Mỹ kêu gọi tiếp cận hợp lý sau thất bại đàm phán hiệp ước nhựa toàn cầu

Bộ Ngoại Giao Mỹ cho biết, Hoa Kỳ ủng hộ “những cách tiếp cận hợp lý thông thường và thực dụng” nhằm giải quyết vấn nạn ô nhiễm nhựa trong môi trường, trong bối cảnh một vòng đàm phán thất bại nữa tại Liên Hợp Quốc trong việc soạn thảo một hiệp ước được toàn bộ 193 quốc gia thành viên chấp nhận. 

Người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Mỹ nói với The Epoch Times qua email vào ngày 22/8 rằng: “Chúng tôi phản đối những cách tiếp cận quản lý toàn cầu, chẳng hạn như các danh sách cấm sản phẩm hoặc phụ gia, vốn kìm hãm đổi mới trong sản xuất, làm gia tăng lạm phát đối với hàng hóa tiêu dùng và hạn chế xuất khẩu nhựa nguyên sinh cũng như các sản phẩm nhựa”.

“Những cách tiếp cận này không tính đến sự khác biệt về hoàn cảnh quốc gia và không hữu ích trong việc giải quyết ô nhiễm nhựa”.

Các cuộc đàm phán thất bại vừa qua là vòng thứ 5 do Đại hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc khởi xướng nhằm thúc đẩy các quốc gia thành viên đạt được đồng thuận về cách tiếp cận để chấm dứt ô nhiễm nhựa trên toàn cầu. Phiên họp INC-5.2 (Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ) tại Geneva từ ngày 5/8 đến ngày 14/8 đã khép lại mà không đạt được thỏa thuận về bản dự thảo hiệp ước bất chấp những nỗ lực kéo dài suốt đêm cuối cùng nhằm tìm kiếm một giải pháp đồng thuận. 

Bà Inger Andersen, Giám đốc điều hành Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), cơ quan do Đại hội đồng Môi trường LHQ quản lý, cho biết: “Mặc dù chúng ta chưa đạt được bản dự thảo hiệp ước như mong muốn, nhưng UNEP sẽ tiếp tục nỗ lực chống lại ô nhiễm nhựa, loại ô nhiễm đang tồn tại trong nguồn nước ngầm, trong đất, trong sông ngòi, đại dương và đúng vậy, trong cơ thể của chúng ta”.

Theo Liên Hợp Quốc, khoảng 1.400 đại biểu từ 183 quốc gia và các quốc gia thành viên, cùng với 1.000 quan sát viên đại diện cho 400 tổ chức, đã tập trung tại trụ sở Palais des Nations của LHQ để tham gia vào nỗ lực toàn cầu này. Tuy nhiên, những chia rẽ sâu sắc vốn đã rõ ràng từ năm 2024 sau vòng đàm phán thất bại ở Hàn Quốc vẫn hiện hữu. 

Những điểm bất đồng xoay quanh mức độ tham vọng của hiệp ước. 

Theo Health Policy Watch, các quốc gia có mức tham vọng cao hơn như EU, Anh, Panama, Colombia, Canada, Úc, nhiều quốc gia Châu phi và 39 quốc đảo đang phát triển nhỏ đã kêu gọi áp đặt giới hạn đối với sản lượng nhựa nguyên sinh. 

Các quốc gia khác bao gồm Ả Rập Saudi, Iran, Malaysia, Ma-rốc, Ấn Độ, Cuba, và Kazakhstan, với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ cho rằng một hiệp ước toàn cầu chỉ nên tập trung vào việc giảm thiểu chất thải nhựa trên cơ sở tự nguyện và cải thiện hạ tầng quản lý rác thải, đồng thời để từng quốc gia tự quyết định việc áp dụng các biện pháp quản lý bắt buộc. 

Úc đã triển khai một nỗ lực quốc gia như vậy thông qua Kế hoạch Nhựa Quốc gia của chính phủ liên bang và cam kết với các Mục tiêu Bao bì Quốc gia 2025. 

Cũng có những khác biệt liên quan đến việc liệu có nên quản lý các hóa chất đáng lo ngại liên quan đến nhựa, chẳng hạn như các chất phụ gia phthalate giúp nhựa dẻo hơn, cũng như vấn đề làm thế nào để tài trợ một cách hiệu quả và công bằng cho việc thực thi hiệp ước đã được thống nhất, bao gồm cả nỗ lực giám sát và báo cáo. 

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết sau hội nghị rằng họ ủng hộ “một thỏa thuận cho phép các quốc gia sử dựng những giải pháp phù hợp và tiết kiệm chi phí nhất cho đất nước”, nhưng sẽ không ủng hộ các quy định bắt buộc “kìm hãm đổi mới và đẩy lạm phát tiêu dùng” trên toàn cầu. 

“Phái đoàn Hoa Kỳ đã thúc đẩy những cách tiếp cận hợp lý và thực tế trong thỏa thuận, nhằm giảm ô nhiễm nhựa trong môi trường của chúng ta, đồng thời bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ phụ thuộc vào nhựa để sản xuất ra những sản phẩm hiệu suất cao và tiết kiệm chi phí mà người dân Mỹ sử dụng hàng ngày”, tuyên bố cho biết. 

Nhựa đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực của mọi nền kinh tế nhờ vào đặc tính đa dạng và linh hoạt. Đây cũng là một loại vật liệu tương đối rẻ, có thể được điều chỉnh để có các đặc tính như nhẹ, bền, trong suốt, và chống tia cực tím. 

Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ sử dụng nhựa, nhận thức và những mối lo ngại đang ngày càng gia tăng về những tác động tiềm tàng của nhựa đối với môi trường và sức khỏe. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các hóa chất trong nhựa có khả năng bắt chước estrogen, chẳng hạn như bisphenol A, phthalates (chất hóa dẻo), và các hợp chất per- và polyfluoroalkyl, đang can thiệp vào hormone sinh sản. Thời gian bán rã của nhựa lên tới hàng trăm năm đồng nghĩa với việc nó có khả năng gây ô nhiễm môi trường trong thời gian rất dài. 

Các quốc gia thành viên đã thông qua một nghị quyết tại UNEA vào năm 2022 nhằm xây dựng một “công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế và ô nhiễm nhựa”. 

Chính quyền Tổng thống Biden đã ủng hộ một hiệp ước toàn cầu, nhưng chính quyền Tổng thống Trump nhìn chung đã bác bỏ những nỗ lực này, thay vào đó ủng hộ chủ quyền của từng quốc gia trong việc tự đưa ra hành động phù hợp cho mình. 

Nghị quyết 5/14, có tiêu đề “Chấm dứt ô nhiễm nhựa: Hướng tới một công cụ ràng buộc pháp lý quốc tế”, đã nhận được sự ủng hộ của 175 trên 193 quốc gia thành viên và thành lập Ủy ban Đàm phán Liên chính phủ (INC) để họp bàn xây dựng hiệp ước toàn cầu về nhựa . 

Các quốc gia thành viên hiện đang nỗ lực tìm giải pháp đồng thuận nhằm giảm thiểu hoặc có thể chấm dứt ô nhiễm nhựa. 

Vòng đàm phán tiếp theo chưa được ấn định thời gian cụ thể, và cũng không có yêu cầu bắt buộc phải tiếp tục các cuộc thảo luận về một giải pháp toàn cầu. 

Một số quốc gia thành viên kêu gọi cách tiếp cận ở cấp độ quốc gia mà không cần một khuôn khổ pháp lý toàn cầu của Liên Hợp Quốc. Nhưng các quốc gia khác lại muốn thúc đẩy tiến trình với một hiệp ước của LHQ, thậm chí kêu gọi bỏ yêu cầu phải có đồng thuận để cho phép tiến hành bằng hình thức bỏ phiếu theo đa số, nhằm giúp quá trình này vượt qua sự phản đối của một số ít các quốc gia.

Nghị quyết đã thống nhất yêu cầu mọi sự quyết định phải đạt được sự đồng thuận, điều mà một số đại biểu cho là cần thiết. 

UNEA sẽ nhóm họp vào tháng 12 và có thể được yêu cầu xem xét các hành động tiếp theo liên quan đến hiệp ước. 

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã bày tỏ sự ủng hộ đối với một hiệp ước toàn cầu. 

Ông cho biết: “Tôi thấy rất tiếc rằng, bất chấp những nỗ lực, các cuộc thương lượng nhằm đạt được một công cụ pháp lý quốc tế ràng buộc về ô nhiễm nhựa, bao gồm cả trong môi trường biển, đã kết thúc mà không đạt được sự đồng thuận”. 

“Tôi hoan nghênh quyết tâm của các quốc gia thành viên trong việc tiếp tục nỗ lực chống ô nhiễm nhựa và duy trì sự tham gia vào tiến trình này, cùng chung mục tiêu để mang lại một hiệp ước mà thế giới cần nhằm đối phó với thách thức to lớn đối với con người và môi trường”. 

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, sản lượng nhựa dự kiến sẽ tăng gấp ba lần vào năm 2060.