Ông Trump hứa áp thuế 25% lên hàng hóa Mexico, Canada, thêm 10% nữa lên hàng hóa Trung Quốc

Tổng thống đắc cử Donald Trump hôm 25 tháng 11 đã cam kết sẽ áp đặt mức thuế quan lên đến 25% trên tất cả các loại hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico và thêm 10% nữa đối với hàng hóa nhập từ Trung Quốc. 

“Vào ngày 20 tháng 1, một trong nhiều Sắc lệnh Hành pháp đầu tiên của tôi, tôi sẽ ký tất cả các văn kiện cần thiết để áp đặt mức thuế quan 25% lên MỌI sản phẩm nhập khẩu từ Mexico và Canada, cũng như [chấm dứt] tình trạng biên giới rộng mở vô lý này”, ông Trump phát biểu trên mạng xã hội Truth Social vào ngày 25 tháng 11. 

Khi đưa ra cam kết đầy tham vọng này, ông Trump muốn sử dụng giải pháp áp đặt thuế quan làm đòn bẩy để gây áp lực buộc Canada, Mexico thực hiện các động thái nhằm giải quyết vấn nạn nhập cư bất hợp pháp cũng như buôn lậu fentanyl vào Hoa Kỳ. Mức thuế quan sẽ được duy trì cho đến khi nào các quốc gia này thực hiện các biện pháp hiệu quả để khắc phục hai vấn nạn này.  

“Mức thuế này sẽ được duy trì cho đến khi nào tình trạng ma túy, đặc biệt là Fentanyl, và tất cả di dân nhập cư bất hợp pháp xâm chiếm đất nước chúng ta! Cả Mexico lẫn Canada đều có đủ quyền hạn và khả năng để giải quyết một cách dễ dàng vấn nạn vốn đã âm ỉ từ lâu này”, ông Trump nhấn mạnh. 

Ông Trump dự kiến cũng áp đặt thêm mức thuế quan 10% lên các loại hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, ngoài các loại thuế quan hiện tại. Với nước đi táo bạo áp đặt thêm 10% thuế quan, ông Trump mong muốn đáp trả lại những động thái của chính phủ Trung Quốc cho phép xuất khẩu tự do các hóa chất tiền chất fentanyl vào Mexico, từ đó bị buôn lậu và tiêu thụ tại Hoa Kỳ.

“Cho đến khi nào họ [China] chấm dứt điều đó [xuất khẩu tự do fentanyl], chúng ta sẽ áp đặt thêm mức thuế quan 10% lên tất cả các sản phẩm của họ nhập khẩu vào Hoa Kỳ, ngoài các mức thuế đã được áp đặt”, ông Trump viết.

Những nguy hại của Fentanyl

Fentanyl, một loại opioid tổng hợp có thể gây chết người chỉ với liều lượng nhỏ, thường được các băng đảng ma túy pha trộn với các loại ma túy khác để vừa tăng cường độ vừa hạ giá thành trong khi người dùng không biết, khiến nguy cơ tử vong do sử dụng quá liều gia tăng. Fentanyl là nguyên nhân khiến khoảng 100.000 công dân Hoa Kỳ thiệt mạng hàng năm. Các quan chức Hoa Kỳ cáo buộc rằng các băng đảng ma túy nhập khẩu tiền chất fentanyl từ Trung Quốc, sản xuất fentanyl tại Mexico, rồi sau đó buôn lậu và tiêu thụ tại nội địa Hoa Kỳ. 

Một báo cáo được công bố vào đầu năm nay bởi Ủy ban Lựa chọn của Hạ viện Hoa Kỳ về Cạnh tranh Chiến lược giữa Hoa Kỳ và Đảng Cộng sản Trung Quốc cho thấy chính quyền Trung Quốc đang tạo điều kiện cho fentanyl được buôn lậu và tiêu thụ tràn lan tại Hoa Kỳ.

Báo cáo từ tổ chức Heritage Foundation đã tiết lộ rằng cuộc khủng hoảng fentanyl tại Hoa Kỳ là sự phối hợp chặt chẽ giữa các băng đảng ma túy Mexico và sự hỗ trợ từ Trung Quốc. 

“Lực lượng kết hợp giữa các băng đảng ma túy Mexico chết chóc và tham vọng thù địch của Trung Quốc đã gây ra một cuộc khủng hoảng gây mất ổn định tại Hoa Kỳ với số lượng người thiệt mạng hàng năm vượt xa tổng số binh sĩ Hoa Kỳ hy sinh trong Chiến tranh Việt Nam”, một báo cáo từ tổ chức Heritage Foundation với tựa đề “Buộc Trung Quốc và Mexico chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng Fentanyl tại Hoa Kỳ” viết.

Báo cáo này cũng tiết lộ rằng trong tam giác Trung Quốc-Mexico-Hoa Kỳ, Trung Quốc thậm chí còn mở rộng mạng lưới đến Canada. 

Lập trường của tổng thống đắc cử Donald Trump

Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump lên tiếng cáo buộc rằng làn sóng nhập cư bất hợp pháp vượt biên qua Canada và Mexico vào Hoa Kỳ đang ở mức độ chưa từng thấy. 

“Như mọi người đều biết, hàng ngàn người đang vượt biên qua Mexico và Canada, [đi kèm] với tội phạm và ma túy ở mức độ chưa từng thấy”, ông Trump viết trong một bài đăng trên Truth Social, đồng thời nhấn mạnh rằng một đoàn di cư với hàng ngàn người nhập cư bất hợp pháp đang tiến gần đến biên giới phía nam Hoa Kỳ.

Dữ liệu từ cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) cho thấy số lượng người nhập cư trái phép gia tăng nhanh chóng từ biên giới Canada vào Hoa Kỳ trong những năm gần đây. Các nhân viên tuần tra biên giới đã bắt giữ gần 199.000 người nhập cư bất hợp pháp dọc biên giới phía bắc vào năm 2024 so với 109.535 người vào năm 2022. 

Ông Trump cũng chỉ trích mạnh mẽ Trung Quốc thất hứa với Hoa Kỳ khi không áp đặt hình phạt tử hình nghiêm khắc đối với những kẻ buôn ma túy. 

“Những đại diện của Trung Quốc [công du đến Hoa Kỳ] từng nói với tôi rằng họ sẽ áp dụng hình phạt tối đa, cụ thể là tử hình, đối với bất kỳ kẻ buôn bán ma túy nào bị bắt giữ. Nhưng, đáng tiếc thay, họ đã không thực hiện điều đó, và ma túy vẫn đang tràn vào đất nước chúng ta, chủ yếu qua Mexico, ở mức độ chưa từng thấy”, ông Trump viết.

Phản ứng từ Canada

Các quan chức Canada nhấn mạnh giao thương mạnh mẽ giữa Hoa Kỳ và Canada cũng như những nỗ lực chung giữa Canada và Hoa Kỳ nhằm chống lại vấn nạn buôn lậu ma túy. Canada cũng nhấn mạnh các cơ quan thực thi pháp luật giữa Canada và Hoa Kỳ vẫn hợp tác liên tục nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng fentanyl.

Phó Thủ tướng Canada Chrystia Freeland và Bộ trưởng An ninh Công cộng Dominic  LeBlanc cùng tuyên bố: “Canada và Hoa Kỳ có mối quan hệ chặt chẽ và bền vững nhất, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và an ninh biên giới. Canada luôn đặt ưu tiên cao nhất vào an ninh biên giới và sự toàn vẹn của đường biên giới chung giữa hai nước. Hiện nay, Canada nhập khẩu nhiều hàng hóa từ Hoa Kỳ hơn cả từ Trung Quốc, Nhật Bản, Pháp và Anh gộp lại. Canada cũng đóng vai trò thiết yếu đối với nguồn cung năng lượng nội địa tại Hoa Kỳ. Vào năm ngoái, 60% lượng dầu thô nhập khẩu vào Hoa Kỳ có nguồn gốc từ Canada. Các cơ quan thực thi pháp luật của hai quốc gia—RCMP, Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada (CBSA), Cục Phòng chống Ma túy Hoa Kỳ, và Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ—hợp tác hàng ngày để phá vỡ tình trạng buôn lậu fentanyl từ Trung Quốc và các quốc gia khác. Ngoài ra, CBSA không ngừng tăng cường khả năng phát hiện opioid bằng cách kiểm tra chặt chẽ hơn tại các cảng nhập cảnh, sử dụng chó nghiệp vụ phát hiện ma túy cũng như các công nghệ tiên tiến mới, qua đó ngăn chặn opioid không chỉ nhập vào mà còn xuất ra khỏi Canada”.

Ngoại giới nhận định

Nhà đầu tư tỷ phú Bill Ackman, cũng làm rõ thêm lập trường của ông Trump, nhận định rằng động thái áp đặt mức thuế quan trong thương mại nhằm đạt được mục tiêu kinh tế và chính trị phù hợp với chính sách “Nước Mỹ Trên hết” của ông Trump.

“Nói cách khác, @realDonaldTrump đang sử dụng thuế quan như một vũ khí nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế và chính trị, [những mục tiêu này] đều hướng đến lợi ích tốt nhất cho nước Mỹ, qua đó thực hiện cam kết chính sách ‘Nước Mỹ Trên hết’”, ông Ackman nhận định.

Ứng viên cho chức vị Bộ trưởng Tài chính của ông Trump, ông Scott Bessent, từng tuyên bố với ngoại giới trong một bài xã luận trên tờ Fox News vào tuần trước rằng nước đi áp đặt mức thuế quan có thể là một công cụ chiến lược giúp đạt được những mục tiêu đối ngoại.

“Thuế quan là một công cụ hữu hiệu để đạt được các mục tiêu chính sách đối ngoại của Tổng thống. Thuế quan có thể đóng một vai trò trọng tâm cho dù đó là yêu cầu các đồng minh chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng của họ, mở cửa thị trường nước ngoài cho hàng xuất khẩu từ Hoa Kỳ, đảm bảo hợp tác trong việc chấm dứt làn sóng nhập cư bất hợp pháp và ngăn chặn vấn nạn buôn lậu fentanyl, hay ngăn chặn hành động xâm lược quân sự”, ông Bessent cho hay.