Nepal truy tố 55 người trong vụ thổi giá dự án sân bay do Trung Quốc viện trợ

Cơ quan Chống tham nhũng Nepal (CIAA) đã chính thức khởi tố 55 người và một công ty xây dựng Trung Quốc liên quan đến cáo buộc gian lận và nâng khống giá trị dự án Sân bay Quốc tế Pokhara, một công trình được Trung Quốc tài trợ nằm trong sáng kiến “Vành đai – Con đường”. Những người bị truy tố gồm 5 cựu bộ trưởng, 10 quan chức cấp cao, cùng đại diện của Công ty Kỹ thuật Quốc tế CAMC – doanh nghiệp trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp Máy móc Trung Quốc.

Theo hồ sơ CIAA nộp lên Tòa án Đặc biệt ngày 7/12, các quan chức Nepal và CAMC bị cáo buộc thông đồng thay đổi dự toán, trục lợi từ đấu thầu và mua sắm vật liệu, khiến chi phí thực tế bị đội lên 30–50%, gây thiệt hại khoảng 74,34 triệu USD cho Nepal. Dự án ban đầu trị giá 216 triệu USD, được Bắc Kinh cung cấp khoản vay ưu đãi trong 20 năm thông qua Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc.

CIAA cho biết CAMC đã “cố ý sửa đổi dự toán chi phí, nâng giá bất thường và nhận thanh toán vượt mức”. Cơ quan này yêu cầu thu hồi tổng cộng 63 triệu USD, đánh dấu vụ đòi bồi thường lớn nhất trong lịch sử cơ quan chống tham nhũng Nepal.

Sân bay Pokhara, khai trương vào tháng 1/2023 với kỳ vọng trở thành biểu tượng hiện đại hóa quốc gia, đến nay vẫn không thu hút được các chuyến bay quốc tế, dẫn đến nghi ngờ về tính khả thi và năng lực trả nợ của Nepal đối với Trung Quốc. Sau khi truyền thông quốc tế phanh phui các vấn đề của dự án, CIAA đã mở điều tra từ cuối năm 2023.

Bối cảnh chính trị Nepal cũng góp phần đẩy vụ việc lên cao. Tháng 9/2025, phong trào biểu tình do thanh niên lãnh đạo lật đổ Thủ tướng KP Sharma Oli, vốn là người thúc đẩy quan hệ thân Trung Quốc và từng nhiều lần ký các thỏa thuận BRI. Chính phủ lâm thời do cựu Chánh án Sushila Karki đứng đầu cam kết “không khoan nhượng” với tham nhũng, và vụ Pokhara trở thành phép thử của cam kết đó.

Đây là lần đầu tiên Nepal khởi kiện một dự án vốn đầu tư lớn của Trung Quốc vì lý do tham nhũng, cho thấy nỗ lực lấy lại niềm tin công chúng trước kỳ bầu cử tháng 3/2026. Nepal hiện đứng thứ 107/180 trong Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng của Transparency International — mức thấp cho thấy áp lực cải cách mạnh mẽ.

Phía Trung Quốc bác bỏ cáo buộc, tuyên bố dự án “đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn chất lượng” và sân bay hoạt động bình thường. Tuy nhiên, cùng với các tranh cãi xoay quanh nhiều dự án nước ngoài khác như tuyến cao tốc Indonesia, vụ việc tại Nepal làm dấy lên thêm lo ngại về mô hình đầu tư của Bắc Kinh.