Mỹ hủy hiệp ước thân thiện 1955, tố Iran đe dọa phái đoàn Mỹ tại Iraq

Hôm 3/10, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thông báo chấm dứt Hiệp ước Thân thiện 1955 giữa Washington và Tehran, đồng thời, cáo buộc Iran là mối đe dọa tới an toàn của phái đoàn Mỹ tại Iraq.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 3/10 thông báo chấm dứt hiệp ước thân thiện 1955 với Iran.

Thông báo của ông Pompeo đến chỉ vài giờ sau khi Tòa Tư pháp Quốc tế (ICJ) ra phán quyết rằng chế tài Washington đang áp đặt lên Tehran là vi phạm hiệp ước 1955.

Được biết, Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower đã ký hiệp ước thân thiện với Iran từ năm 1955, trước rất lâu khi cách mạng Hồi giáo Iran nổ ra năm 1979 và biến Washington và Tehran trở thành kẻ thù không khoan nhượng của nhau. Hiệp ước thân thiện 1955 bao gồm 23 điều khoản, theo đó thiết lập hòa bình giữa hai quốc gia và các điều khoản thân thiện cho các quan hệ về di trú, thương mại và lãnh sự.

ICJ được cho là không có thẩm quyền phán xét Mỹ, hôm 3/10 đã ra lệnh chính phủ Trump phải đảm bảo các chế tài chống lại Iran thắt chặt hơn vào ngày 4/11, không được ảnh hưởng tới cứu trợ nhân đạo hoặc an toàn hàng không dân dụng.

Trước đó, chế độ Iran đã gửi đơn kiện lên ICJ cáo buộc rằng việc Mỹ áp đặt chế tài lên Tehran sau khi Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015 là vi phạm hiệp ước 1955. Ông Pompeo gọi vụ kiện của Tehran trước ICJ là “không chính đáng” và cáo buộc Iran lạm dụng ICJ vì mục đích chính trị.

­

Trao đổi với báo giới tại Washington hôm 3/10, Ngoại trưởng Pompeo cho rằng Mỹ nên rút khỏi hiệp ước thân thiện từ lâu rồi, xem xét rằng Iran đã thường xuyên vi phạm các điều khoản của hiệp ước này.

“Thẳng thắn mà nói, đây là một quyết định đã bị quá hạn tới 39 năm. Vì Iran có lịch sử khủng bố, các hoạt động tên lửa đạn đạo và hành vi ác tính khác, những tuyên bố của Iran chiếu theo hiệp ước này là vô lý”, ông Pompeo nói.

Ông Pompeo cũng đổ lỗi cho Iran thực hiện các cuộc tấn công vào các sứ quán Mỹ tại Iraq, mô tả các cuộc tấn công này là phản ứng của Tehran đối với những nổ lực của Washington trong việc kiềm chế hành vi ác tính của chế độ Cộng hòa Hồi giáo.

“Tình báo của chúng tôi trong vấn đề này là rất mạnh mẽ. Chúng tôi có thể thấy bàn tay của Ayatollah và bộ sậu của ông ta hỗ trợ các cuộc tấn công nhắm vào Mỹ này”, ông Pompeo đề cập tới lãnh đạo tối cao Iran, ông Ayatollah Khomeini.

Theo Reuters, Ngoại trưởng Mỹ hôm 28/9 đã ra lệnh rút nhân viên sứ quán Mỹ khỏi Basra, Iraq. Ông Pompeo cũng lưu ý rằng Mỹ sẽ tiếp tục chuyển nước sạch tới cho 750.000 cư dân tại Basra. Bộ Ngoại giao Mỹ đang làm việc chặt chẽ với Bộ Tài chính để đảm bảo rằng các giao dịch và viện trợ nhân đạo “có thể và sẽ tiếp tục” bất chấp các chế tài.

“Tôi hy vọng rằng các nhà lãnh đạo Iran sẽ nhận thức được rằng cách duy nhất để đảm bảo cho đất nước của họ là phải từ bỏ chiến dịch khủng bố và phá hủy của họ”, ông Pompeo nói.

Bộ Ngoại giao Mỹ kiên định quan điểm cho rằng Iran đang theo đuổi chương trình tên lửa đạn đạo, tài trợ chủ nghĩa khủng bố toàn cầu, thực hiện các hoạt động tài chính bất hợp pháp, đe dọa an ninh hàng hải, thực hiện tấn công không gian mạng, lạm dụng nhân quyền và khai thác tận diệt môi trường.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Iran tuyên bố quyết định của Tòa Tư pháp Quốc tế “một lần nữa đã chứng minh Cộng hòa Hồi giáo là đúng và chế tài của Mỹ chống lại người dân và công dân của đất nước chúng tôi là bất hợp pháp và độc ác”.

Yên Sơn

Xem thêm: