Nasdaq đề xuất sửa đổi quy tắc nhằm ngăn chiêu trò doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết tại Mỹ

Sở giao dịch chứng khoán Nasdaq ngày thứ Sáu (12/12) đã nộp lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) một đề xuất sửa đổi quy tắc, nhằm tìm cách giành được thẩm quyền linh hoạt lớn hơn để có thể ngăn chặn việc niêm yết đối với các cổ phiếu vốn hóa nhỏ tuy “tuân thủ quy định” nhưng dễ bị thao túng. Động thái này nhằm kiềm chế tình trạng các cổ phiếu vốn hóa nhỏ của doanh nghiệp Trung Quốc trong những năm gần đây thường xuyên sang Mỹ niêm yết rồi thực hiện chiêu “thổi giá để xả hàng” (pump-and-dump) nhằm lừa gạt nhà đầu tư Mỹ.

Nasdaq kỳ vọng rằng, ngay cả khi doanh nghiệp dự kiến niêm yết đã đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn niêm yết chính thức, nếu bị phát hiện có các tín hiệu cảnh báo cho thấy dễ bị thao túng và có khả năng dẫn đến biến động giá cổ phiếu ở mức cực đoan, thì sở giao dịch vẫn có quyền từ chối đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) đó.

Trong hồ sơ gửi lên SEC, Nasdaq cho biết các quy tắc hiện hành không cho phép sở giao dịch từ chối niêm yết một doanh nghiệp chỉ vì các yếu tố như mô thức giao dịch của công ty, nơi đặt trụ sở, lịch sử của các bên tư vấn hoặc mức độ chi phối của bên kiểm soát, trong khi quy định mới sẽ trao cho sở một quyền phủ quyết có giới hạn.

Những yếu tố then chốt dự kiến sẽ được cân nhắc khi thực thi quyền phủ quyết bao gồm: nơi đặt trụ sở công ty, việc nhà đầu tư Mỹ có thể hay không thể tìm kiếm biện pháp pháp lý tại địa phương đó, mức độ ảnh hưởng của các cổ đông chủ chốt, kinh nghiệm của hội đồng quản trị và ban điều hành, hồ sơ trong quá khứ của các bên tư vấn (bao gồm kiểm toán viên, nhà bảo lãnh phát hành, hãng luật), quy mô phát hành dự kiến ra công chúng, việc doanh nghiệp có từng bị nêu cảnh báo về khả năng hoạt động liên tục hay không, cũng như liệu trường hợp cụ thể có những đặc điểm tương đồng với các vụ biến động bất thường dữ dội trước đây hay không, v.v.

Nasdaq cho hay, lần điều chỉnh quy tắc này nhằm “tăng cường tính minh bạch”, để thị trường hiểu rõ hơn những đặc trưng nào có thể khiến một cổ phiếu dễ bị các chủ thể thứ ba thao túng một cách không phù hợp.

Bản đề xuất cũng nhấn mạnh rằng, nhiều trường hợp biến động giá cực đoan đã xảy ra có liên quan đến các công ty quy mô nhỏ tại khu vực châu Á; một số cổ phiếu trong ngày giao dịch đầu tiên từng tăng vọt hơn 2.000%, sau đó nhanh chóng sụp đổ, khiến nhà đầu tư chịu thiệt hại nặng nề.

Từ đầu năm đến nay, các sự kiện như vậy liên tục thu hút sự chú ý. Chẳng hạn, Regencell Bioscience Holdings Ltd., một công ty trung y truyền thống có trụ sở tại Hồng Kông, không có doanh thu, đã chứng kiến giá cổ phiếu tích lũy tăng tới 46.000% trước giữa tháng 6 năm nay, rồi sau đó lao dốc mạnh. Tháng Mười, công ty này tiết lộ rằng Bộ Tư pháp Mỹ đang điều tra hoạt động giao dịch cổ phiếu của họ. Một công ty chăm sóc sức khỏe quy mô nhỏ khác của Trung Quốc là Pheton Holdings Ltd. đã bốc hơi 90% giá trị vốn hóa chỉ trong vài phút giao dịch hồi tháng 7.

Nhằm tiếp tục siết chặt tiêu chuẩn, vào tháng Chín, Nasdaq đã đưa ra các yêu cầu niêm yết nghiêm ngặt hơn, trong đó gồm việc nâng mức tối thiểu đối với quy mô phát hành ra công chúng của một số cổ phiếu mới, đẩy nhanh thủ tục hủy niêm yết các mã cổ phiếu giao dịch èo uột, và bổ sung các điều kiện niêm yết mới đối với những công ty hoạt động tại Trung Quốc, v.v.

Đề xuất lần này sẽ chờ sự phê chuẩn của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ. Kể từ cuối tháng Chín đến nay, ủy ban này đã đình chỉ giao dịch hàng chục cổ phiếu siêu vốn hóa nhỏ châu Á niêm yết trên sàn Nasdaq với lý do nghi ngờ thao túng giá, đồng thời cảnh báo rằng trong một số trường hợp, những kẻ lừa đảo trên mạng xã hội đã dùng thủ đoạn gian dối để đẩy giá cổ phiếu lên cao.

Nasdaq nêu rõ trong bản đề xuất rằng, nếu được thông qua, quy tắc mới dự kiến sẽ có hiệu lực ngay lập tức. SEC hiện chưa đưa ra bình luận. Thông thường, những thay đổi quy tắc như vậy chỉ có thể có hiệu lực sau 30 ngày kể từ khi nộp hồ sơ, nhưng SEC cũng có thể dựa vào mục đích bảo vệ nhà đầu tư và lợi ích công chúng nhằm ấn định một khoảng thời gian ngắn hơn để quy tắc bắt đầu có hiệu lực.

Việc Nasdaq đưa ra quy tắc mới cho thấy, trong bối cảnh ngày càng nhiều doanh nghiệp nước ngoài – đặc biệt là các công ty nhỏ của Trung Quốc đến từ những khu vực pháp lý thiếu minh bạch – tìm cách huy động vốn trên thị trường Mỹ, Nasdaq muốn tiếp tục củng cố vai trò “người gác cổng” của mình, nhằm chặn đứng ngay từ đầu các chiêu trò “thổi giá để xả hàng” để vét tiền nhà đầu tư sau khi doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết tại Mỹ.