Ông Biden xóa nợ sinh viên ảnh hưởng đến kinh tế và người tiêu dùng ra sao?

Hôm thứ Tư (24/8), Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố kế hoạch hủy bỏ các khoản vay sinh viên trị giá hàng trăm tỷ đô la, thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử của ông là giúp những người Mỹ trẻ tuổi giảm bớt áp lực nợ nần. Tuy nhiên, một số thành viên Đảng Cộng hòa cho rằng động thái này có thể làm lạm phát trầm trọng hơn.

Ông Biden đã vận động tranh cử tổng thống với lời hứa sẽ xóa nợ cho những người vay là sinh viên khoản nợ liên bang 10.000 USD. Nhưng ông đã phải đối mặt với áp lực chính trị từ cả cánh tả và cánh hữu kể từ khi nhậm chức. Các thành viên Đảng Dân chủ cực tả đã kêu gọi hủy bỏ các khoản vay cho sinh viên trên diện rộng, trong khi các thành viên Đảng viên Cộng hòa phản đối điều này, cho rằng nó sẽ tạo gánh nặng cho người đóng thuế.

“Để giữ đúng lời hứa tranh cử của mình, chính quyền của tôi đang công bố một kế hoạch, giúp các gia đình trung lưu dễ thở hơn khi họ chuẩn bị tiếp tục thanh toán khoản vay sinh viên liên bang vào tháng 1/2023,” ông Biden tweet hôm 24/8.

Hủy bao nhiêu và ai sẽ được lợi?

Chiều ngày 25/8, ông Biden đã thông báo tại Nhà Trắng rằng chính quyền sẽ hủy bỏ khoản nợ vay sinh viên lên tới 10.000 USD cho những người vay có thu nhập hàng năm dưới 125.000 USD. Đối với các cặp vợ chồng đã kết hôn, ngưỡng là thu nhập hàng năm dưới 250.000 USD. Sinh viên nhận được khoản trợ cấp hỗ trợ liên bang (Pell Grants) sẽ được hủy bỏ khoản nợ lên đến 20.000 USD. Đây là khoản vay liên bang lãi suất thấp dành cho sinh viên đại học có thu nhập thấp.

Vào tháng Tư, Ngân hàng Dự trữ liên bang New York đã tính toán rằng việc này sẽ khiến Chính phủ Mỹ phải trả 321 tỷ USD, nhưng mức trần thu nhập có nghĩa là chi phí thực tế sẽ thấp hơn con số này.

Ngân hàng Dự trữ liên bang New York ước tính rằng 10.000 USD được xóa cho mỗi người vay sẽ đồng nghĩa với việc xóa nợ vay sinh viên cho 11,8 triệu người vay, tương đương với 31% tổng số. Nhà Trắng cho biết 20 triệu người vay sẽ được hưởng lợi, cho biết gần 90% những người đi vay có thu nhập ít hơn 75.000 USD một năm.

Tổng chi phí Chương trình xóa nợ cho sinh viên

Theo Reuters đưa tin, các quan chức chính quyền Biden từ chối cung cấp con số cơ bản cụ thể về tổng chi phí của chương trình xóa nợ cho sinh viên, nói rằng nó sẽ phụ thuộc vào số lượng người nộp đơn và đủ điều kiện. Nhưng các nhà kinh tế ước tính khoản nợ liên bang có thể tăng thêm 300 tỷ đến 600 tỷ USD.

Mô hình dự toán của Đại học Pennsylvania-Wharton ước tính rằng việc xóa nợ một lần trị giá 10.000 USD sẽ tiêu tốn 300 tỷ USD. Trước đó, con số được đăng trên Twitter ông Jason Furman, người từng là nhà kinh tế học tại Đại học Harvard, ở mức “xấp xỉ” 500 tỷ USD; Ủy ban Ngân sách Liên bang có trách nhiệm (CRFB) ước tính rằng nếu một số người vay được miễn giảm khoản nợ 20.000 USD, thì chi phí sẽ lên đến 440 tỷ đến 600 tỷ USD trong 10 năm tới.

Vấn đề cho vay sinh viên của Mỹ lớn thế nào?

Theo dữ liệu mới nhất của Cục Dự trữ Liên bang, những người đi vay ở Hoa Kỳ nắm giữ khoảng 1.750 tỷ đô la nợ sinh viên. Phần lớn trong số đó, khoảng 1.620 tỷ đô la, do chính phủ liên bang nắm giữ.

Theo nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận College Board, chi phí giáo dục đại học ở Mỹ đã tăng mạnh trong 3 thập kỷ qua, gấp đôi chi phí của các trường cao đẳng và đại học 4 năm tư nhân, chi phí ở các trường công lập hệ 4 năm thậm chí còn có mức tăng lớn hơn.

Ngân hàng Dự trữ liên bang New York cho biết khoản nợ này được chia cho 43 triệu người vay, bao gồm sinh viên và cha mẹ của họ hoặc các thành viên khác trong gia đình, nhưng chủ yếu là những người vay dưới 40 tuổi.

Thời gian hoàn trả khoản vay còn lại

Ông Biden cũng thông báo rằng ông sẽ kéo dài thời hạn hoàn trả khoản vay cho sinh viên lần cuối cho đến ngày 31/12/2022. Trong thời kỳ đại dịch COVID-19, thời hạn hoàn trả đã được gia hạn nhiều lần, và sẽ kết thúc vào ngày 31/8.

Bộ Giáo dục cũng đang đề xuất một quy tắc, sẽ giảm một nửa các khoản thanh toán hàng tháng mà những người đi vay đại học sẽ phải trả xuống còn 5% thu nhập khả dụng và miễn trừ cho tất cả các khoản vay còn lại sau 10 năm.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Larry Summers cho rằng về cơ bản đây là một hình thức xóa nợ khác. Bởi vì theo kế hoạch mới, các khoản thanh toán lãi suất vượt quá giới hạn trần trả nợ này sẽ không được cộng vào khoản nợ trong tương lai của họ. Điều này sẽ đặc biệt có lợi cho những người đang mắc nợ lớn.

Có vấn đề về thuế với việc miễn giảm khoản vay sinh viên không?

Một quan chức Bộ Tài chính cho biết, số tiền cho vay sinh viên được xóa bỏ của chương trình này sẽ không được coi là thu nhập chịu thuế, không giống như các khoản hủy nợ khác. Việc xóa nợ phù hợp với một điều khoản trong gói giải cứu năm ngoái của Mỹ, Đạo luật cứu trợ COVID-19, khiến mọi khoản vay sinh viên được miễn thuế cho đến năm 2025.

Việc xóa nợ sẽ ảnh hưởng đến lạm phát như thế nào?

Đảng Cộng hòa phản đối kế hoạch này và một số nhà kinh tế, bao gồm cả cựu Bộ trưởng Tài chính Lawrence Summers, cho rằng sức mạnh chi tiêu mới được giải phóng bằng cách xóa nợ có thể đẩy giá nhà, ô tô và các mặt hàng tiêu dùng khác lên cao.

Nhà Trắng và một số nhà kinh tế, bao gồm cả ông Mark Zandi của Moody’s Analytics, cho biết họ coi tác động của việc tái thanh toán các khoản vay vào năm 2023 là giảm lạm phát.

Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers cảnh báo rằng việc xóa nợ có thể khiến các trường tăng học phí dễ dàng hơn, ngoài ra còn có khả năng làm tăng lạm phát.

Ông cho rằng việc giảm nợ sẽ “tiêu tốn các nguồn lực có thể được sử dụng tốt hơn để giúp những người không có cơ hội học đại học vì bất kỳ lý do gì”.

Chủ tịch Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa, bà Ronna McDaniel, gọi đây là hành động mua phiếu bầu trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Bà McDaniel nói: “Khi những người Mỹ chăm chỉ đang chiến đấu với chi phí tăng cao và suy thoái kinh tế, ông Biden lại đang phân phát cho những người giàu có.” “Gói giải cứu của ông Biden trừng phạt một cách không công bằng đối với những người Mỹ tiết kiệm để học đại học, hoặc có những lựa chọn nghề nghiệp khác nhau.”

Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện, ông Mitch McConnell, cũng chỉ trích các đảng viên Dân chủ, vì đã “tìm ra một cách khác khiến lạm phát trở nên tồi tệ hơn, thưởng cho các nhà hoạt động cấp tiến phe cực tả, nhưng hàng triệu gia đình đang làm công ăn lương ở Mỹ lại không nhận được bất cứ thứ gì.”

“Kế hoạch xã hội chủ nghĩa của Tổng thống Biden, về việc xóa nợ cho sinh viên là một cái bạt tai đối với những gia đình đã hy sinh việc học đại học, đối với những sinh viên tốt nghiệp đã trả hết nợ, và với những người lựa chọn một con đường sự nghiệp nhất định, hoặc tình nguyện phục vụ trong lực lượng vũ trang của chúng ta”, ông McConnell nói. “Chính sách này rất không công bằng.”

Ông McConnell chỉ ra: “Thu nhập trung bình của người Mỹ có các khoản vay sinh viên đã cao hơn đáng kể, so với thu nhập trung bình của người Mỹ nói chung … Đây là một sợi dây nhất quán, kết nối chính sách của đảng Dân chủ: Lấy tiền và sức mua từ các gia đình làm công ăn lương và phân phối chúng lại cho những người bạn yêu thích của họ.”