn tụ gia đình;
d. Đưa ra các điều khoản giải quyết nỗi đau của nạn nhân xung đột.
Ukraine sẽ tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày.
Tất cả các bên liên quan được ân xá hoàn toàn cho hành động trong thời chiến và đồng ý không yêu cầu bồi thường hay giải quyết thêm tranh chấp.
Thỏa thuận có giá trị pháp lý; một ủy ban hòa bình do Tổng thống Donald J. Trump làm chủ tịch giám sát việc thực thi. Vi phạm sẽ bị xử phạt.
Ngay khi tất cả các bên đồng ý bản ghi nhớ, lệnh ngừng bắn có hiệu lực, hai bên rút về vị trí đã thống nhất để bắt đầu triển khai thỏa thuận.
Một điều khoản về kiểm toán viện trợ nước ngoài được cho là đã bị thay thế bằng nội dung liên quan đến ân xá diện rộng.
Theo Wall Street Journal hôm thứ Năm, Ukraine đã loại bỏ một điều khoản chống tham nhũng quan trọng khỏi bản đề xuất hòa bình do Mỹ soạn thảo bằng cách loại bỏ yêu cầu kiểm toán viện trợ quốc tế, dẫn lời một quan chức cấp cao của Mỹ.
Theo WSJ, văn bản ban đầu yêu cầu rằng “Ukraine sẽ tiến hành rà soát toàn diện toàn bộ viện trợ đã nhận và sẽ thiết lập một cơ chế pháp lý để xử lý các vi phạm được phát hiện và trừng phạt những người trục lợi bất hợp pháp từ chiến tranh”.
Phiên bản mới thay vào đó trao “lệnh ân xá toàn diện cho mọi hành động được thực hiện trong thời chiến”, thay thế hoàn toàn điều khoản về trách nhiệm giải trình. Quan chức Mỹ cho biết Ukraine đã yêu cầu sửa đổi này.
Báo cáo của WSJ xuất hiện trong bối cảnh một bê bối tham nhũng lớn tiếp tục gây chấn động Ukraine. Tuần trước, Cục Chống Tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) thông báo mở cuộc điều tra về một “tổ chức tội phạm cấp cao” bị cáo buộc do Timur Mindich – một cựu cộng sự kinh doanh của ông Zelensky – cầm đầu. NABU cho biết nhóm này đã biển thủ khoảng 100 triệu USD tiền lại quả từ công ty năng lượng hạt nhân quốc gia Energoatom.
Truyền thông Ukraine trước đó đã công bố tài liệu mà họ cho là cáo trạng chính thức của NABU, nêu tên một số quan chức bị cho là chịu ảnh hưởng từ ông Mindich. Văn bản rò rỉ cho biết Mindich đã thúc giục cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov – hiện là Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia – bỏ qua các khâu kiểm định chất lượng áo giáp mà ông ta có lợi ích tài chính, cảnh báo rằng “khoản tiền lớn” đang bị đe dọa.
Tài liệu cũng nêu rằng Mindich dựa vào “quan hệ thân thiết” với ông Zelensky, và cựu Bộ trưởng Năng lượng kiêm Tư pháp German Galushchenko bị cáo buộc đã thúc đẩy lợi ích của Mindich trước khi từ chức sau khi bị truy tố.
Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Sáu đã phản hồi đề xuất hòa bình cho Ukraine do Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra, nói rằng kế hoạch này “có thể làm nền tảng cho giải pháp hòa bình cuối cùng”.
Trong bài phát biểu trên truyền hình trước các quan chức cấp cao, ông Putin cho biết Moscow đã nhận được bản kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm và ông tin rằng kế hoạch này “có thể dùng làm nền tảng cho giải pháp hòa bình cuối cùng”. Nhưng ông bổ sung rằng dù Moscow đã nhận được văn bản, phía Mỹ vẫn chưa tiến hành bất kỳ cuộc thảo luận thực chất nào với Nga.
Ông Putin ngay sau đó ám chỉ lý do: “Chính phủ Mỹ cho đến nay vẫn chưa giành được sự đồng ý từ phía Ukraine. Ukraine phản đối kế hoạch này”.
Ông cho rằng Ukraine và các đồng minh châu Âu phản đối kế hoạch này vì họ nuôi “ảo tưởng” rằng có thể gây ra một thất bại chiến lược đối với Nga trên chiến trường.
Bản dự thảo kế hoạch được cho là đã vấp phải phản ứng từ các nước ủng hộ Ukraine trong EU, những nước khẳng định bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải phù hợp với lập trường của cả EU và Kiev, đồng thời cho rằng đề xuất của Mỹ “không bao gồm bất kỳ nhượng bộ nào” từ phía Nga.
Điện Kremlin cho biết họ “vẫn sẵn sàng” đàm phán nhưng cáo buộc Kiev tìm cách kéo dài giao tranh với sự hậu thuẫn của EU.
Cao ủy phụ trách chính sách đối ngoại của EU, bà Kaja Kallas, khẳng định Nga không có quyền nhận bất kỳ nhượng bộ nào từ một quốc gia bị xâm lược, đồng thời nhấn mạnh “cách kết thúc (chiến tranh) là điều tối quan trọng”. Các đồng minh châu Âu bày tỏ lo ngại về kế hoạch này vì trong quá trình xây dựng thỏa thuận, phía Mỹ đã không tham khảo chính thức ý kiến của họ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm thứ Sáu, sau cuộc điện đàm với Phó Tổng thống Mỹ JD Vance, đã phát biểu trước toàn dân, kêu gọi người dân Ukraine đoàn kết và thề rằng sẽ không bao giờ phản bội Ukraine. Ông thừa nhận đất nước đang đối mặt với “những lựa chọn vô cùng khó khăn”, và tuyên bố sẽ đưa ra phương án thay thế cho kế hoạch hòa bình 28 điểm.
“Ukraine có thể sớm phải đối mặt với một lựa chọn vô cùng khó khăn. Hoặc là đánh mất phẩm giá, hoặc là nguy cơ mất đi một đối tác then chốt,” ông Zelensky viết trên Telegram, theo The Kyiv Independent. “Hoặc 28 điểm phức tạp, hoặc mùa đông khắc nghiệt nhất — và những rủi ro kéo theo.”
Ông cũng nhấn mạnh lập trường của Ukraine sẽ dựa trên các ưu tiên quốc gia và cuộc đối thoại đang diễn ra với các đồng minh chủ chốt.
“Lợi ích quốc gia của Ukraine phải được tính đến,” ông nói. “Chúng tôi sẽ theo đuổi đối thoại bình tĩnh với Mỹ và tất cả các đối tác của chúng tôi. Sẽ có nỗ lực mang tính xây dựng để tìm giải pháp với đối tác chính của chúng tôi.”
Ông kêu gọi người dân Ukraine “chấm dứt tranh cãi, chấm dứt các trò chơi chính trị,” có khả năng ám chỉ vụ bê bối tham nhũng lớn gần đây khiến chính phủ ông hứng chịu chỉ trích dữ dội, và cho biết các cuộc đàm phán hòa bình vào tuần tới “sẽ rất khó khăn”.
Zelensky hiện đang đối mặt với áp lực chính trị trong nước và những thất bại mới trên chiến trường. Một vụ bê bối tham nhũng đã liên lụy các thành viên nội các của ông và những đồng minh chính trị khác, trong khi đại diện đảng của ông cũng yêu cầu chính phủ tiến hành cải cách lớn, bao gồm việc bãi nhiệm trợ lý thân cận của Zelensky.
Ở một diễn biến khác, quân đội Nga tiếp tục tiến sâu ở miền đông Ukraine, trong khi các cuộc tấn công của Moscow vào hệ thống năng lượng Ukraine khiến phần lớn đất nước mỗi ngày chỉ được cung cấp điện trong vài giờ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nói trong một cuộc phỏng vấn phát thanh rằng ông hy vọng ông Zelensky sẽ đưa ra câu trả lời trước thứ Năm tuần tới (27/11). Reuters đưa tin hôm thứ Sáu, dẫn lời hai nguồn thạo tin, nói rằng Mỹ đã đe dọa cắt Ukraine khỏi nguồn tình báo và vũ khí nhằm gây áp lực buộc nước này chấp nhận kế hoạch hòa bình do ông Trump đề xuất.
Trong cuộc phỏng vấn với Fox News Radio, ông Trump nói rằng ngày thứ Năm tới là thời hạn phù hợp để Ukraine đưa ra câu trả lời. Ông cho biết, khi mùa đông đến gần và cuộc chiến tiếp tục gây thương vong, Ukraine cần phải đưa ra quyết định.
“Ông ấy phải thích bản kế hoạch này, nếu không thích thì… tôi nghĩ họ có lẽ sẽ tiếp tục chiến đấu,” ông Trump nói. “Đến một thời điểm nào đó, ông ấy sẽ phải chấp nhận một số điều mà trước đây ông ấy không sẵn sàng chấp nhận.”
Ông Trump cũng nhắc lại rằng trong cuộc gặp với Zelensky tại Nhà Trắng hồi tháng Hai, ông từng nói với nhà lãnh đạo Ukraine: “Anh không có con bài mặc cả nào cả”.
Chính quyền Trump trước đó cũng đã gây sức ép với Nga. Tháng trước, ông Trump hủy cuộc họp thượng đỉnh dự kiến với ông Putin và áp đặt trừng phạt đối với hai công ty dầu mỏ lớn của Nga nhằm gây áp lực lên Moscow để thúc đẩy tiến trình hòa bình.
Những thiết bị nước ngoài này có thể được sử dụng cho mục đích giám…
Mặc dù người xưa biết phong thủy có thể cải mệnh, nhưng vẫn răn dạy…
Làng Mộ Trạch có tên nôm là làng Chằm. Đây là ngôi làng nổi tiếng…
Tổng thống Trump cho biết một số cử tri của ông cũng bỏ phiếu cho…
Người hiền đức thời xưa ở trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng có thể…
