Ông Trump ký sắc lệnh: Cấm các bang tự ban hành quy định riêng về AI

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Năm (11/12) đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm thiết lập tiêu chuẩn liên bang trong việc quản lý các doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời ngăn các bang tự ý áp đặt những quy định riêng đối với ngành công nghiệp đang phát triển nhanh chóng này.

Sắc lệnh mang tên “Bảo đảm khuôn khổ chính sách quốc gia về trí tuệ nhân tạo” (Ensuring a National Policy Framework for Artificial Intelligence) hướng tới việc xây dựng một chuẩn mực quản lý AI thống nhất trên toàn quốc. Theo đó, mọi đạo luật cấp bang vượt ra ngoài khuôn khổ này sẽ bị cấm, và Bộ Tư pháp Mỹ sẽ khởi kiện các bang ban hành luật vi phạm.

Phát biểu tại lễ ký sắc lệnh ở Nhà Trắng, ông Trump nhấn mạnh: “Phải có một đầu mối phê duyệt tập trung. Khi doanh nghiệp cần xin phê duyệt, họ chỉ đến một nơi duy nhất, chứ không thể bị buộc phải chạy vòng qua California, New York hay Illinois. Các doanh nghiệp này đã đầu tư những khoản tiền khổng lồ, và đây là một phần quan trọng của nền kinh tế”.

Kể từ khi ông Trump nhậm chức vào tháng 1, các nỗ lực quản lý AI ở cấp bang đã nhận được sự ủng hộ lưỡng đảng. Nhiều bang do Đảng Cộng hòa lãnh đạo, bao gồm Arkansas, Florida, Alabama và Bắc Dakota, đã thông qua luật siết chặt quản lý ngành này. Đặc biệt, sau khi một số phụ huynh kiện các công ty như OpenAI, cáo buộc chatbot đã xúi giục con cái họ tự sát, làn sóng lập pháp ở cấp bang càng trở nên mạnh mẽ hơn.

Ông Trump cho rằng việc bảo vệ ngành công nghiệp non trẻ này là vô cùng quan trọng. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cũng ám chỉ rằng nếu liên bang để các bang tự đặt ra luật lệ riêng, Trung Quốc có thể vượt Mỹ trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Theo sắc lệnh, tiêu chuẩn quản lý AI quốc gia cần tập trung vào bảo vệ trẻ em, ngăn chặn kiểm duyệt ngôn luận và xâm phạm bản quyền, cũng như bảo đảm an toàn cộng đồng. Ông Trump viết trong sắc lệnh: “Một khuôn khổ quốc gia được xây dựng cẩn trọng sẽ bảo đảm Mỹ chiến thắng trong cuộc đua AI – và chúng ta quyết tâm làm điều đó”.

Sắc lệnh yêu cầu Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi trong vòng 30 ngày phải thành lập một nhóm đặc trách để xác định và thách thức mọi đạo luật AI cấp bang đi ngược lại sắc lệnh này. Mục tiêu là duy trì vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong ngành AI thông qua một khuôn khổ chính sách quốc gia “ít gây gánh nặng nhất”.

Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cùng các quan chức cấp cao khác được giao nhiệm vụ rà soát những quy định AI cấp bang bị coi là “quá khắt khe”, cản trở khuôn khổ chính sách quốc gia. Họ cũng sẽ đánh giá liệu các bang có vi phạm sắc lệnh hay không để quyết định có tước quyền tiếp cận nguồn vốn từ Chương trình Triển khai và Tiếp cận Băng thông Công bằng (BEAD) hay không.

Ông Trump còn chỉ đạo các cơ quan liên bang khác, khi cấp phát ngân sách, phải xem xét liệu quy định AI của các bang có đi ngược lại mục tiêu chính sách của liên bang hay không.

Ngoài ra, sắc lệnh yêu cầu chuẩn bị các khuyến nghị trình Quốc hội nhằm xây dựng một khuôn khổ chính sách AI liên bang thống nhất, thay thế các luật AI cấp bang mâu thuẫn với định hướng của sắc lệnh. Tuy vậy, đề xuất này vẫn cho phép các bang giữ lại một phần quyền lập pháp, bao gồm các vấn đề như bảo vệ an toàn trẻ em, hạ tầng và cấp phép trung tâm dữ liệu AI, việc sử dụng và mua sắm AI của chính quyền bang, cũng như “những vấn đề khác sẽ được xác định sau”.

Thống đốc bang Florida Ron DeSantis, một đồng minh quan trọng của ông Trump và là người ủng hộ mạnh mẽ quản lý AI ở cấp bang, ngày 8/12 cho rằng sắc lệnh này “không thể và cũng sẽ không” tước quyền lập pháp của các bang, dù Quốc hội “về mặt lý thuyết” có thể làm điều đó.

Sắc lệnh lập luận rằng một hệ thống “chắp vá từ 50 bộ quy định khác nhau” đang cản trở đổi mới AI và khiến doanh nghiệp gặp khó khăn lớn trong việc tuân thủ pháp luật.

Tuy nhiên, tổ chức phi lợi nhuận Trung tâm Quốc gia Chống Bóc lột Tình dục (National Center on Sexual Exploitation) phản đối quan điểm cho rằng cho phép các bang quản lý AI sẽ kìm hãm đổi mới. Chuyên gia phân tích chính sách công Megan Griffin gọi lập luận đó là “vô căn cứ”.

Bà nói với Epoch Times: “Các công ty bảo hiểm – những tập đoàn bảo hiểm quốc gia lớn – vẫn vận hành được mỗi ngày trong môi trường quy định khác nhau giữa các bang”.

Bà Griffin phản đối việc liên bang thay thế vai trò quản lý AI của các bang, cho rằng việc trẻ em Mỹ tự sát do tiếp xúc với nội dung trên các nền tảng mạng xã hội mới là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự thịnh vượng của con người. Bà nhấn mạnh: “Nếu chúng ta để tình trạng này lan tràn, để các bé gái trở thành nạn nhân của nội dung khiêu dâm deepfake trong trường học, để chatbot dụ dỗ con cái chúng ta – đó mới là mối đe dọa thực sự. Chính điều đó mới là thứ bóp nghẹt đổi mới”.