Máy bay chỉ huy hạt nhân Hoa Kỳ thực hiện chuyến bay ‘bất thường’ ngoài khơi Greenland

Một máy bay chỉ huy quân sự tối mật của Hoa Kỳ, E-6B Mercury, đã được theo dõi trong một chuyến bay được mô tả là “bất thường” gần Greenland. Sự kiện này thu hút sự chú ý của giới chuyên gia và những người theo dõi hàng không, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng tại khu vực Bắc Cực, đặc biệt là với sự hiện diện ngày càng tăng của Nga và Trung Quốc.

E-6B Mercury là gì và vì sao quan trọng?

E-6B Mercury là một máy bay chỉ huy, kiểm soát và liên lạc chiến lược của Hải quân Hoa Kỳ, thuộc Phi đội Truyền thông Chiến lược số 1 đóng tại Căn cứ Không quân Tinker (Oklahoma). Máy bay này được thiết kế để đảm bảo liên lạc giữa Cơ quan Chỉ huy Quốc gia (bao gồm cả Tổng thống Hoa Kỳ) và các lực lượng hạt nhân chiến lược như tàu ngầm, tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) và các đơn vị phóng di động khác.

E-6B sử dụng hệ thống liên lạc tần số cực thấp (VLF) với hai ăng-ten dây kéo dài, trong đó có một ăng-ten chính có thể triển khai đến 5 dặm. Máy bay thực hiện nhiệm vụ TACAMO (“Take Charge And Move Out”) – đảm bảo lệnh hạt nhân có thể được truyền đến tàu ngầm trong mọi hoàn cảnh, kể cả khi hệ thống mặt đất bị phá hủy.

Ngoài ra, E-6B còn có khả năng thực hiện nhiệm vụ Looking Glass, với Hệ thống kiểm soát phóng trên không (ALCS) có thể truyền mã phóng đến các ICBM trong trường hợp hệ thống chỉ huy mặt đất bị tê liệt. Tháng 4 vừa qua, một máy bay E-6B đã mô phỏng việc phóng một ICBM bằng ALCS.

Chuyến bay bất thường gần Greenland

Theo dữ liệu nguồn mở do tài khoản mạng xã hội @thenewarea51 cung cấp, một chiếc E-6B đã được triển khai từ Tinker đến Căn cứ Không gian Pituffik (Greenland) vào thứ Hai và được theo dõi bay trên Biển Labrador, ngoài khơi bờ biển phía tây Greenland, hai ngày sau đó. Đây là lần đầu tiên một nhiệm vụ TACAMO được ghi nhận xuất hiện tại Greenland.

Căn cứ Không gian Pituffik là cơ sở quân sự cực bắc của Hoa Kỳ, đóng vai trò then chốt trong hệ thống cảnh báo sớm tên lửa và bảo vệ lục địa Mỹ. Tại đây, Lầu Năm Góc vận hành hệ thống Radar Cảnh báo Sớm Nâng cấp (UEWR), giúp phát hiện các vụ phóng tên lửa đạn đạo từ tàu ngầm và đất liền.

Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance đã đến thăm căn cứ Pituffik hồi tháng 3 năm nay, cho thấy tầm quan trọng chiến lược ngày càng tăng của khu vực Bắc Cực đối với Mỹ.

Mối liên hệ với hoạt động quân sự và chính trị toàn cầu

Hải quân Hoa Kỳ xác nhận E-6B được triển khai đến Greenland trong khuôn khổ “hoạt động thường lệ” và các cuộc tập trận phối hợp với tàu ngầm hạt nhân ở cả Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Theo Chỉ huy Jason Fischer của Lực lượng tàu ngầm Hoa Kỳ: “Lực lượng chiến lược hải quân tiến hành các hoạt động toàn cầu, kể cả ở vùng Bắc Cực, để hỗ trợ các chỉ huy chiến đấu và đồng minh.”

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng hoạt động này có thể nhằm gửi tín hiệu răn đe trước những động thái gây hấn gần đây của Nga. Đầu tháng này, cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã đưa ra các tuyên bố khiêu khích, khiến Tổng thống Donald Trump khẳng định rằng hai tàu ngầm hạt nhân Mỹ đã được bố trí ở “khu vực thích hợp”.

Ngoài ra, việc triển khai E-6B lần này diễn ra trong bối cảnh Mỹ lo ngại về sự bành trướng quân sự và kinh tế của Nga và Trung Quốc tại Bắc Cực. Tổng thống Trump từng nhiều lần đề xuất mua lại Greenland từ Đan Mạch với lý do “an ninh quốc gia và quốc tế”. Dù ý tưởng này bị bác bỏ, nó phản ánh mối quan tâm chiến lược ngày càng lớn của Mỹ tại khu vực.

Các tiền lệ triển khai E-6B và phản ứng chuyên gia

Trong quá khứ, các máy bay E-6B thường hoạt động tại Thái Bình Dương và Đại Tây Dương, với các lần triển khai được ghi nhận ở Guam, Na Uy, Đức, Tây Ban Nha và Anh. Tuy nhiên, chuyên gia hàng không @thenewarea51 cho biết ông chưa từng thấy thông tin nào về việc E-6B được triển khai đến Greenland trước đây.

Hans Kristensen, Giám đốc Dự án Thông tin Hạt nhân tại Liên đoàn các Nhà khoa học Hoa Kỳ, cho rằng sự hiện diện của E-6B ở khu vực này là “bất thường”. Ông đặt câu hỏi: “Liệu nó đang thực hiện liên lạc với tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo, hay đang tham gia một cuộc tập trận khác?”

Lý Ngọc t/h