Lý do dẫn đến dự luật cấm TikTok tại Mỹ

Công ty mẹ của ứng dụng này tại Trung Quốc đã gây lo ngại cho Chính phủ Mỹ và các đảng đối lập về bảo mật dữ liệu cũng như sự xâm nhập của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). TikTok một lần nữa trở thành mục tiêu nhắm tới của Quốc hội và Chính phủ Mỹ.

Hiện tại, có tới 170 triệu người Mỹ sử dụng TikTok, bao gồm cả người dùng cá nhân và người dùng doanh nghiệp. Hạ viện Mỹ đã nhanh chóng thông qua sự luật hôm thứ Tư (13/3) yêu cầu TikTok tách khỏi chủ sở hữu Trung Quốc ByteDance hoặc đối mặt với lệnh cấm trên toàn quốc. Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện đã nhất trí thông qua dự luật vào thứ Năm tuần trước.

Đây là diễn biến mới nhất trong cuộc chiến kéo dài nhiều năm nhằm hạn chế TikTok. Vào năm 2020, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump đã cố gắng cấm TikTok thông qua một lệnh hành pháp, nhưng tòa án đã chặn lệnh cấm sau khi TikTok đệ đơn kiện.

Các cuộc thảo luận về mối đe dọa an ninh quốc gia của Mỹ do ứng dụng này gây ra, cách ĐCSTQ sử dụng ứng dụng này để gây ảnh hưởng và số phận tương lai của TikTok tại Mỹ một lần nữa lại thu hút sự chú ý.

Điều gì đằng sau nỗ lực cấm TikTok?

Một dự luật lưỡng đảng đã được giới thiệu tại Hạ viện Mỹ, do Dân biểu Đảng Cộng hòa Mike Gallagher của Wisconsin và Dân biểu Đảng Dân chủ Raja Krishnamoorthi của Illinois đề xuất. Dự luật sẽ cho công ty mẹ Trung Quốc của TikTok là ByteDance khoảng 6 tháng để thoái vốn ứng dụng hoặc cấm TikTok ứng dụng này tại Hoa Kỳ.

Hai nhà lập pháp kỳ cựu cho rằng TikTok đặt ra “mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia Mỹ” vì nó thuộc sở hữu của công ty ByteDance của Trung Quốc. Họ cảnh báo rằng TikTok có thể được sử dụng để gây ảnh hưởng đến dư luận Mỹ hoặc sử dụng dữ liệu người dùng để theo dõi người Mỹ. Họ cho biết ByteDance được chính quyền ĐCSTQ kiểm soát và mô tả ứng dụng này là “phần mềm độc hại của Đảng cộng sản”.

Hôm thứ Ba (12/3), Giám đốc Tình báo Quốc gia Hoa Kỳ Avril Haines tuyên bố tại phiên điều trần của Ủy ban Tình báo Hạ viện rằng ĐCSTQ có thể sử dụng TikTok để gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử Mỹ năm 2024. Giám đốc FBI Christopher Wray tin rằng TikTok gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia rất khó dự đoán và phát hiện hành vi ảnh hưởng của ứng dụng này.

• Ảnh hưởng của TikTok tệ đến mức Mỹ yêu cầu tách khỏi ByteDance trước bầu cử

Báo cáo đánh giá mối đe dọa thường niên năm 2024 do Cộng đồng tình báo Mỹ công bố hôm thứ Hai cho biết, các tài khoản TikTok do bộ phận tuyên truyền của Chính phủ ĐCSTQ điều hành được cho là đã can thiệp vào các ứng cử viên của cả hai đảng trong chu kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022 của Mỹ.

Thượng nghị sĩ kỳ cựu của Đảng Cộng hòa Rubio hôm thứ Hai cho biết, ByteDance không thể từ chối yêu cầu của ĐCSTQ đối với người dùng TikTok, hơn nữa ĐCSTQ sẽ sử dụng TikTok để đẩy video tới người Mỹ nhằm can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ.

Vào ngày 13/1, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Texas Ted Cruz đã hỏi Giám đốc điều hành TikTok Shou Zi Chew tại phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Thượng viện rằng: “Nếu nhìn vào lý do tại sao ở Trung Quốc, TikTok quảng bá các video khoa học và toán học, video giáo dục cho trẻ em và giới hạn thời gian trẻ em dành cho TikTok. Ở Mỹ, TikTok quảng cáo video tự làm hại bản thân và video chống Israel cho trẻ em, tại sao lại có sự khác biệt lớn như vậy?”

“Tại sao trên Instagram, mọi người có thể đăng các bài đăng có hashtag kháng nghị ở Hồng Kông nhiều hơn 174 lần so với trên TikTok? TikTok thực hiện kiểm duyệt gì theo yêu cầu?”   

TikTok cho biết họ không và sẽ không chia sẻ dữ liệu người dùng Mỹ với Chính phủ Trung Quốc, đồng thời cho rằng dự luật của Hạ viện tương đương với lệnh cấm.

“Đối thủ lớn nhất của Mỹ không có quyền kiểm soát các nền tảng truyền thông mang tính chủ đạo của Mỹ”, ông Gallagher nói trong thông cáo báo chí công bố dự luật.

Lập pháp sẽ khởi tác dụng gì?

Dự luật được Hạ viện Mỹ thông qua yêu cầu bất kỳ công ty nào bị phát hiện nằm dưới sự kiểm soát của đối thủ nước ngoài đều phải thoái vốn trong vòng 180 ngày, đặc biệt là ByteDance và TikTok.

Thoái vốn có thể có nghĩa là bán TikTok cho một công ty Mỹ, nhưng định nghĩa cụ thể về “thoái vốn đủ điều kiện” sẽ do tổng thống Mỹ quyết định. Dự luật cũng tạo ra một quy trình để tổng thống chỉ định một số ứng dụng truyền thông xã hội là “do đối thủ nước ngoài kiểm soát“, điều này có nghĩa là các ứng dụng khác cũng có thể bị xử lý riêng lẻ.

Nếu dự luật trở thành luật và ByteDance từ chối bán TikTok, các cửa hàng ứng dụng và dịch vụ lưu trữ web ở Mỹ sẽ bị cấm cung cấp TikTok cho công chúng.                               

Washington Post đưa tin rằng các văn phòng quốc hội đã nhận được một số lượng lớn cuộc gọi vào thứ Năm tuần trước sau khi TikTok kêu gọi mọi người “lên tiếng” phản đối dự luật. Người phát ngôn của TikTok cho biết luật này nhằm cấm TikTok và tước bỏ quyền tự do ngôn luận theo hiến pháp của 170 triệu người Mỹ. Ông nói trong một tuyên bố: “Điều này sẽ gây hại cho hàng triệu doanh nghiệp, tước đoạt khán giả của các nghệ sĩ và phá hủy sinh kế của vô số người sáng tạo trên khắp đất nước”.

Trong khi đó, những người ủng hộ dự luật nói rằng chiến dịch gây áp lực của công ty nhấn mạnh sự cần thiết phải có lệnh cấm.

Ông Ryan Walker, phó chủ tịch của nhóm bảo thủ Heritage Action for America, cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Hai: “Các chiến thuật thao túng xã hội quy mô lớn của TikTok đã được thể hiện đầy đủ vào tuần trước khi các tác nhân nước ngoài sử dụng một cách liều lĩnh ứng dụng này, buộc 170 triệu người dùng ở Mỹ của nó phải gọi điện cho thành viên của Quốc hội để gây áp lực buộc họ bỏ phiếu chống lại dự luật, những người gọi điện đe dọa tự tử và bạo lực, đây là những dấu hiệu cho thấy tại sao dự luật này lại quan trọng.”

Dự luật sẽ phải đối mặt với điều gì tại Thượng viện

Dự luật có thể phải đối mặt với một con đường khó khăn hơn tại Thượng viện do đảng Dân chủ lãnh đạo.

Những người diều hâu về an ninh quốc gia tại Thượng viện từ lâu đã tìm kiếm giải pháp cho mối đe dọa an ninh quốc gia do TikTok gây ra. Một số thượng nghị sĩ sẵn sàng chấp nhận dự luật của Hạ viện, trong khi những người khác giữ im lặng.

Ông Rubio, đảng viên Cộng hòa hàng đầu trong Ủy ban Tình báo Thượng viện, từ lâu đã ủng hộ việc cấm TikTok. Ông nói: “Tôi không có bất kỳ lo ngại nào về nó – nó là dự luật tiến xa nhất và có cơ hội tốt nhất để được thông qua”.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Missouri Josh Hawley là một người khác ủng hộ lệnh cấm TikTok. Ông chịu trách nhiệm về một lập pháp, mà cuối cùng dẫn đến lệnh cấm TikTok trên các thiết bị của Chính phủ Mỹ. Ông cho biết ông hy vọng dự luật của Hạ viện sẽ được chuyển lên Thượng viện để xem xét.

Tuy nhiên, Thượng viện thừa nhận có vấn đề với dự luật. Không rõ liệu dự luật có cần 60 phiếu ủng hộ thì mới được thông qua tại Thượng viện hay không.

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa đến từ Bắc Carolina – ông Thom Tillis cho biết ông lo ngại dự luật có thể gây ra những hậu quả không lường trước được nếu không được xem xét cẩn thận.

Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Mark R. Warner đã dẫn đầu nỗ lực đưa ra một dự luật lưỡng đảng, và Chủ tịch Ủy ban Thương mại Thượng viện Maria Cantwell cũng đã đưa ra một đề xuất vẫn chưa được công bố.

Các đảng viên Đảng Dân chủ hàng đầu, bao gồm cả ông Warner và bà Cantwell, đã thúc đẩy dự luật thay thế của họ trong nhiều tháng.

Nhiều đảng viên Đảng Dân chủ cho biết họ vẫn chưa có cơ hội xem xét dự luật và sẽ không đưa ra quan điểm chính thức về dự luật này cho đến khi Hạ gửi lên Thượng viện.

Cho đến nay, Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer vẫn chưa đưa ra cam kết nào đối với dự luật.

Ông Biden và ông Trump nghĩ gì

Cựu Tổng thống Trump đã được phỏng vấn trên “Squawk Box” của CNBC vào sáng thứ Hai. Khi được hỏi liệu ông có tin TikTok gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia hay không, ông nói rằng ông tin điều đó.

“Tôi thực sự tin vào điều này và chúng tôi phải thừa nhận rằng chúng tôi đang bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu của người dân Mỹ.” Ông nói rằng ông có thể đã cấm nó (dưới thời tổng thống), nhưng cuối cùng ông đã giao quyền quyết định cho Quốc hội.

Ông Trump nói: “Tôi nói, các vị tự quyết định vì có rất nhiều người thích nó. Có rất nhiều trẻ nhỏ trên TikTok sẽ phát điên nếu không có nó. Có rất nhiều người dùng.”

Nhóm vận động tái tranh cử của Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden đã xem TikTok như một cách để tiếp cận các cử tri trẻ, trong khi nhóm tranh cử của ông Trump cho đến nay vẫn xa lánh nền tảng này. Tuy nhiên, ông Biden cho biết ông sẽ ký dự luật thành luật nếu Quốc hội thông qua.

Bất chấp sự dè dặt của ông Trump về lệnh cấm TikTok, Chủ tịch Hạ viện Johnson đã đưa ra luật vào thứ Tư (ngày 13/3) để giải quyết quyền sở hữu TikTok của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Dự luật đã được Hạ viện thông qua với số phiếu áp đảo.