“Tôi là Tổng thống, nhưng cũng là một người cha”, Tổng thống Joe Biden nói ngày 3/6, khi tòa án liên bang ở thành phố Wilmington, bang Delaware bắt đầu quy trình chọn bồi thẩm đoàn để xét xử con trai ông, Hunter Biden. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ con của một tổng thống đương nhiệm bị truy tố.
Theo cáo trạng do công tố viên đặc biệt David Weiss đưa ra tháng 9/2023, Hunter bị cáo buộc tội danh khai man trên mẫu đơn mua súng của Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ. Mẫu đơn này có mục yêu cầu người mua súng khai báo bản thân có nghiện ma túy hay không và Hunter đã tích vào mục “Không”.
Hunter còn bị cáo buộc sở hữu súng khi nghiện ma túy, hành vi trái phép theo luật Mỹ. Nếu bị tuyên có tội, Hunter có thể đối mặt án tù lên tới 25 năm và phạt 750.000 USD. Con trai Tổng thống Mỹ bác bỏ toàn bộ cáo buộc này.
Giới chuyên gia chính trị nhận định rằng vụ truy tố Hunter sẽ khiến ông Biden phải đau đầu, khi chiến dịch vận động tranh cử vào Nhà Trắng đang bước vào giai đoạn quan trọng. Cựu tổng thống Donald Trump, đối thủ hàng đầu của ông, và các thành viên phe Cộng hòa nhiều khả năng sẽ tận dụng cơ hội này để tăng cường công kích, khiến ông Biden gặp bất lợi.
Hunter, 54 tuổi, là con trai thứ hai của Tổng thống Biden. Con trai cả của ông là Beau Biden đã qua đời năm 2015 do ung thư não.
Kathleen Buhle, vợ cũ của Hunter, dự kiến ra điều trần về việc Hunter dùng chất kích thích. Hallie Biden, vợ của Beau, cũng có tên trong danh sách nhân chứng và dự kiến ra tòa để chống lại em chồng, đồng thời là người tình cũ của mình.
Sau khi Beau qua đời, Hunter có quan hệ tình cảm với chị dâu Hallie, dù lúc đó anh chưa ly hôn vợ. Hunter năm 2017 đã thuyết phục ông Biden, khi đó là cựu phó tổng thống Mỹ, ủng hộ mối tình của anh với chị dâu.
Được sự ủng hộ của ông Biden, hai người thuê một căn hộ để chung sống, nhưng sau đó nảy sinh tranh cãi. Năm 2018, Hallie phát hiện Hunter đã mua súng dù đang trong thời gian nghiện ma túy, nên đã vứt bỏ khẩu súng này, dẫn đến tranh cãi buộc cảnh sát can thiệp và mở cuộc điều tra.
6 năm sau, khi điều tra cáo buộc trốn thuế ở bang California, các điều tra viên liên bang lục lại hồ sơ về vụ cãi vã và phát hiện Hunter đã khai báo gian dối khi làm đơn đăng ký mua khẩu súng, điều đã khiến anh bị truy tố.
“Đó chắc chắn không phải hình ảnh đẹp”, Kate Andersen Brower, người từng viết sách về các tổng thống Mỹ và gia đình họ, cho hay
Ông Biden đã thăm Hunter tại Wilmington cuối tuần trước. Khi tòa án chọn bồi thẩm đoàn ngày 3/6, gia đình Biden có mặt khá đông đủ, gồm đệ nhất phu nhân Jill Biden, vợ của Hunter, vợ chồng em gái Ashley Biden. Tổng thống Biden trở về Washington, dường như thể hiện ông không muốn can thiệp vào hoạt động của cơ quan tư pháp.
Quá trình xét xử dự kiến dài một đến hai tuần. Cáo buộc nhằm vào Hunter là cấp liên bang nên ông Biden có quyền ân xá cho con trai bất cứ khi nào. Trường hợp Hunter bị kết tội, ông Biden có thể giảm, miễn án cho con.
“Tình thế sẽ rất khó khăn với ông Biden ở cấp độ cá nhân”, bà Brower nhận định. “Ông ấy có kinh nghiệm trong tách bạch vấn đề công và tư, nhưng Hunter là con trai duy nhất còn sống”.
Hunter dự kiến tiếp tục bị xét xử tại tòa án ở bang California vào tháng 9 với cáo buộc tìm cách để trốn nộp ít nhất 1,4 triệu USD tiền thuế liên bang từ 2016 đến 2019. “Hành động trốn thuế còn khó bào chữa hơn nhiều”, bà Brower cho biết.
Hunter từng bị điều tra về các giao dịch kinh doanh đã thực hiện tại Ukraine, Trung Quốc cùng một số nơi khác trong và sau nhiệm kỳ phó tổng thống của ông Biden năm 2009-2017. Phe Cộng hòa cáo buộc Tổng thống Biden từng sử dụng vị thế chính trị để giúp đỡ con trai. Ông Biden bác thông tin này.
Anthony Russo, nhà phân tích chính trị tại Fox News Radio, cho rằng chiếc laptop của Hunter, với nhiều ảnh, tài liệu được lưu trong ổ cứng, có thể một lần nữa trở thành tiêu điểm chú ý của dư luận. Laptop này bị bỏ lại một cửa hàng sửa chữa ở Delaware tháng 4/2019 và được Cục Điều tra Liên bang (FBI) thu hồi sau đó.
Truyền thông Mỹ khi đó đưa tin các email trong laptop cho thấy Hunter đã giới thiệu ông Biden với một lãnh đạo công ty năng lượng Ukraine. Đây là cơ sở để phe Cộng hòa tại Hạ viện cuối tháng 12/2023 thông qua quyết định mở cuộc điều tra luận tội Tổng thống Biden, nhằm xem xét liệu ông chủ Nhà Trắng có hưởng lợi bất chính từ các giao dịch kinh doanh nước ngoài của Hunter hay không.
Dẫu vậy, phe Cộng hòa tại Hạ viện tới nay chưa phát hiện được bằng chứng cụ thể nào về hành vi sai trái của Tổng thống Biden.
Tòa án liên bang ở Wilmington bắt đầu xét xử Hunter 4 ngày sau khi bồi thẩm đoàn New York phán quyết ông Donald Trump có tội trong vụ truy tố cựu tổng thống làm giả hồ sơ kinh doanh để chi tiền ém thông tin bất lợi khi tranh cử năm 2016. Đây cũng là diễn biến mang tính lịch sử, khiến ông Trump trở thành cựu tổng thống Mỹ đầu tiên bị truy tố và kết tội, trong khi ông đang tranh cử.
Hai vụ truy tố có bản chất khác nhau, nhưng đều có liên quan đến ứng viên tổng thống nên khó tránh khỏi sự so sánh, theo giới quan sát.
Victoria Nourse, giáo sư luật Đại học Georgetown, Washington, dự đoán phe Cộng hòa sẽ tận dụng vụ truy tố Hunter để phản bác phán quyết nhằm vào ông Trump. “Nhưng theo tôi, hai vấn đề không giống nhau. Hunter không phải công chức và không lãnh đạo nước Mỹ, như ông Trump từng làm”, Nourse nói.
Dù vậy, phiên tòa vẫn sẽ khiến truyền thông hướng sự chú ý đến diễn biến trong gia đình Biden, giảm bớt soi xét ông Trump sau khi bị kết tội. Các vấn đề pháp lý mà Hunter đối mặt cũng sẽ buộc chiến dịch của ông Biden phải kiềm chế tận dụng vụ truy tố ở New York để công kích Trump.
Bob Clegg, chiến lược gia chính trị đảng Cộng hòa, tin vụ truy tố Hunter sẽ làm giảm tác động của phán quyết ông Trump có tội.
“Cái tên Hunter xuất hiện trên bản tin bất kỳ thời gian hay hình thức nào cũng sẽ phần nào lu mờ những thông tin ‘Donald Trump không tốt, phạm tội…'”, Clegg cho biết.
Clegg cho rằng do Tổng thống Biden là chính trị gia, cử tri sẽ không nương tay với ông nếu Hunter bị kết tội. Nếu Hunter được tha bổng, phe Cộng hòa nhiều khả năng sẽ tăng cường công kích hệ thống tư pháp Mỹ “thiên vị” và “không như nhau với tất cả mọi người”.
Giáo sư Todd Belt, giám đốc Chương trình Quản lý Chính trị tại Đại học George Washington, cho rằng cử tri Mỹ vẫn có thể phân biệt rõ giữa hành vi của ứng viên với hoạt động vi phạm pháp luật của người thân trong gia đình họ, nhưng tác động về mặt tâm lý của vụ truy tố với Tổng thống Biden lại là vấn đề khác.