Nhật cảnh báo động đất lớn ở vùng trũng biển Đông: Có thể gây thảm họa quốc gia

Chiều 8/8, một trận động đất mạnh 7,1 độ richter xảy ra ở phía nam tỉnh Miyazaki, Nhật Bản. Tính đến ngày 9/8, tổng cộng 16 người bị thương, ít nhất 53 ngôi nhà ở tỉnh Miyazaki bị hư hại. Vụ việc này cũng kích hoạt một trận siêu động đất có nguy cơ gây thảm họa quốc gia và khiến chuỗi cung ứng bán dẫn của thế giới bị tê liệt.

Trận động đất mạnh 5,3 độ richter xảy ra ở tỉnh Kanagawa, Nhật Bản lúc 19h57 ngày 9/8/2024. Lá cờ đỏ được dựng tại một công viên bãi biển ở thành phố Hiratsuka, tỉnh Kanagawa ngày 10/8, cảnh báo người dân không nên bơi lội. (Ảnh: STR/JIJI Press/AFP qua Getty Images)

Một trận động đất lớn ở rãnh Nankai chắc chắn sẽ xảy ra, nhưng khi nào nó sẽ xảy ra? Ngay cả các chuyên gia cũng không thể chắc chắn.

Ông Toshiyasu Nagao, chủ tịch Hiệp hội Dự báo Động đất Nhật Bản, đã đưa ra khẳng định trên sau trận động đất gần đây ở phía nam tỉnh Miyazaki. Ông cũng mô tả khả năng và mức độ khẩn cấp của vụ việc.

Mặc dù thiệt hại do trận động đất này gây ra khá hạn chế, nhưng nó lại gây náo động ở Nhật Bản. trận động đất này lần đầu tiên đã kích hoạt việc công bố “Thông tin tạm thời về trận động đất ở rãnh Nankai”.

Mức độ được đưa ra lần này là: Chú ý đến những trận siêu động đất, đồng thời kêu gọi người dân xác nhận các tuyến đường sơ tán và chuẩn bị cho trận động đất. Cấp độ còn lại là “cảnh báo” và bắt đầu sơ tán trước.

Vì lý do này, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã tuyên bố hủy chuyến thăm Trung Á từ ngày 9/8 – 12/8. Ông Kishida nói rằng để đối phó với cuộc khủng hoảng này, ít nhất trong vòng 1 tuần, chính phủ cần đảm bảo phản ứng và thông tin rõ ràng.

Những siêu động đất định kỳ 100 năm không thể tránh khỏi

“Động đất rãnh Nankai” (hay “siêu động đất rãnh Nankai”) dùng để chỉ những trận động đất rất mạnh xảy ra dọc theo rãnh Nankai, dài khoảng 700 km từ đông sang tây từ vùng Tokai đến vùng Kyushu ở Nhật Bản.

Tại khu vực này, các trận động đất lớn có cường độ từ 8 độ richter trở lên xảy ra định kỳ trong khoảng 100-150 năm một lần. Trong gần 1.400 năm lịch sử, khoảng 9 trận động đất lớn được ghi nhận ở rãnh Nankai, trong đó có 2 trận có cường độ 7,9 độ richter và số còn lại đều có cường độ từ 8 độ richter trở lên.

Trận động đất lần này xảy ra ở phía tây của rãnh Nankai. Liệu đây có phải là một phần của “động đất kép” hay không?

Ông Takashi Yokota, thành viên Hội thảo Đánh giá Động đất rãnh Nankai, kiêm Giáo sư tại Viện Công nghệ Aichi, cho biết tình trạng này không phải là một phần của “động đất kép”, mà là sự “đứt gãy một phần” ở khu vực nguồn động đất. Sau này có thể xảy ra trận động đất mạnh 7 độ richter, thậm chí 8 độ richter.

Do quy mô lớn và tính chất chu kỳ của các trận động đất ở rãnh Nankai, 78 năm kể từ trận động đất cuối cùng xảy ra vào năm 1946, chúng đang tiến đến giai đoạn cuối của một chu kỳ đáng lo ngại.

Ủy ban Điều tra Động đất do Chính phủ Nhật Bản thành lập từng dự đoán, trong 30 năm tới, xác suất xảy ra một trận động đất mạnh 8 – 9 độ richter ở rãnh Nankai là khoảng 70%. Nhưng năm 2018 xác suất này đã tăng lên 70% – 80%.

Ông Toshiyasu Nagao cho biết, một trận siêu động đất ở rãnh Nankai chắc chắn sẽ xảy ra. Xác suất xảy ra vào những năm 2030 là rất cao, và gần như chắc chắn sẽ xảy ra vào năm 2040 hoặc 2050.

Nếu trận động đất được dự đoán trở thành hiện thực, nó sẽ gây ra một cuộc “khủng hoảng quốc gia” phải 20 năm mới có thể phục hồi, thậm chí còn ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

Chính phủ Nhật Bản ước tính, nếu gặp trận động đất rãnh Nankai, thiệt hại kinh tế sẽ lên tới 220 nghìn tỷ yên (khoảng 1,5 nghìn tỷ USD). Đây là thiệt hại kinh tế lớn nhất do trận động đất lớn ở phía Đông Nhật Bản gây ra.

Nó gấp 13 lần thiệt hại trong trận động đất lớn ở phía Đông Nhật Bản (16,9 nghìn tỷ yên, xấp xỉ 115,1 tỷ USD). Số tiền này xấp xỉ 37% GDP của Nhật Bản năm 2023.

Ông Satoshi Fujii, Giáo sư tại Trường Cao học Kỹ thuật thuộc Đại học Kyoto, ước tính, trận động đất ở rãnh Nankai sẽ gây suy thoái kinh tế cho Nhật Bản trong vòng 20 năm.

Tổng thiệt hại kinh tế trong giai đoạn này có thể lên tới 1.410 nghìn tỷ yên (khoảng 9,6 nghìn tỷ USD). Ông cho biết đây sẽ là một “cuộc khủng hoảng quốc gia thực sự”.

Ngoại giới lo ngại, nếu xảy ra siêu động đất ở rãnh Nankai, thảm họa quy mô lớn ở Nhật Bản có thể khiến chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu tê liệt.

Theo Văn phòng Nội các Nhật Bản, nếu không có thay đổi đáng kể nào trong thời gian này, thì lời cảnh báo dự kiến ​​sẽ kết thúc vào ngày 15, một tuần sau khi thông báo tạm thời “cảnh báo siêu động đất” được ban hành.

Ông Clive Oppenheimer – Giáo sư khoa Địa lý, Trường Đại học Cambridge – phân tích: “Nhật Bản nằm trên vành đai lửa Thái Bình Dương. Đây cũng là nơi xảy ra nhiều trận động đất rất mạnh. Đó không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Cả hai nằm cùng vị trí vành đai, nơi xác định ranh giới của mảng Thái Bình Dương.”

Ước tính, Nhật Bản mỗi năm phải hứng chịu khoảng 2.000 trận động đất mà con người có thể cảm nhận được. Những cảnh báo về động đất hay sóng thần cũng không còn là điều quá xa lạ đối với người dân Nhật Bản, nhưng họ không hoảng sợ mà tìm cách thích nghi với nó.

Người dân biết cách ứng phó khi động đất xảy ra, từ hệ thống cảnh báo sớm trên điện thoại, đến các biện pháp kỹ thuật chống chịu rung lắc cho các công trình. Các cuộc diễn tập phòng chống thiên tai thường xuyên được tổ chức, giúp người dân luôn sẵn sàng ứng phó với các tình huống.