Phía Mỹ nói Zelensky sẽ tới Mỹ để ký thỏa thuận khai khoáng

Trả lời phóng viên hôm Thứ Ba, Tổng thống Mỹ Trump nói Tổng thống Ukraine Zelensky có dự định tới Washington vào Thứ Sáu để ký thỏa thuận khai thác khoáng sản. Tuần trước ông Zelensky đã từ chối thỏa thuận này một cách gay gắt. Hiện chưa có xác nhận chính thức từ phía chính quyền Kiev về việc này, tuy nhiên theo truyền thông đưa tin, quan chức Kiev đã xác nhận việc Zelensky tới Washington và Kiev đã sẵn sàng hợp tác với Mỹ. Hôm trước, phía Nga cho hay họ rất vui lòng hợp tác khai thác khoáng sản với Mỹ ở vùng đất mà Nga mới sáp nhập vài năm trước.

“Tôi nghe nói [Zelensky] sẽ tới đây vào Thứ Sáu. Đương nhiên, điều đó OK đối với tôi, nếu ông ấy muốn, và ông ấy sẵn lòng ký với tôi,” Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói tại Nhà Trắng sau khi được phóng viên hỏi về tình hình vụ khai thác khoáng sản ở Ukraine. “Tôi biết đây là vụ làm ăn lớn.”

“Vụ làm ăn rất lớn đó. Tôi thấy người Mỹ —như các vị có thể thấy qua các thăm dò— họ cũng mừng lắm. Bởi vì [hồi đó] chính quyền Biden ném tiền đi khắp nơi vung kẹo. Còn vụ này là làm ăn lớn.”

Ý tưởng đất hiếm và khoáng chất là do Tổng thống Zelensky đề xuất với Mỹ vào mấy tháng trước. Khi đó cũng là lúc tranh cử tổng thống Mỹ vào giai đoạn nước rút, và Tổng thống Mỹ lúc đó là Joe Biden.

Hiện nay, chính quyền Trump đã đưa ra đề xuất liên doanh khai thác khoáng sản. Tuy chưa có điều khoản chi tiết được công bố, nhưng phía Mỹ tuyên bố rằng đây là hợp tác đôi bên cùng có lợi. Phía Ukraine vừa có được cơ hội làm ăn trong khi tình cảnh đất nước đang khó khăn, đồng thời, cũng có được bảo đảm an ninh một cách gián tiếp khi Mỹ hiện diện ở Ukraine. Một cách gián tiếp, vì có thể không ghi rõ điều khoản bảo đảm này trong thỏa thuận. Còn phía Mỹ, thì người Mỹ có thể thu hồi lại phần nào những phí tổn của họ cho chiến tranh Ukraine.

Theo các con số được tuyên bố trước đây từ phía Mỹ, tiềm năng của hoạt động khai khoáng, có thể lên tới 500 tỷ USD. Lợi nhuận vụ làm ăn sẽ là chia đôi, 50:50. Ông Trump nói Mỹ đã chi 350 tỷ USD cho chiến tranh Ukraine.

Tuần trước, Tổng thống Ukraine Zelensky đã gạt phăng một cách gay gắt thỏa thuận này, khiến Bộ trưởng Ngân khố Mỹ Scott Bessent tuy đã đến Kiev rồi nhưng vẫn phải trở về tay không. Ông là người đầu tiên thuộc nội các chính quyền Trump đặt chân tới Kiev.

Sự việc đã dẫn tới rạn nứt trong quan hệ hai bên. Ông Zelensky tuyên bố rằng ông không muốn thỏa thuận này vì “không muốn bán nước” và ông muốn có được chia phần nhiều hơn, và muốn có được bảo đảm an ninh tốt hơn. Ông Trump gọi cách Zelensky đối xử với Bessent là “thô lỗ”, gọi Zelensky là “độc tài”, “không bầu cử”, và hiện nay chỉ có 4% dân Ukraine còn ủng hộ Zelensky. Sau đó Zelensky miêu tả là ông Trump sống trong “thế giới thông tin giả” của Nga.

Theo phỏng vấn của Daily Telegraph (Anh) thì quan chức Kiev không hài lòng về cách hành xử của Zelensky, cho rằng đó là lỗi ngoại giao, có hại cho Ukraine. “Mỗi từng lời của tổng thống chúng tôi đang phải trả giá bằng những mạng sống của người dân Ukraine!” một dân biểu Quốc hội nói. Theo ông ta, thì Kiev cần Mỹ, ngoài ra, cũng mong Tổng thống Trump đạt được một thỏa thuận hòa bình tốt với Nga, trong phạm vi Kiev có thể chấp nhận được.

Theo truyền thông Anh Financial Times đưa tin hôm Thứ Ba, thì các quan chức Kiev nói rằng Kiev đã sẵn sàng ký hợp tác kinh tế với Mỹ, gồm cả khai thác đất hiếm, khoáng sản, dầu mỏ, và khí đốt, tuy nhiên, họ muốn có được đàm phán về các con số.

“Thỏa thuận [khai thác] khoáng sản chỉ là một phần trong bức tranh,” Phó Thủ tướng Ukraine Olha Stefanishyna cho hay.

Tờ báo cũng báo cáo rằng quan chức Kiev cũng nói rằng Zelensky dự kiến sẽ tới Mỹ vào Thứ Sáu để tìm cách hoàn tất thương thảo về vụ làm ăn này.

Song song với diễn biến này, phía Nga ngỏ ý họ cũng muốn hợp tác làm ăn kinh tế với Mỹ, cũng về phương diện khai khoáng.

“Chúng ta sẵn sàng mời chào các đối tác Mỹ … nếu họ thể hiện sự quan tâm đến việc hợp tác cùng nhau,” Tổng thống Nga Vladimir Putin nói trên truyền hình nhà nước Rossya-1 hôm Thứ Hai. “Điều này bao gồm các vùng lãnh thổ mới. Các vùng lãnh thổ lịch sử của chúng ta, và mới được trả lại cho Liên bang Nga. Nơi đó cũng có trữ lượng đáng kể.”

Phía Nga nói rằng hợp tác kinh tế Mỹ-Nga “không liên quan” đến các đàm phán nào đó giữa Mỹ và Ukraine.

Nhật Tân