Nhà buôn vũ khí lớn nhất thế giới công bố UAV tàng hình đối trọng với F-35

Skunk Works của Lockheed Martin, nổi tiếng với các chương trình hàng không tối mật, đã chính thức công bố dự án máy bay không người lái chiến đấu tàng hình mang tên Vectis — một nền tảng UAV chiến đấu thế hệ mới được thiết kế để bảo đảm ưu thế trên không liên tục cho Hoa Kỳ và các đồng minh. Thông cáo báo chí ngày 21/9 nêu rõ Vectis là một “máy bay chiến đấu phối hợp (CCA) Nhóm 5” có khả năng sống sót cao, được thiết kế để hoạt động độc lập hoặc phối hợp chặt chẽ cùng máy bay chiến đấu có người lái như F-35 Lightning.

Vectis được mô tả là một nền tảng đa nhiệm, có thể thực hiện nhiều vai trò: tấn công chính xác, thu thập tình báo/giám sát/trinh sát (ISR), tác chiến điện tử, cũng như các nhiệm vụ đối kháng tấn công và phòng thủ. Lockheed Martin nhấn mạnh mục tiêu tích hợp liền mạch giữa UAV và các hệ thống có người lái, đồng thời phát triển công nghệ với tốc độ nhanh và chi phí cạnh tranh. Công ty cho biết họ đang áp dụng một “phương pháp tiếp cận mới” nhằm đẩy nhanh việc phát triển các công nghệ tiên tiến, đồng thời đầu tư nguồn lực và nhân sự để xây dựng một hệ thống mạnh mẽ, đáng tin cậy, phù hợp với kế hoạch hợp tác quân sự của Lầu Năm Góc và các đồng minh.

Về thiết kế, hình ảnh phác thảo do Lockheed công bố cho thấy Vectis có cánh tam giác cải tiến, cánh gió mũi và các cửa hút/xả động cơ đặt trên đỉnh thân — những đặc điểm nhằm tối ưu hóa khả năng tàng hình. Mặc dù tốc độ và tầm bay chính xác chưa được tiết lộ, Vectis được cho là có khả năng hoạt động cùng F-35 và sẽ phù hợp cho các chiến trường ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, châu Âu và Trung Đông, làm nó trở thành một nền tảng linh hoạt trên nhiều mặt trận. Lockheed cho biết mục tiêu là chế tạo và thử nghiệm nền tảng này trong vòng hai năm, đồng thời hy vọng Vectis có thể hoạt động và bay vào năm 2028.

O.J. Sanchez, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Skunk Works, nhấn mạnh tầm nhìn chiến lược: “Vectis là đỉnh cao chuyên môn của chúng tôi trong lĩnh vực tích hợp hệ thống phức tạp, phát triển máy bay chiến đấu tiên tiến và tự động hóa. Chúng tôi không chỉ xây dựng một nền tảng mới – chúng tôi đang tạo ra một mô hình hoàn toàn mới cho sức mạnh không quân dựa trên một khuôn khổ máy bay không người lái linh hoạt, mạnh mẽ, có thể tùy chỉnh và giá cả phải chăng.” Phát biểu này làm rõ tham vọng của Lockheed: không chỉ một chiếc UAV mới mà là một khung cách mạng cho sức mạnh trên không trong tương lai.

Skunk Works (Lockheed Martin Advanced Development Programs) có lịch sử dày dặn trong phát triển các máy bay tối mật và cách mạng hóa không quân, bao gồm các dự án nổi tiếng như P-80, F-104, U-2, A-12 Oxcart, SR-71, F-117 Nighthawk và gần đây hơn là X-59 QueSST. Tên gọi “Skunk Works” bắt nguồn từ một chi tiết hài hước trong truyện tranh L’il Abner, và bộ phận này được biết đến với tính bảo mật cao trong phát triển công nghệ hàng không quân sự.

Sự ra mắt của Vectis diễn ra trong bối cảnh chính sách liên bang Mỹ đang thúc đẩy nhanh việc tích hợp và phát triển UAV. Vào tháng 6, Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp ưu tiên tích hợp nhanh các hệ thống máy bay không người lái vào không phận Hoa Kỳ, nêu rõ tầm quan trọng của ngành UAV trong tăng năng suất, tạo việc làm và giảm phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài. Sắc lệnh kêu gọi đẩy nhanh thử nghiệm, mở rộng sản xuất trong nước và thúc đẩy xuất khẩu công nghệ UAV do Mỹ sản xuất.

Ngay sau đó, Lầu Năm Góc cũng có chỉ thị mạnh mẽ. Bộ trưởng Chiến tranh Hegseth ban hành chỉ đạo nhằm “đảm bảo Hoa Kỳ vẫn là nước dẫn đầu về máy bay không người lái”, thừa nhận UAV là “phát minh chiến trường lớn nhất của thế hệ này” và chỉ trích những quy định tiền nhiệm đã kìm hãm khả năng tiếp cận các nền tảng UAV nhỏ gọn, có khả năng sát thương cao.

Ông Hegseth tuyên bố sẽ “loại bỏ các chính sách hạn chế gây cản trở sản xuất và hạn chế khả năng tiếp cận các công nghệ thiết yếu này”, và chuyển giao quyền mua sắm, vận hành UAV ra gần hơn với nhu cầu chiến trường.

Thông báo của Lockheed Martin cho thấy họ nhắm tới một thị trường quân sự cạnh tranh, trong đó các quốc gia đối thủ cũng đẩy mạnh sản xuất hàng loạt UAV. Vectis được quảng bá là có khả năng sống sót và tính gây tổn hại cao, đồng thời hướng tới mức giá cạnh tranh — điều quan trọng trong bối cảnh các cuộc xung đột hiện đại đang chứng kiến việc sử dụng UAV hàng loạt với chi phí thấp.

Tuy nhiên, nhiều thông tin quan trọng về Vectis vẫn chưa được tiết lộ: cụ thể là tốc độ, tầm bay, tải trọng vũ khí, hệ thống cảm biến cụ thể, mức độ tự chủ khi hoạt động độc lập, và chi phí sản xuất từng chiếc. Các chi tiết này sẽ quyết định khả năng thực sự của Vectis trong việc “phối hợp với F-35” hay đảm nhận những vai trò tấn công/phòng thủ phức tạp. Việc Skunk Works đặt mục tiêu thử nghiệm nhanh cho thấy họ muốn chứng minh năng lực trong thời gian ngắn, nhưng để đánh giá đầy đủ cần có dữ liệu thử nghiệm bay, hiệu suất tác chiến và tích hợp hệ thống.